İsrail ekonomisi zor durumda

İngiltere de bulunan Chatham House d&uuml;ş&uuml;nce kuruluşunun T&uuml;rkiye analisti Fadi Hakura, T&uuml;rkiye ile İsrail in iş ve ticaret ilişkilerini şu anda siyasi gerginlikten ayrı tutmaya &ccedil;alıştığını ancak mevcut gerginlik devam ederse bunu yapmanın zorlaşacağını s&ouml;yledi.Hakura, T&uuml;rkiye-İsrail diplomatik ilişkilerindeki krizin iki &uuml;lkenin ticari ve ekonomik ilişkilerine yansıması konusunda A.A muhabirinin sorularını yanıtladı. T&uuml;rkiye ile İsrail arasında Birleşmiş Milletler in Mavi Marmara raporunun a&ccedil;ıklanmasının ardından artan siyasi gerginliğin, ticari ve ekonomik ilişkileri genel anlamda etkilemediğini kaydeden Hakura, ancak bazı şeylerin yaşandığına dikkati &ccedil;ekti. Hakura, ş&ouml;yle konuştu: &Ouml;rneğin, şu anda T&uuml;rkiye ye daha az sayıda İsrailli turist geliyor. &Ouml;zellikle İsrail de inşaat sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışan bazı T&uuml;rk iş&ccedil;ilerinin &uuml;lkede &ccedil;alışma izni almakta zorlandıklarını g&ouml;r&uuml;yoruz. Ayrıca son olarak, İstanbul da bazı İsrailli turistler havaalanında g&uuml;venlik &ouml;nlemleriyle karşılaştı. Aynı şekilde T&uuml;rk turistler de Tel Aviv havaalanında benzer g&uuml;venlik &ouml;nlemlerine tabi tutuldu. T&uuml;rkiye ile İsrail arasındaki siyasi gerginlik devam ederse, karşılıklı ticarete ciddi etkileri olacağını vurgulayan Hakura, şu anda her iki &uuml;lkenin de iş ve ticaret ilişkilerini siyasi gerginlikten ayrı tutmaya &ccedil;alıştığını ifade etti. Hakura, ancak mevcut gerginlikler devam ederse, bunu yapmanın zorlaşacağını kaydetti. - T&Uuml;RKİYE VE İSRAİL İN EKONOMİLERİ BİRBİRLERİNİ TAMAMLAYICI -Fadi Hakura, T&uuml;rkiye ve İsrail in Ortadoğu ve Kuzey Afrika da en gelişmiş ekonomiye sahip &uuml;lkeler arasında yer aldığını belirterek, Tabii ki T&uuml;rkiye nin ekonomisi İsrail inkinden b&uuml;y&uuml;k. İsrail e g&ouml;re T&uuml;rkiye nin n&uuml;fusu ve gen&ccedil; n&uuml;fusu daha fazla dedi.İsrail Merkez Bankası Başkanı Stanley Fischer ın kastettiğinin de bu olduğunu belirten Hakura, Fischer ın İsrail in b&ouml;lgede b&uuml;y&uuml;k ve gelişmiş bir pazarı kaybedeceğini s&ouml;ylediğini kaydetti. Fischer, T&uuml;rkiye ile ticari ilişkilerin olmamasının, İsrail i&ccedil;in pahalıya mal olacağını s&ouml;ylemişti.T&uuml;rkiye nin ekonomisinin 2001 deki krizden bu yana &ccedil;ok b&uuml;y&uuml;d&uuml;ğ&uuml;ne, son 10 yılda kişi başına d&uuml;şen gelirin &uuml;&ccedil; katına &ccedil;ıktığına dikkati &ccedil;eken Hakura, Dolayısıyla İsrail e g&ouml;re, T&uuml;rk ekonomisi &ccedil;ok daha hareketli dedi.T&uuml;rkiye ile İsrail ekonomilerinin birbirini tamamladığını s&ouml;yleyen Hakura, iki &uuml;lkenin birbirine teknolojik &uuml;r&uuml;nler, &ccedil;imento, kimyasal &uuml;r&uuml;nler gibi bir&ccedil;ok şey sattığını kaydetti.Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın Mısır ziyaretinin ardından Gazze ye ge&ccedil;me olasılığı konusunda ise Hakura, Mısır ın bu ziyarete ilişkin g&uuml;venlik ve yasal konulardan dolayı &ccedil;eşitli endişeleri olduğunu kaydetti. ABD nin de Erdoğan ın olası Gazze ziyaretine karşı &ccedil;ıktığını belirten Fadi Hakura, bu ziyarete ilişkin hen&uuml;z bir karar verilmediğini, Erdoğan Mısır dayken bir karar verileceğini ifade etti. Hakura ayrıca, T&uuml;rkiye ile İsrail arasındaki k&ouml;t&uuml; ilişkilerin, T&uuml;rkiye ile Filistin arasındaki ticari ilişkileri de etkileyeceğini s&ouml;zlerine ekledi.Ekonomi Bakanı Zafer &Ccedil;ağlayan bu hafta başında yaptığı a&ccedil;ıklamada, Filistin e yapılan ihracatın İsrail &uuml;zerinden ge&ccedil;tiğini, T&uuml;rkiye nin İsrail ile ticareti değerlendirilirken bunun da dikkate alınması gerektiğini s&ouml;ylemişti.&Ccedil;ağlayan d&uuml;n ise, İsrail den T&uuml;rkiye nin ticaret başm&uuml;şavirini geri &ccedil;ektiklerini a&ccedil;ıklamış ancak ticari ilişkilerde kesintinin s&ouml;z konusu olmadığını ifade etmişti.-İKİ &Uuml;LKE TİCARET HACMİ GE&Ccedil;EN YIL 3,5 MİLYAR DOLAR-T&uuml;rkiye ile İsrail arasındaki ticaret hacmi ge&ccedil;en yıl yaklaşık 3,5 milyar dolarken, 2009 yılında bu rakam 2,5 milyar dolardı. Bu yılın ilk 7 ayı itibariyle T&uuml;rkiye nin İsrail e ihracatı yaklaşık 1,5 milyar dolarken, yine aynı d&ouml;nemde ithalat yaklaşık 1,2 milyar dolar oldu. İsrail T&uuml;rkiye nin 17. b&uuml;y&uuml;k pazarı, T&uuml;rkiye ise İsrail in 6. b&uuml;y&uuml;k pazarı konumunda bulunuyor. T&uuml;rkiye nin İsrail ile ekonomik ilişkilerinin &ouml;nde gelen &ouml;geleri arasında ikili ticaret, savunma sanayi projeleri, m&uuml;teahhitlik hizmetleri, turizm ve karşılıklı yatırımlar bulunuyor.T&uuml;rkiye nin İsrail e ihracatında en &ouml;nemli ihra&ccedil; kalemlerini demir-&ccedil;elik &uuml;r&uuml;nleri, motorlu kara taşıtları, mineral yakıtlar, mineral yağlar, bakır ve bakırdan eşyalar, ithalatta ise mineral yakıtlar, mineral yağlar, organik ve inorganik kimyasal &uuml;r&uuml;nler ile elektrikli makineler oluşturuyor. İsrail ekonomisi, tarihinin en b&uuml;y&uuml;k mali krizini yaşarken Tel Aviv borsası ciddi d&uuml;ş&uuml;şler kaydetti. &Uuml;lkede krizin reel sekt&ouml;r&uuml; etkilemeye başlaması sonrası bir&ccedil;ok sekt&ouml;rde toplu işten &ccedil;ıkarmalar başladı. Kimi firmalar ise toplu işten &ccedil;ıkarmaların yanında y&uuml;zde 25 maaş kesintisi uygulamasına gidiyor.&Uuml;lkede 400 binden fazla İsrailli yaşanan mali krizi protesto etmek i&ccedil;in sokaklara d&ouml;k&uuml;ld&uuml;. Tel Aviv, Kud&uuml;s başta olmak &uuml;zere bir &ccedil;ok ilde &uuml;lkenin i&ccedil;inde bulunduğu y&uuml;ksek maliyetli yaşam şartları, konut krizi ve &ccedil;arpık gelir d&uuml;zeyini protesto etmek isteyen yarım milyona yakın İsrailli sokaklara d&ouml;k&uuml;ld&uuml;. Protesto hareketi İnsanlar, sosyal adalet istiyor sloganı ile &uuml;lkenin g&uuml;ndemini ekonomiye &ccedil;ekerek her hafta binlerce kişiyi etkisi altına aldı.Protestocu muhaliflerin lideri Itzik Shmuli İsrail halkına &ccedil;ağrıda bulunarak, Yeni İsrail in bir r&uuml;yası var ve bu &ccedil;ok basit. Biz İsrail de kendi binamızı inşa etmek istiyoruz. Başbakan Netanyahu bize ger&ccedil;ek &ccedil;&ouml;z&uuml;mler sunana