Otomobil sevdamız ve elektrikli motorlar

Bir s&uuml;redir yeniden g&uuml;ndemimizde T&uuml;rkiye yerli otomobil &uuml;retmeli konusu var. Bunun i&ccedil;in seri toplantılar yapılıyor, T&uuml;rk şirketlerinden oluşan konsorsiyumlar oluşturuluyor, velhasıl hummalı bir &ccedil;alışma i&ccedil;indeyiz. Bizde yerli otomobil sevdası bu denli hızlanmışken otomotiv sekt&ouml;r&uuml;nde d&uuml;nyada işler ne durumda bir g&ouml;z atalım... Otomotiv sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n k&uuml;resel &ouml;l&ccedil;ekte b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; 4 trilyon dolar, yani toplam k&uuml;resel ekonominin y&uuml;zde 5&rsquo;i. D&uuml;nya otomotiv &uuml;retiminde ilk 4 sıra ise toplam &uuml;retimin y&uuml;zde 27&rsquo;sinin yapıldığı &Ccedil;in, y&uuml;zde 13&rsquo;&uuml;n&uuml;n yapıldığı ABD, y&uuml;zde 10&rsquo;nun yapıldığı Japonya ve y&uuml;zde 7&rsquo;sinin yapıldığı Almanya olarak sıralanmakta. Bu arada hatırlatmakta fayda var; &Ccedil;in 2005 yılında bu sıralamada 4. sıradaymış, 2010 itibariyle 1. sıraya oturmuş. Diğer bir istatistiki veri de şu; 2000&rsquo;li yılların başında Batı Avrupa, ABD ve Japonya&rsquo;nın toplam &uuml;retimdeki payı y&uuml;zde 78&rsquo;miş. Bug&uuml;n ise bu &uuml;lkelerin payı y&uuml;zde 40&rsquo;a kadar gerilemiş durumda. Otomotiv şirketleri bazında baktığımızda ise 2015 rakamlarına g&ouml;re toplam yıllık 91 milyonluk &uuml;retimin y&uuml;zde 70&rsquo;ni ise ilk 10 firma yapıyor ( Sırasıyla Toyota, Volkswagen, G.M, Hyundai, Ford, Nissan, Fiat, Honda, Suzuki ve PSA) Şimdi de T&uuml;rkiye&rsquo;deki otomotiv sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n mevcut durumuna bir bakalım... Aslında T&uuml;rk otomotiv sekt&ouml;r&uuml; 60 yıllık bir ge&ccedil;mişe sahip ve T&uuml;rkiye&rsquo;nin en b&uuml;y&uuml;k 3 sekt&ouml;r&uuml;nden biri. 2016 sonu itibariyle 1 milyon 486 bin adet otomobil &uuml;retmişiz. Taysad raporuna g&ouml;re &uuml;rettiğimiz her 100 aracın da 77 si yurt dışına ihra&ccedil; edilmiş. Bir başka ifadeyle 150 milyar dolarlık toplam ihracatımızın y&uuml;zde 17&rsquo;sini otomotiv sekt&ouml;r&uuml; ger&ccedil;ekleştirmiş. Taşıt ara&ccedil;ları &uuml;retiminde d&uuml;nya sıralamasında Avrupa&rsquo;da 5, d&uuml;nyada ise 15. Sırada bulunuyoruz. Ticari ara&ccedil; &uuml;retiminde ise Avrupa&rsquo;nın en b&uuml;y&uuml;k ticari ara&ccedil; &uuml;reticisi konumundayız. T&uuml;rkiye&rsquo;de hali hazırda 12 adet şirket otomotiv sekt&ouml;r&uuml;nde 18 fabrikada faaliyet g&ouml;stermekte. 12 firmanın 4&rsquo;&uuml; sadece otomobil, 6&rsquo;sı sadece ticari ara&ccedil; ( kamyon, kamyonet, minib&uuml;s, midib&uuml;s, otob&uuml;s) ve 2 firma da hem otomobil hem de ticari ara&ccedil; &uuml;retiyor. Otomobil &uuml;reticilerinin tamamı ( Renault - Fransız, Toyota - Japon, Hyudai - G. Kore, Honda- Japonya, Fiat &ndash; İtalya, Ford- Amerikan ) yabancı lisans ile &uuml;retim yapıyor. Ticari ara&ccedil; &uuml;reticilerinde ise hem yabancı lisans ile &uuml;retim yapanlar (Mercedes Benz &ndash; Alman, Man &ndash; Alman, İsuzu &ndash; Japon) hem de yerli lisans ve sermaye ile &uuml;retim yapanlar var ( Temsa, Otokar, Karsan) Şimdi de d&uuml;nyada otomobil sekt&ouml;r&uuml;nde dengeleri değiştirmeye namzet bir gelişme olan &ldquo;elektrikli &ndash; Hibrit&ldquo; motorlu &uuml;retimde yaşanan gelişmelere bir g&ouml;z atalım.. D&uuml;nyanın &ouml;nde gelen petrol şirketlerinden BP&rsquo;nin yaptığı bir araştırmanın sonu&ccedil;larına g&ouml;re 