IMF ve Moody's İran'ın yaptırımlardan kurtulmasını değerlendirdi
Moody's Analisti Mohammadi,"Eğer İran petrol ihracatını 1 milyon varile çıkarmayı başarır, diğer petrol üreticileri üretimi kesmez ve küresel talep artmazsa, petrol fiyatları daha da düşebilir" dedi
Uluslararası Para Fonu (IMF) İran Masası Şefi Martin Cerisola, ülke ekonomisinin yaptırımların kalkmasıyla büyüyeceğini ancak küresel piyasalara yeniden entegrasyonun kolay olmayacağını söyledi.
İran’a uygulanan yaptırımların P5+1 ülkeleri ile imzalanan nükleer anlaşma kapsamında kaldırılmaya başlanması tüm dünyada büyük yankı uyandırırken, bu gelişmenin ekonomik yansımaları da merak konusu oldu.
IMF'nin İran Masası Şefi Martin Cerisola ve Moody’s Analisti Shirin Mohammadi AA muhabirinin konuya ilişkin sorularını yanıtladı.
“Yüzde 4 ek büyüme bekliyoruz”
Cerisola, İran’ın hala devam eden mali yılında (21 Mart 2015 - 20 Mart 2016) yüzde -0,5 ila 0,5 aralığında büyümesini beklediklerini ancak yaptırımların kalkmasının olumlu etkisinin 21 Mart 2016’da başlayacak yeni mali yılda görüleceğini dile getirdi.
Düşen petrol fiyatlarıyla yeniden resesyonun eşiğine gelen İran’ın kalkınmak için önemli bir fırsat yakaladığını belirten Cerisola, “Kalkan yaptırımların İran ekonomisine yüzde 4 civarında ek büyüme getirmesini bekliyoruz. Bunun yüzde 2’si artan petrol üretiminden, yüzde 1’i düşen ticaret ve finansal maliyetlerinden ve geri kalanı petrol dışındaki sektörlerdeki ivmelenmeden sağlanacak” değerlendirmesini yaptı.
“Düşük petrol fiyatları İran’ın cazibesini azaltabilir”
Cerisola, öte yandan son 12 yılın en düşük seviyelerinde seyreden petrol fiyatlarının ülkenin üretim ve ihracatını artırma hızını olumsuz etkileyebileceğine işaret ederken, “Petrol fiyatlarındaki sert düşüş, İran’a yönelik yatırımların cazibesini azaltabilir” görüşünü paylaştı.
İran’ın petrol için yeni pazarlar bulmasının düşen küresel talep nedeniyle zor olacağını öngören Cerisola, bu sorunlara rağmen geçmişe göre artacak petrol satışlarının ekonominin diğer sektörlerini de canlandırmasını beklediklerini ifade etti.
Cerisola, bununla birlikte, yaptırımların kaldırılmasının reformlara yönelik ihtiyacı artırdığına dikkati çekerek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Büyümenin 2016-2017’de yüzde 4 ila 5,5 arasında gerçekleşmesini ve sonraki yıllarda ortalama yüzde 4,0-4,5 civarında dengelenmesini bekliyoruz. Ancak, bu performans özellikle son yıllarda zor finansman koşulları ve likidite problemlerine maruz kalan bankacılık ve özel sektöre yönelik kapsamlı reformlar gerektiriyor.”
“Açılım sorunsuz olmayacak”
"İran’ın finansal ve ticari ilişkilerini yeniden inşa etmesi sorunsuz olmayacak” diyen Cerisola, uzun zamandır ambargo uygulanan İran bankalarının yeniden uluslararası finans sistemine açılmak için birçok düzenlemeye uymak zorunda kalacağının altını çizdi. Cerisola, “İran daha önceden işlem yapamadığı birçok yabancı banka ile yeniden çalışmak zorunda kalacak ve başta para aklamayla ilgili olmak üzere birçok uluslararası düzenlemeye uyması gerekecek. Bu durum entegrasyonun getireceği öncü faydaları geciktirebilir, hatta yok edebilir” diye konuştu.
"En çok yararı BAE, Türkiye ve CCA sağlayacak"
Martin Cerisola, MENA (Orta Doğu ve Kuzey Afrika) ekonomisinin yüzde 20'sini oluşturan İran'ın yaptırımlardan kurtulmasının bölge ticaretine de önemli katkı sağlayacağını ifade etti.
Ülkenin mevcut dış ticaretinin potansiyelin yarısıyla sınırlı olduğu öngörüsünde bulunan Cerisola, Birleşik Arap Emirlikleri (BEA), Türkiye ve Kafkasya - Orta Asya Ülkeleri’ni (CCA) İran’ın küresel piyasalara açılmasından en fazla yararlanacak ekonomiler olarak sıraladı.
IMF İran Masası Şefi Cerisola, İran’ın artan petrol üretiminin fiyatları aşağı yönlü baskılayacağını belirtirken, sözlerini “İran’ın petrol üretiminin fiyatlara etkisini, global piyasalara ne kadar hızlı ve verimli gireceği belirleyecek” diyerek tamamladı.
“Petrol fiyatları daha da düşebilir”
Moody’s Analisti Mohammadi ise İran’ın günlük petrol üretimini yıl sonuna kadar 1 milyon varile çıkarmayı planladığına dikkati çekerek, “Eğer İran bunu başarır, diğer petrol üreticileri üretimi kesmez ve küresel talep artmazsa, petrol fiyatları daha da düşebilir" değerlendirmesinde bulundu.
Halihazırda son 12-13 yılın en düşük seviyelerini test eden fiyatların bölgedeki ihracatçı ülkelerin mali yükünü artırdığını kaydeden Mohammadi, “Petrol ihracatçılarının mali profilleri, kalkan yaptırımların global fiyatları düşürdüğü ölçüde darbe alacak” ifadelerini kullandı.
Mohammadi, öte yandan, İran'ın doğalgaz ve petrol tesislerinin uzun yıllar süren uluslararası izolasyon nedeniyle kullanılmamaktan ötürü aşırı derecede yıprandığını vurgulayarak, İran'ın hedeflenen üretim seviyesine ulaşmak için petrol endüstrisine 185 milyar dolar civarında yatırım yapması gerektiğini dile getirdi.
Bununla birlikte, İran'ın dondurulmuş mal varlıklarının serbest bırakılmasının ülkede yaşanan likidite sıkıntısını azaltacağına işaret eden Mohammadi, 2015'te yüzde 12 seviyesine ulaşan batık kredilerin bir kısmının bu kaynaklarla ödenebileceği öngörüsünü paylaştı.
Mohammadi, İran’ın 417 milyar dolarlık gayri safi yurtiçi hasılasıyla Orta Doğu’nun Suudi Arabistan'dan sonra en büyük ikinci ekonomisi olduğunu hatırlatırken, Umman ve Dubai başta olmak üzere birçok ülkenin yaptırımların kalkmasıyla artması beklenen bölgesel ticaretten yararlanacağını kaydetti.