kadar biz geri adım atmayacağız dedi. İsrail in ekonomik verileri ise 2009 ve 2010 yılları i&ccedil;in b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığını sırasıyla y&uuml;zde 6 ve y&uuml;zde 5,5 olarak g&ouml;steriyor. İsrail Mali Bakanlığının b&uuml;t&ccedil;e dengeleri ve borcun milli gelire oranında a&ccedil;ıkladığı rakamlar da ekonominin durumunu g&ouml;zler &ouml;n&uuml;ne seriyor. Merkez Bankasının yılın ilk raporuna g&ouml;re, 2011 yılının ilk yarısında ticari a&ccedil;ık artarak 7,2 milyar dolar oldu. Ocak-Temmuz d&ouml;nemi itibarıyla İsrail in ihracatı i&ccedil;inde ABD 12,3 milyar dolar ile ilk sıraya yerleşirken, bunu Hong Kong 3,2 milyar dolarla ikinci sırada izliyor. İhracattaki ilk 5 &uuml;lkenin diğerleri Bel&ccedil;ika, Hindistan ve Hollanda olarak sıralanırken, T&uuml;rkiye, bu d&ouml;nemdeki 1,1 milyar dolarla en &ccedil;ok ihracat yapılan &uuml;lke olarak 8. sırada bulunuyor.İsrail ekonomisinde &ouml;zel t&uuml;ketim, yılın ilk &uuml;&ccedil; aylık d&ouml;neminde y&uuml;zde 8 artmasına karşın, ikinci &uuml;&ccedil; aylık periyotta sadece y&uuml;zde 2,2 oranında artış g&ouml;sterdi. Uzmanlar, orta sınıfın, &ouml;zellikle artan y&uuml;ksek vergiler ve t&uuml;ketici fiyatlarının maaşlara yansımaması protestoların artmasında b&uuml;y&uuml;k etken olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde birleşiyor. D&uuml;nyanın en zengin Yahudi si olarak bilinen kimi iş adamlarına ait şirketlerin borsa değerinin y&uuml;zde 80 e varan d&uuml;ş&uuml;şler yaşamasıyla milyar kayıplarının milyar dolarları bulduğu belirtiliyor. -TİCARİ İLİŞKİLERDE DEĞİŞİKLİK YOK-İsrail T&uuml;rkiye i&ccedil;in yeni teknolojiler a&ccedil;ısından &ouml;nem taşırken, İsrail in dış ticaretinde T&uuml;rkiye &ouml;nemli bir yer tutuyor.İsrail Ticaret Odaları Federasyonu Başkanı Uryel Linn, T&uuml;rkiye ile krizin b&uuml;y&uuml;t&uuml;lmesinin İsrail sanayisine ciddi zarar verebileceği g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Linn e g&ouml;re, eğer T&uuml;rk yetkililer, İsrail ile ticari ilişkileri kısıtlamaya karar verirse, İsrail &ouml;nemli bir partnerini kaybedecek. Şimdilik iki &uuml;lke anasındaki ticari ilişkiler etkilenmezken, bu yıl T&uuml;rkiye-İsrail karşılıklı ticaretinin 4 milyar doları bulması bekleniyor. Yılın ilk yarısında 2010 un ilk yarısına g&ouml;re y&uuml;zde 26 lık artışla 2 milyar dolarlık hacim yakalanmış durumda.İsrailin T&uuml;rkiye ye ihracatı bu yılın ilk yarısında ge&ccedil;en yıla g&ouml;re y&uuml;zde 39 artış g&ouml;stererek 648 milyon dolardan 950 milyon dolara &ccedil;ıktı. İthalatı ise aynı d&ouml;nemler itibariyle y&uuml;zde 16 artarak 907 milyon dolardan 1,05 milyar dolara &ccedil;ıktı. İsrail ekonomisi, 2011 yılı ikinci &ccedil;eyreğinde yıllık tempo ile sadece y&uuml;zde 3,3 b&uuml;y&uuml;me g&ouml;sterirken, İsrail Merkez Bankası nın yıllık b&uuml;y&uuml;me tahminini Haziran ayında y&uuml;zde 5,2 olarak belirledi.Merkez Bankası nın yılın ilk yarısına ilişkin değerlendirme raporunda,aynı d&ouml;nemde Euro &uuml;lkelerindeki ekonomi b&uuml;y&uuml;mesinin sıfıra