2015 itibariyle yery&uuml;z&uuml;nde 900 milyon adet bulunan otomobil sayısı 2035&rsquo;de 1.8 milyara ulaşacakmış. Yine BP&rsquo;nin analizine g&ouml;re mevcut durumda 900 milyon ara&ccedil; filosunun 1.2 milyonu elektrikli motor kullanan arabadan oluşurken 2035&rsquo;de bu rakam 100 milyona ulaşacakmış ( toplamın y&uuml;zde 6&rsquo;sı). Bu arabaların y&uuml;zde 75&rsquo;i y&uuml;zde 100 elektrikli motor kullanırken y&uuml;zde 25&rsquo;i hibrit motor denilen elektrik ve benzini beraber kullanabilen modellerden oluşacakmış. BP bu &ccedil;alışmayı niye yapmış? &Ccedil;&uuml;nk&uuml; 2035 yılında 100 milyon elektrikli araba yollarda dolaşırsa k&uuml;resel g&uuml;nl&uuml;k petrol t&uuml;ketimi 1.2 milyon varil azalacakmış (mevcut g&uuml;nl&uuml;k t&uuml;ketimin 1.5 i kadar). Petrol şirketi olan BP de buna g&ouml;re gelecek planlarını hazırlıyor. Unutmadan son bir ekleme daha.. Elektrikli motorların teknolojisi mevcut arabalarda kullanılan i&ccedil;ten yanmalı motorlara g&ouml;re &ccedil;ok daha basit bir teknoloji. &Uuml;stelik g&uuml;n&uuml;m&uuml;z arabaların y&uuml;ksek teknoloji i&ccedil;eren olmazsa olmazları pistonlar, egzos sistemi, yağ ve su pompaları hatta vites kutusu bile elektrikli motorlu arabalarda gerek duyulan par&ccedil;alar olmayacak. Bu y&uuml;zden &uuml;retim maliyetleri d&uuml;şecek, iş&ccedil;ilik azalacak ve otomotiv sekt&ouml;r&uuml; yeni bir ekosistem hazırlayacak. Peki bunu niye anlattım? &Ccedil;&uuml;nk&uuml; otomotiv sekt&ouml;r&uuml;nde kaliteli ve ucuz işg&uuml;c&uuml;n&uuml;n bulunduğu ve son 20 yılda &ouml;nemli atılımlar yapan pazarlar elektrikli arabalar ile bu &ouml;zelliğini kaybedebilir. Şimdi ilk paragraftaki girişe yeniden referans yapıyorum ve bazı sorular soruyorum..Mevcut g&uuml;&ccedil;l&uuml; otomotiv sekt&ouml;r&uuml;m&uuml;z sekt&ouml;rdeki teknolojik gelişmelere ne kadar hazır? 1- Hali hazırda otomobil yapımında &uuml;retemediğimiz en &ouml;nemli par&ccedil;a olan motor teknolojisi i&ccedil;ten yanmalıdan daha kolay bir teknolojiye olan elektriğe ge&ccedil;iyorsa bu bizim i&ccedil;in fırsat mı? 2- Elektrikli motor &uuml;retiminde Nissan &ndash; Renault markaları ortak bir model ile yerel bir marka ile yıllık 120 bin kapasiteli elektrikli araba &uuml;retimi i&ccedil;in anlaşma yaptı. Yerli &uuml;retimden &ouml;nce T&uuml;rkiye&rsquo;de &uuml;retim yapan şirketlerden biri ile yerli bir &uuml;reticimizin benzer bir model denemesi daha faydalı olabilir mi? 3- Elektrikli arabaları &uuml;retmeyi başarıp otoyollara indirdiğimizde bunların şarj olmaları, dolayısıyla elektriğe bağlanmaları gerekecek. Mevcut durumda t&uuml;kettiği elektriğin y&uuml;zde 40&rsquo;ını ithal ettiği doğalgazdan sağlayan T&uuml;rkiye i&ccedil;in bu başka bir bağımlılık yaratacak mı? Bu arada son olarak bir not daha ekleyeyim. Elektrikli motorlu arabaların en &ouml;nemli tamamlayıcıları bataryaları olacak. Bu bataryaların da en &ouml;nemli ham maddesi kobalt ve lityum. Maalesef her iki maden de &uuml;lkemizde yoğun bulunan elementler değil. (Kobalt &uuml;retiminin y&uuml;zde 65&rsquo;i &Ccedil;in&rsquo;in yakın ilişkiler i&ccedil;inde olduğu Afrika&rsquo;da, Kongo&rsquo;da, lityumda zengin olan &uuml;lkelerin başında yine &Ccedil;in geliyor) Bu iki elemente alternatif olarak g&ouml;sterilen &ccedil;inko ise &uuml;lkemizde var. Ancak bu madende &uuml;retimimiz tatmin edici noktada değil. Otomotiv end&uuml;strisi inanılmaz bir hızla gelişiyor. Sekt&ouml;rdeki gelişmeleri izlemeye devam edeceğiz.