Türkiye-Rusya zirvesinin ana gündemi Suriye olacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin in katılımıyla yarın Moskova da ger&ccedil;ekleşecek &Uuml;st D&uuml;zey İşbirliği Konseyi (&Uuml;DİK) toplantısının en &ouml;nemli g&uuml;ndem maddesi, Suriye krizi olacak. Taraflar, u&ccedil;ak krizi sonrasında ikili ilişkilerdeki normalleşmenin tamamlanmasını da ama&ccedil;lıyor. T&uuml;rkiye ve Rusya arasında 2010 yılında oluşturulan &Uuml;DİK mekanizması &ccedil;er&ccedil;evesinde bug&uuml;ne kadar 5 toplantı yapıldı. Kasım 2015 te Suriye den gelen bir Rus savaş u&ccedil;ağının T&uuml;rk hava sahasını ihlal etmesi nedeniyle d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesinin ardından, 2015 sonunda yapılması planlanan toplantıların altıncısı iptal edilmişti. Haziran 2016 da normalleşme s&uuml;recinin başlamasıyla &Uuml;DİK toplantısının hazırlıklarına başlandı. İki &uuml;lke lideri, kriz sonrasında &uuml;&ccedil; kez y&uuml;z y&uuml;ze g&ouml;r&uuml;şt&uuml;, onlarca kez de telefonda konuştu. Ge&ccedil;en yıl ağustos ayında Rusya&rsquo;nın St. Petersburg kentini ziyaret eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Putin le bir araya geldi. Daha sonra, iki lider 2016&rsquo;nın eyl&uuml;l ayında &Ccedil;in&rsquo;in ev sahipliğinde yapılan G-20 Zirvesi sırasında Hangzhou&rsquo;da buluştu. Liderlerin son g&ouml;r&uuml;şmesi Putin in ekim 2016 da D&uuml;nya Enerji Kongresi &ccedil;er&ccedil;evesinde T&uuml;rkiye yi ziyaretinde ger&ccedil;ekleşti. -Hedef, normalleşmenin tamamlanması &Uuml;DİK toplantısının hazırlıklarını y&uuml;r&uuml;ten T&uuml;rk yetkililerin AA ya verdiği bilgilere g&ouml;re temel hedef, u&ccedil;ak krizi sonrasında Rusya nın tedricen d&uuml;zeltme kararı aldığı ilişkilerdeki normalleşmenin tamamlanması. Diğer taraftan T&uuml;rk yetkililer, ilişkilerde savunma, g&uuml;venlik ve istihbarat gibi bazı alanlarda işbirliğinin 24 Kasım &ouml;ncesi nden daha ileride olduğuna dikkati &ccedil;ekiyor. Fetullah&ccedil;ı Ter&ouml;r &Ouml;rg&uuml;t&uuml; n&uuml;n 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında, T&uuml;rkiye ye desteğini ilk belirten yabancı liderin Putin olması Ankara i&ccedil;in ayrı bir değer taşıyor. T&uuml;rkiye a&ccedil;ısından, liderler arasındaki g&uuml;&ccedil;l&uuml; g&uuml;ven ilişkisinin Rus y&ouml;netiminin alt katmanlarına da yayılması gerektiği konusu &ouml;nemli noktalardan birini oluşturuyor. B&ouml;ylelikle liderlerin aldığı kararların teknik d&uuml;zeyde s&uuml;ratle hayata ge&ccedil;irilebileceği d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;yor. Rusya nın T&uuml;rk vatandaşlarının vize ve &ccedil;alışma izinleriyle T&uuml;rk şirketlerinin kamu ihalelerine katılımı ve tarım &uuml;r&uuml;nleri ithalatında getirdiği kısıtlamaları &Uuml;DİK toplantısında b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de kaldırabileceği beklentisi y&uuml;ksek. Buna karşın Rusya nın i&ccedil; piyasa şartları nedeniyle, T&uuml;rk tarım &uuml;r&uuml;nlerine y&ouml;nelik bazı kısıtlamaların s&uuml;receği de &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Rusya da bulunan yaklaşık 40 bin T&uuml;rk vatandaşının sayısı kriz sonrasındaki vize ve diğer kısıtlamalar nedeniyle 13 bine kadar gerilemişti. T&uuml;rkiye, kendi topraklarındaki Rus vatandaşlara herhangi bir yaptırım uygulamamıştı. Ankara ve Moskova, iki halk arasındaki etkileşimi artırmak i&ccedil;in k&uuml;lt&uuml;r ve turizm alanında kararla adımlar atmaya hazırlanıyor. &Uuml;DİK toplantısında tarafların imza atması beklenen anlaşmalar arasında 2019 yılının K&uuml;lt&uuml;r ve Turizm Yılı ilan edilmesi de yer alıyor. T&uuml;rkiye ye 2014 te gelen Rus turist sayısı 4,5 milyona yaklaşırken, 2015 ve 2016 yıllarında d&uuml;ş&uuml;şler yaşanmıştı. Bu durumun 2017&rsquo;den itibaren hızla eski d&uuml;zeyine d&ouml;nd&uuml;r&uuml;lmesi hedefleniyor. Taraflar bu şekilde normalleşme s&uuml;recinin kurumsal mekanizmalara bağlanarak tamamlanması, 24 Kasım &ouml;ncesi nindeki d&uuml;zeyin daha da ilerisine taşınması i&ccedil;in de kısa vadede kayda değer adımlar atılmasını ama&ccedil;lıyor. - Suriye ana g&uuml;ndem maddesi T&uuml;rkiye ve Rusya, doğu Halep teki n&uuml;fusun tahliyesinden başlayarak Suriye krizinde olduk&ccedil;a yakın bir işbirliğine girdi. İki &uuml;lkenin girişimi ve garant&ouml;rl&uuml;ğ&uuml;nde 30 Aralık ta &uuml;lke genelinde ilan edilen ateşkes, Beşşar Esad ordusu ve İran destekli grupların sistematik ihlallerine rağmen, savaşın şiddetini d&uuml;ş&uuml;rmede başarılı oldu. &Ouml;te yandan Rusya, Astana s&uuml;recinde taahh&uuml;t ettiği ateşkesi uygulatma konusunda rejim ve İran &uuml;zerinde yeterli baskıyı kurmadı. Bu durum Cenevre de ay sonuda 6. turuna ge&ccedil;ilmesi kararlaştırılan siyasi &ccedil;&ouml;z&uuml;m girişimlerini zora sokmuş durumda. Rejim ve İran, askeri dengelerin kendi lehlerinde olduğu d&uuml;ş&uuml;ncesiyle savaşı s&uuml;rd&uuml;rmenin yollarını arıyor. ABD nin Suriye krizinde pasif bir tutum izlediği bu d&ouml;nemde, T&uuml;rkiye Suriye de siyasi ge&ccedil;iş i&ccedil;in Rusya dan &ccedil;ok daha etkili bir rol oynamasını, rejimi barışa zorlamasını istiyor. - M&uuml;nbi&ccedil; ten Sincar a k&ouml;pr&uuml; Fırat Kalkanı Harekatı nın M&uuml;nbi&ccedil; teki PYD/PKK varlığını hedef alma ihtimaline karşı, il&ccedil;enin &ccedil;evresi ABD, Rusya ve Esad rejimi tarafından &ccedil;evrelenip &ouml;rg&uuml;t bir anlamda korumaya alınmış, bu rahatlamayla PYD/PKK, ağır silah ve deneyimli militanlarını Irak ta İkinci Kandil olma tehlikesindeki Sincar a sevk etmeye başlamıştı. Bununla beraber ter&ouml;r &ouml;rg&uuml;t&uuml; DEAŞ ın Musul ve Rakka arasındaki militan ge&ccedil;işkenliği, Suriye ve Irak ın tek dosya olarak ele alınmasını zorunlu hale getirdi. T&uuml;rkiye, Rus tarafından M&uuml;nbi&ccedil; teki PYD-PKK varlığı ile Suriye den Sincar a ve Irak tan Suriye ye militan ge&ccedil;işkenliği konusunda daha etkili bir işbirliği beklentisini aktaracak. Ankara, PYD/PKK nın Arap n&uuml;fusun hakim olduğu b&ouml;lgelerde toprak işgal etmesinin kısa ve uzun vadede &ccedil;atışma ve istikrarsızlığın s&uuml;rmesine neden olacağı uyarısını yineleyecek. - Tarafların Karadeniz hassasiyeti ve NATO NATO nun Karadeniz de varlığı Rusya nın NATO &uuml;yesi T&uuml;rkiye ile Karadeniz de g&uuml;ven ve istikrar konularını &Uuml;DİK Toplantısı nda g&uuml;ndeme getirmesi bekleniyor. 