Türkiye'de petrol bulmuş kadar sevinmeli miyiz?

2014 geride kalırken petrol fiyatlarında %40 oranında bir d&uuml;ş&uuml;şten s&ouml;z konusu. Peki bu gidişat en azından bir s&uuml;re daha devam ederse, T&uuml;rkiye&rsquo;ye nakit girişi (ihracat, turizm ve doğrudan yabancı yatırımlar) a&ccedil;ısından etkileri nasıl olur? İthalatı nasıl etkiler? T&uuml;rkiye&rsquo;nin ihra&ccedil; pazarları a&ccedil;ısından farklı senaryolar ger&ccedil;ekleşir. Bunu irdelemeden &ouml;nce en b&uuml;y&uuml;k alıcılarımıza bir g&ouml;z atalım. 1 Ocak &ndash; 30 Kasım 2014 verilerine g&ouml;re &uuml;lkemizin ihracatının yaklaşık olarak:&bull; Y&uuml;zde 45&rsquo;i Avrupa Birliğine,&bull; Y&uuml;zde 19&rsquo;u Ortadoğu &Uuml;lkelerine,&bull; Y&uuml;zde 11&rsquo;i de Bağımsız Devletler Topluluğu &Uuml;lkelerineYani &uuml;&ccedil; ana grubun toplam dış satışlarımızdaki payı %75. Şimdi tek tek bu pazarları inceleyelim. -Avrupa Birliği T&uuml;rkiye&rsquo;nin ana ithalat&ccedil;ılarının başında gelen Avrupa Birliği &uuml;lkelerine ihracatımız artar. Petrol a&ccedil;ısından neredeyse tamamen dışa bağımlı olan Avrupa &uuml;lkelerinde maliyetler ciddi şekilde d&uuml;şer, işsizlik azalır, bunlar doğrudan t&uuml;ketimi tetikler, T&uuml;rkiye de haliyle daha fazla ihra&ccedil; eder. Mesela tekstil sekt&ouml;r&uuml;m&uuml;z&uuml;n; gıda ihracat&ccedil;ılarımızın y&uuml;zleri g&uuml;ler. Konaklama ve seyahat harcamaları da artacağından, zaten ucuz olan T&uuml;rkiye&rsquo;ye 2015&rsquo;te Avrupa&rsquo;dan daha fazla turist gelir. Tabii bir&ccedil;ok &uuml;lke g&ouml;zlerini Avrupa pazarına &ccedil;evireceğinden, aslan payını kapmak adına gelişmekte olan &uuml;lkeler arasında kıyasıya bir fiyat rekabeti de yaşanacak; Avrupalılar da bunu değerlendirecekler. Firmalarımız bu konuda dikkatli olmalı. Hepimizin bu pazarı dikkatle izlemesi gerekiyor, &ccedil;&uuml;nk&uuml; ilgin&ccedil; şeyler oluyor: Avrupa sıfır enflasyona koşuyor. Avrupa Merkez Bankası i&ccedil;in bu ciddi bir sorun. Şu anda işler b&ouml;yle devam ederse, beklenti Euro B&ouml;lgesi i&ccedil;in deflasyon. Doğrudan yabancı yatırımlar konusunda &ccedil;ok aceleci davranacaklarını sanmıyorum. Biraz bekle-g&ouml;r yapmaları olası. Şirket karlılıklarına d&uuml;şen enerji maliyetleri ciddi oranda olumlu şekilde yansıyacak ancak bunun yatırımlara kanalize olması adına yeterli fonlar oluşturması bir zaman meselesi. Ayrıca şu anda tam bir istikrarsızlık coğrafyası arasına sıkışmış olduğumuz i&ccedil;in daha temkinli davranılması da hesaba katılmalı. -Ortadoğu Gelelim, Ortadoğu&rsquo;ya&hellip; İhra&ccedil; pazarlarımızı &ccedil;eşitlendirme politikalarımız sonucunda gittik&ccedil;e dış ticaretimizde ağırlığı artan Ortadoğu &uuml;lkelerinin &ouml;nemli bir kısmı zaten OPEC &uuml;yeleri. Şu anda da kimse bu &uuml;lkelerin yerinde olmak istemez. Bu grupta Suudi Arabistan&rsquo;ın başı &ccedil;ektiği k&uuml;&ccedil;&uuml;k bir grup fiyatları tekrar yukarıya doğru &ccedil;ekmek i&ccedil;in uzun s&uuml;redir bir gayret i&ccedil;erisinde. Herkes arzı d&uuml;ş&uuml;rme konusunda gelir seviyesi d&uuml;ş&uuml;k OPEC &uuml;yelerinin g&ouml;n&uuml;ls&uuml;zl&uuml;ğ&uuml;nden bahsediyor. Peki sonunda onlar da &ldquo;tamam&rdquo; derler mi? Dememelerinin iki bariz bir sebebi var: Birincisi tabii ki bu paraya ihtiya&ccedil;ları olması. İkincisi ise bu &uuml;lkelerde ciddi siyasi ve sosyal istikrarsızlık var, para muslukları kesilirse toplumsal patlamalar olabilir. Kısa vadeli huzur, uzun vadeli refahın &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;iyor. Avrupa i&ccedil;in ge&ccedil;erli olan senaryonun burası i&ccedil;in de tersini