yakın olduğundan hareketle, İsrail ekonomisindeki yavaşlamanın &ouml;nceki karamsar tahminlerin &uuml;st&uuml;nde g&ouml;r&uuml;nd&uuml;ğ&uuml;, bununsa olumlu bir beklenti yarattığı kaydedildi.Ancak, ekonomide &ouml;zellikle &ouml;zel t&uuml;ketim, ihracat ve ticari hasıladaki beklentilerin endişeleri artırdığı da kaydedildi. Bu nedenle, Merkez Bankası nın bir sonraki d&ouml;neme ilişkin tahmininde yıllık b&uuml;y&uuml;meyi y&uuml;zde 4,6 ya &ccedil;ekebileceği de belirtiliyor.Buna g&ouml;re, &ouml;zellikle ekonominin lokomotifi sayılan &ouml;zel t&uuml;ketim, yılın ilk &uuml;&ccedil; aylık d&ouml;neminde y&uuml;zde 8 artmasına karşın, ikinci &uuml;&ccedil; aylık periyotta sadece y&uuml;zde 2,2 oranında artış g&ouml;sterdi.2011 yılının ilk yarısında ticari a&ccedil;ık ise 3,1 misli artarak 7,2 milyar dolar oldu.İsrail ge&ccedil;en yıl 215,5 milyar dolarlık GSYH ya sahip iken, &uuml;lkenin bu yıl 241 milyar dolar, 2012 yılında ise 251,2 milyar dolarlık GSYH ye sahip olması bekleniyor.İsrail hasılasının y&uuml;zde 40 ından fazlasını oluşturan ihracatta ise g&ouml;zle g&ouml;r&uuml;l&uuml;r bir yavaşlama olduğu belirtiliyor. Merkez İstatistik Kurumu nun verilerine g&ouml;re, yılın ilk &ccedil;eyreğinde yaklaşık y&uuml;zde 10 b&uuml;y&uuml;me g&ouml;steren ihracat, ikinci &ccedil;eyrekte sadece y&uuml;zde 3,4 oranında bir b&uuml;y&uuml;me kaydetti.Ekonomideki b&uuml;y&uuml;mesini k&ouml;r&uuml;kleyen &ouml;nemli unsurlardan biri olan ticari hasılanın ilk &uuml;&ccedil; aylık d&ouml;nemde y&uuml;zde 5,1 olan b&uuml;y&uuml;me oranının, ikinci &ccedil;eyrekte sadece y&uuml;zde 1,9 olması, &ouml;nemli olumsuz gelişmelerden birisi olarak değerlendiriliyor.-OCAK-TEMMUZ DIŞ TİCARETİNDE T&Uuml;RKİYE NİN YERİ-Ocak-Temmuz d&ouml;nemi itibarıyla İsrail in ihracatı i&ccedil;inde ABD 12,3 milyar dolar ile ilk sıraya yerleşirken, bunu Hong Kong 3,2 milyar dolarla ikinci sırada izliyor. İhracattaki ilk 5 &uuml;lkenin diğerleri Bel&ccedil;ika, Hindistan ve hollanda olarak sıralanırken, T&uuml;rkiye, bu d&ouml;nemdeki 1,1 milyar dolarla en &ccedil;ok ihracat yapılan &uuml;lke olarak 8. sırada bulunuyor.Aynı d&ouml;nemdeki ithalat verilerine bakıldığında ise T&uuml;rkiye nin 1,2 milyar dolarla 10. sırada yer aldığı g&ouml;r&uuml;ld&uuml;. İthalatta ABD 5,2 milyar dolarla yine ilk sırada yer alırken, bunu &Ccedil;in, Almanya, İsvi&ccedil;re ve Bel&ccedil;ika izliyor.İsrail in toplam ihracatı 2009 yılında 47,7 milyar dolar, 2010 yılında ise 58,4 milyar dolar oldu. Aynı d&ouml;nemler itibarıyla ithalat ise sırasıyla 47,4 ve 59,1 milyar dolar olarak ger&ccedil;ekleşti.Dış ticaret a&ccedil;ığı da 2009 da 340 milyon dolar fazla verirken, 2010 itibarıyla 692 milyon dolar a&ccedil;ık ortaya &ccedil;ıktı.