12 ayda net hata noksandan 18 milyar dolar girdi
Varlık Barışı ile yurtdışındaki şube kazançları, iştirak hisseleri, tasfiyeden kaynaklı alacaklar getirildiğinde vergi ödenmeyecek olmasının Türkiye'ye para girişini hızlandırdığı belirtiliyor
Merkez Bankası'nın açıkladığı Ödemeler Dengesi rakamlarına göre Türkiye, temmuz ayında 1 milyar 751 milyon dolar cari açık verdi. Önceki aylarda cari açığın 6,2 ve 3 milyar dolar olduğu gözününe alındığında açığın önemli oranda azaldığı göze çarpıyor. Zaten bu rakam geçen yılın aynı ayına göre cari açıkta yüzde 60'lık bir düşüşe işaret ediyor. Yıllık cari açık da böylece 57,5 milyar dolardan 54.5 milyar dolara indi. Cari açığın gerilemesinde iç talepteki yavaşlamaya paralel olarak azalan ithalat artışı ve TL'deki zayıflama ile artan ihracat neden oldu. Ancak turizm gelirlerinin 3.5 milyar dolar gibi önemli seviyeye çıkmış olması da açığı önemli ölçüde aşağı çeken gelişme oldu.
Buna rağmen Türkiye'den portföy çıkışları nedeniyle açığın finansmanı için kullanılan portföy yatırımları (hisse ve tahvil için gelen para) 531 milyon dolar azaldı. Bir kısmı gayrimenkul olmak üzere doğrudan yatırılar ise 707 milyon dolar arttı. Mevduat ve krediler yoluyla girişler de oldu.
BİR AYDA 3 MİLYAR DOLAR
Cari açığı asıl finanse eden ise Merkez Bankası'nın var olan ancak kaynağı tam olarak bilinmeyen sadece tahmin edilen Net Hata Noksan kalemi oldu. Kaynağı belirsiz para veya gizemli para olarak adlandırılan bu paranın temmuzdaki tutarı tam 2 milyar 983 milyon dolar oldu. Böylece bırakın açığı Hazine 2.4 milyar doları kasasına koyabildi. Yılbaşından bu yana 11.6 milyar dolara çıkan gizemli para son 12 ayda ise tarihi rekorunu kırarak 18 milyar dolara ulaştı.
VARLIK BARIŞI ETKİSİ
Merkez Bankası, Net Hata Noksan Kalemi'ndeki farkı üç ana nedene dayandırıyor. İlki ihracat bedellerinin geç yansıması, ikincisi turizm gelirlerinin hesaplanması için yapılan anket bankaların döviz varlıklarına bire bir yansımamışsa aradaki farkın bu kaleme yazılması ve üçüncüsü ise Uluslararası Ödemeler bankası hesaplarının 4 aylık gecikme ile yayımlanması. Ama bu durum her zaman geçerli olduğu için 18 milyar dolarlık girişi açıklamıyor. Akla gelen ilk sebep ise Varlık Barışı. Ekim sonuna kadar uzatılan Varlık Barışı'ndaki bir madde yurtdışındaki şube kazançlarının ve iştirak hisselerinin üçüncü olarak da tasfiye kaynaklı gelirlerin Türkiye'ye getirilmesi durumunda bunlar için vergi ödenmeyeceğini maddesinin önemli olduğu kaydediliyor. Bu madde nedeniyle bir çok Türk işadamının yabancı ülkelerdeki şirketlerini kapatıp Türkiye'ye taşıdığı kazançları için de vergi ödemediği ifade ediliyor.
İŞTE O MADDE:
31/131/10/2018 tarihine kadar elde edilenler de dahil olmak üzere tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler ile kurumların;
●Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumlara ilişkin iştirak hisselerinin satışından doğan kazançları,
●Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumlardan elde ettikleri iştirak kazançları,
●Yurt dışında bulunan iş yeri ve daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri ticari kazançları gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Ayrıca kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan ve 31/12/2018 (bu tarih dahil) tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilen kazançlar da istisna kapsamındadır.
Rahim AK / Habertürk