d&uuml;ş&uuml;nebiliriz. Yani bu &uuml;lkelere olan ihracatımız d&uuml;şecektir. Ancak bu d&uuml;ş&uuml;ş ne kadar keskin olur tartışılır. Zira &ouml;zellikle Arap &uuml;lkelerindeki zenginlik ve t&uuml;ketim alışkanlıkları d&uuml;nyanın diğer coğrafyalarından farklı. Bu coğrafyaya ihracatımızda bir d&uuml;ş&uuml;ş şaşırtıcı olmaz, gene de &ccedil;ok sert bir d&uuml;ş&uuml;ş olacağını ummuyorum. T&uuml;rk turizmi a&ccedil;ısından bakarsak; son 3-4 senede Arap &uuml;lkelerinin artan payı &ccedil;ok dikkat &ccedil;ekici. Bu artış hızı d&uuml;şebilir, hatta belki bir miktar azalış da olabilir. Bir başka kritik nokta ise k&ouml;rfez fonlarının T&uuml;rkiye&rsquo;ye akmaya devam edip etmeyeceği. Yatırım miktarları d&uuml;şebilir ama ilginin azalmayacağını d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yorum. T&uuml;m bu resmi farklı bir boyuta taşıyabilecek etken, b&ouml;lgedeki kaos ve &ccedil;atışma ortamının devamı hatta k&ouml;t&uuml;leşmesi. İşte o zaman bir &ouml;nceki etkenle birleşip &ldquo;fırtına&rdquo; etkisi de yaratabilir. -Bağımsız Devletler Topluluğu BDT coğrafyasında kuşkusuz bizim i&ccedil;in en kritik &uuml;lke Rusya. T&uuml;rkiye&rsquo;nin en &ouml;nemli ihracat pazarlarından ve dış turizmimizin Almanya ile birlikte can damarı olan bu &uuml;lkede resim biraz daha karmaşık. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; oradaki gelişmeleri sadece enerji piyasalarındaki hareketlilik ile a&ccedil;ıklamak kafi olmaz. Herkes yokuş aşağı giden Ruble&rsquo;yi konuşadursun; &uuml;lkeye uygulanan ekonomik yaptırımların etkisi de unutulmamalı. Zaten Rus resmi makamları da a&ccedil;ıklamalarında bunu belirtiyorlar. Rusların kemer sıkıp, t&uuml;ketimde frene basacakları aşikar. Bu &uuml;lkeye olan ihracatımız da, bize yolladıkları turist sayısı da 2014&rsquo;te &ouml;nemli bir d&uuml;ş&uuml;ş trendine ge&ccedil;ti. 2015&rsquo;te b&ouml;yle devam etmesi şaşırtıcı olmaz. Ama yakın zamanda en &uuml;st seviyede bir araya gelinerek verilen işbirliği mesajları ve imzalanan s&ouml;zleşmeleri de dikkate almalıyız. T&uuml;rkiye en &ouml;nemli enerji tedarik&ccedil;ilerinden olan Rusya&rsquo;dan daha uygun maliyetlerle alım yapacak. Ukrayna da bizim i&ccedil;in &ouml;nemli ve y&uuml;kselen bir pazardı. Oradaki komplikasyon bildiğiniz &uuml;zere daha &ccedil;ok i&ccedil; &ccedil;atışma. &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki sene, bunun dış ticaret ve turizm alanındaki işbirliğimizde yarattığı negatif etkilerin s&uuml;rmesini bekleyebiliriz. -Peki ya ithalat?T&uuml;rkiye&rsquo;nin dış ticaret a&ccedil;ığına enerji ithalatının &ouml;nemli katkısı var. Ayrıca petrokimya &uuml;r&uuml;nleri ve bu &uuml;r&uuml;nlerin hammadde olarak kullanıldığı sekt&ouml;rlerin de. Ve tabii ki &ouml;zellikle imalat sekt&ouml;r&uuml;nde enerji giderlerinin toplam maliyetlerde &ouml;nemli payı olduğu da dikkate alınırsa, bu alanda da b&uuml;y&uuml;k bir ithalat&ccedil;ı olan T&uuml;rkiye&rsquo;nin toplam ithalat harcamalarının kayda değer bir d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;stermesi gerekir. Son a&ccedil;ıklanan enflasyon, işsizlik, b&uuml;y&uuml;me rakamları ve TL&rsquo;deki değer kaybından sonra; burada daha pozitif bir pencere a&ccedil;ılıyor olabilir. Tabii ki petrol fiyatlarını kontrol edemeyiz ama farklı senaryolara g&ouml;re oluşabilecek etkileri ekonomik &ccedil;ıkarlarımız doğrultusunda iyi y&ouml;netebiliriz.Ajda Pekkan 1980 yılında &ldquo;Petrol&rdquo; isimli şarkısı ile Eurovizyon&rsquo;a katıldığında petrol fiyatların zirve yaptığı d&ouml;nemdi. Nereden nereye&hellip; Herkese mutlu ve g&uuml;zel bir 2015 dilerim.