-İŞSİZLİK ORANI D&Uuml;Ş&Uuml;YOR-İsrail ekonomisi 2009 yılının ikinci &ccedil;eyreğinde 2. &ccedil;eyreğinde başlayan d&uuml;nya krizinden kurtulma işaretlerinin devamı olarak 2010 yılı boyunca da b&uuml;y&uuml;meye devam etti. GSYH, 2010 yılında gayrimenkul yatırımlarının genişlemesi, ihracatın ve &ouml;zel t&uuml;ketimin artmasına takiben y&uuml;zde 4,6 b&uuml;y&uuml;d&uuml;; istihdam oranı y&uuml;zde 3,5 arttı, işsizlik oranı y&uuml;zde 6,6 ya kadar d&uuml;şt&uuml;.Merkez Bankası nın 2011 ve 2012 yılına ilişkin tahminlerinde ise işsizlik oranının, ge&ccedil;en yıla g&ouml;re hafif bir d&uuml;ş&uuml;şle bu yıl y&uuml;zde 6,1, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıl i&ccedil;inse y&uuml;zde 5,9 olacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;ld&uuml;.Merkez İstatistik Kurumu, 2010 yılı i&ccedil;inde y&uuml;ksek teknoloji sekt&ouml;r&uuml;nde &ccedil;alışanların sayısını 261 bin kişi olarak tahmin etti. 2009 yılında bu sekt&ouml;rde 243 bin kişinin istihdam edildiği belirtiliyor.Y&uuml;ksek teknoloji sekt&ouml;r&uuml;ndeki gelişmeleri izleyen Ethosia adlı şirketin Verilere g&ouml;re, halen İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii, 15 bin dolayında &ccedil;alışanıyla, bu sekt&ouml;rde en geniş istihdama sahip olan kurum. Bunu savunma sekt&ouml;r&uuml;nde bir başka &ouml;nde gelen kuruluş olan Elbit 10 bin &ccedil;alışanıyla izliyor.Ethosia ya g&ouml;re, İsrail de 3.366 y&uuml;ksek teknoloji firması bulunuyor.-ENFLASYON BEKLENTİSİ Y&Uuml;ZDE 1-3 ARALIĞINDA-2010 yılında enflasyon oranı y&uuml;zde 2,7 olarak ortaya &ccedil;ıkarken, d&uuml;nyadaki ham madde ve petrol artışları ve ekonominin b&uuml;y&uuml;meye devamı nedeniyle, 2011 yılı i&ccedil;in enflasyon oranının h&uuml;k&uuml;met hedefi olan y&uuml;zde 1-3 aralığını aşması bekleniyor.İsrail Merkez Bankası, İsrail Şekeli-Dolar paritesindeki değişmeleri &ouml;nlemek i&ccedil;in, bir &ouml;nceki yıl i&ccedil;indeki alımlarının yarısı tutarında olmak &uuml;zere, 2010 yılı boyunca piyasadan yaklaşık 12 milyar dolar satın aldı. Bunanla beraber İsrail Şekeli, yıl boyunca, nominal olarak y&uuml;zde 7 değer kazanmış bulunuyor.2009 yılında y&uuml;zde 5,1 olan h&uuml;k&uuml;met a&ccedil;ığı 2010 yılında y&uuml;zde 3,7 ye d&uuml;şerken, kamu harcamalarının y&uuml;zde 6 y&uuml;kselmesine rağmen ekonomideki b&uuml;y&uuml;me nedeniyle vergilerin artması, a&ccedil;ığın d&uuml;şmesinin temel nedeni olarak g&ouml;sterildi. Ge&ccedil;en yıl y&uuml;zde 79,2 olan bor&ccedil; &ndash; hasıla oranı 2010 yılında y&uuml;zde 76,2 ye d&uuml;şt&uuml;.-KONUT FİYATLARINDA HIZLI Y&Uuml;KSELİŞ-2010 yılında konut fiyatlarında,y&uuml;zde 16 gibi hızlı bir y&uuml;kselme kaydedildi. 2008 yılında g&ouml;zlenen en d&uuml;ş&uuml;k noktadan bu yana konut fiyatlarındaki artış oranı y&uuml;zde 38 i buldu.-DOĞAL GAZ YATAKLARININ KEŞFİ-Ekonomide son iki yıl boyunca dikkati &ccedil;eken s&uuml;rpriz gelişme ise İsrail de keşfedilen b&uuml;y&uuml;k doğalgaz yatakları...Daha &ouml;nce keşfedilen Tamar b&ouml;lgesinden elde edilecek doğalgazın İsrail in ihtiya&ccedil;larını 30 yıl boyunca g&ouml;rebilecek hacimde olduğu s&ouml;yleniyor. Ardından keşfedilen Livyatan ın ise daha geniş bir potansiyele sahip olduğu ve ihracatı da m&uuml;mk&uuml;n kılacağı belirtiliyor.

İsrail ekonomisi zor durumda

İsrail ekonomisi, tarihinin en büyük mali krizini yaşarken Tel Aviv borsası ciddi düşüşler kaydetti

Öne Çıkanlar