2008 yılında meydana gelen Rusya-G&uuml;rcistan Savaşı&rsquo;nın ardından, ABD ve Batı &uuml;lkeleri NATO bağlamında Karadeniz&rsquo;de varlığını arttırmaya başladı. Ukrayna daki krize Rusya&rsquo;nın da m&uuml;dahil olması sonucu NATO&rsquo;nun Karadeniz b&ouml;lgesine verdiği &ouml;nem daha da arttı. Ge&ccedil;en ay Br&uuml;ksel&rsquo;de ger&ccedil;ekleşen NATO Savunma Bakanları Toplantısı&rsquo;nda, ittifakın Karadeniz&rsquo;de mevcut varlığının g&uuml;&ccedil;lendirmesi kararı alındı. Romanya&rsquo;daki NATO birliğine 8 &uuml;yenin askeri personel katkısında bulunacağı, 5 &uuml;yenin de hava devriyesi ile eğitim i&ccedil;in kara ve hava g&uuml;c&uuml; takviyesi yapacağı belirtildi. Karadeniz&rsquo;de ittifak &uuml;yeleriyle koordinasyonu arttırmak, eğitim ve tatbikat &ccedil;alışmaları ger&ccedil;ekleştirmek i&ccedil;in NATO&rsquo;nun b&ouml;lgedeki deniz g&uuml;c&uuml;n&uuml;n kuvvetlendirileceği a&ccedil;ıklandı. Uluslararası hukuk h&uuml;k&uuml;mleri ve genel kabul g&ouml;rm&uuml;ş anlaşma ve s&ouml;zleşmeler &ccedil;er&ccedil;evesinde boğazlardan ge&ccedil;iş g&uuml;venliğini d&uuml;zenleme yetkisine sahip T&uuml;rkiye ise 75 yıldır olduğu gibi Montr&ouml; S&ouml;zleşmesi&rsquo;ni tam bir tarafsızlık i&ccedil;erisinde ve titizlikle uygulamaya devam ediyor. Rusya ise NATO&rsquo;nun genel olarak Karadeniz&rsquo;de bulunmasından duyduğu rahatsızlığa rağmen, T&uuml;rkiye&rsquo;nin Montr&ouml; S&ouml;zleşmesi h&uuml;k&uuml;mlerine g&ouml;sterdiği titizlik nedeniyle iki &uuml;lke arasında bu konuya ilişkin bir sorun bulunmuyor. - Ukrayna ve Kırım &Uuml;DİK Toplantısı nda T&uuml;rk ve Rus yetkililer arasında Ukrayna ve Kırım konusunun da ele alınması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Ukrayna nın doğusunda ordu ile Rusya yanlısı ayrılık&ccedil;ılar arasında devam eden &ccedil;atışmalarda, bug&uuml;ne kadar yaklaşık 10 bin kişi hayatını kaybetti, 23 bin kişi yaralandı ve 1 milyon 800 bin kişi yerinden edildi. Ukrayna&rsquo;nın toprak b&uuml;t&uuml;nl&uuml;ğ&uuml;n&uuml; destekleyen ve Kırım&rsquo;ın yasadışı ilhakını tanımayan T&uuml;rkiye, krizin uluslararası hukuk temelinde ve barış&ccedil;ıl yollarla &ccedil;&ouml;z&uuml;lmesini destekliyor. &Ouml;te yandan T&uuml;rkiye, Rusya&rsquo;nın Kırım Tatar T&uuml;rklerinin hak ve &ccedil;ıkarlarını genişleterek g&uuml;vence altına alması konusunda ısrarcı davranıyor. 20 yılı aşkın s&uuml;redir Ermenistan&rsquo;ın işgali altında bulunan Yukarı Karabağ b&ouml;lgesinin de &Uuml;DİK toplantısında ele alınması, tarafların AGİT Minsk Grubu &ccedil;er&ccedil;evesinde &ccedil;&ouml;z&uuml;me verdiği desteği yinelemesi bekleniyor. AA

Türkiye-Rusya zirvesinin ana gündemi Suriye olacak

Moskova'da yarın Türk ve Rus liderlerin katılımıyla gerçekleşecek zirvenin en önemli gündem maddesi Suriye krizi olacak

Öne Çıkanlar