BlockChain de neyin nesi?

Bitcoin ismini sanırım duymuşsundur. Belki ethereum&hellip;. Ripple, litecoin gibi başka isimler de var. Bu saydıklarım hepsi kripto para diye tabir edilen digital para birimleri. Toplam değerleri 150 milyar doları bulan bu digital paraların en meşhuru, 80 milyar dolarlık piyasa değeri ile bitcoin. Arkasından gelen ise 30 milyar dolara yaklaşan b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; ile ethereum. Bu digital paralar aslında blocak chain denilen ( blok zincir) bir &ccedil;eşit online database sistemin ortaya &ccedil;ıkardığı &uuml;r&uuml;nler. Biliyorum bunları merak ediyorsunuz. &Ouml;zellikle 1 yılda 1,000 dolardan 5,000 dolara &ccedil;ıkan fiyatı ile Bitcoin&rsquo;in &ccedil;ok ilgi &ccedil;ektiğini g&ouml;r&uuml;yorum.. Bu para birimlerine de değineceğim. Ancak bu bir sonraki yazının konusu. &Ouml;nce şu sorunun cevabını bulmaya &ccedil;alışalım&hellip; Block chain ne demek ? Aslında bunu anlatması &ccedil;ok kolay değil. Bir &ccedil;ok uzman block chain&rsquo;den bahsederken &ldquo; internetin ilk g&uuml;nleri gibi. Kimse ne olduğunu tam tarif edemiyor ama g&ouml;r&uuml;nmeyen ama herkesi birbirine bağlayan bir sistem&rdquo; diye ifade ediyor. İnternet ortamında herkesin , aracılar olamadan kullanabileceği bir sistemden bahsediyoruz. Bir nevi Google.doc sistemi gibi d&uuml;ş&uuml;n&uuml;n. Hani şu Google&rsquo;ın d&ouml;k&uuml;manlar, metin yazmak ve sonradan internet ortamında &uuml;zerinde, farklı kişiler ile aynı anda ortak &ccedil;alışma yapılabilen sistem gibi. Google.doc sisteminde nasıl herkes aynı anda aynı dok&uuml;man &uuml;zerinde &ccedil;alışıp, notlar ekleyebiliyorsa block chain sistemi de ona benzer bir mantıkla ilerliyor. Ancak tek farkla, kimse daha &ouml;nce yazılan, block chain sistemine dahil edilen bir datayı silemiyor ya da değiştiremiyor.. Biraz daha a&ccedil;alım&hellip; Blockchain sistemi aslında bu sisteme dahil olan herkesin , her t&uuml;rl&uuml; bilgiyi aynı anda paylaştığı ve daha sonra aracı olamadan, arz-talep ilişkisi &ccedil;er&ccedil;evesinde buluşup, g&uuml;venli bir şekilde ( peer to peer) takas yapabildiği bir sistem. Bu sistemde digital formatta girilen bilgi blocklar halinde, bir nevi bilgisayar kodu gibi depolanıyor. Daha sonra sisteme giren kişiler bu bilgileri, eğer 3. Partilere a&ccedil;ık ise erişim sağlayıp, &uuml;zerine ekleme yapıyorlar. Eğer bu bilgiler şifreli ise, ancak kullanıcılar şifre &ccedil;&ouml;z&uuml;c&uuml; kendi kodlarını girdiklerine database ulaşıyorlar. Peki bu database ne işe yarayacak? Block chain sisteminin en b&uuml;y&uuml;k &ouml;zelliği devasa bir database yaratması. Ancak bu database&rsquo;in bir &ccedil;ok sekt&ouml;rde aradan aracılar kaldırılarak takas ya da işlem yapmak i&ccedil;in kullanılabilecek olması da başta bankacılık olmak &uuml;zere, perakende, turizm, gayrimenkul olmak &uuml;zere bir &ccedil;ok sekt&ouml;r&uuml;n &ccedil;ok yakın takibinde. Hadi bir &ouml;rnek verelim.. OpenBazaar. Bu uygulamada block chain sistemi kullanarak, peer to peer yani bir kullanıcıdan diğerine aracı olmadan, dolayısı ile herhangi bir işlem &uuml;creti &ouml;demeden, karşı taraf riski almadan alış veriş yapılabiliyor. Bu uygulamada kullanıcılar, alıcı ya da satıcı oldukları &uuml;r&uuml;nleri fiyatları ile listeliyorlar. Siz aradığınız bir &uuml;r&uuml;n&uuml;, satıcının ratingine, &uuml;lkesine ya da fiyat aralığı gibi kriterlere g&ouml;re arayabilir ve filitreleyebilirsiniz. OpenBazaar&rsquo;da işlem yapabilmek i&ccedil;in digital para ( bitcoin, eterhum vs) kullanmanız gerekiyor. Block chain sistemi sayesinde alıcı ve satıcı fiyatta anlaştığında, iki taraf digital para kullanarak alış verişini ger&ccedil;ekleştirmiş oluyor. Bu arada işlem sonunda alış verişi yapanların birbirlerine verdikleri notlar da bir sonraki işlem i&ccedil;in kullanıcıların referansı oluyor. Peki siz , aracı olmadan, işlem &uuml;creti &ouml;demeden, banka kullanmaya gerek kalmadan internet &uuml;zerinden alış veriş yapabildiğinizde hangi sekt&ouml;rler etkilenmiş olacak? Bankacılık? Mevcut &ouml;deme sistemleri ? B&uuml;y&uuml;k stok tutan e- ticaret şirketleri? Evet.. OpenBazaar da ger&ccedil;ekleşen işlem sonucunda geleneksel y&ouml;ntemler kullanılmadığı i&ccedil;in, bahsi ge&ccedil;en bu sekt&ouml;rlerin hepsi negatif anlamda etkilenecek . Kim kazanacak? Maliyet d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml; i&ccedil;in block chain kullanıcıları. Şimdilik burada duralım&hellip; Block chain &uuml;zerine daha yazacaklarımız var&hellip; Bir &ccedil;ok sekt&ouml;r kendi sistemini ,block chain platformu haline getirerek gelişmelerin dışında kalmak istemiyor. Ancak yine bu sekt&ouml;rlerin b&uuml;y&uuml;k kısmı ,bir block chain &uuml;r&uuml;n&uuml; olan &ldquo;kripto/digital paralara &ldquo; mesafeli duruyorlar? Peki bu m&uuml;mk&uuml;n m&uuml;? İşte bu ve benzer soruların cevaplarını da bir sonraki yazıda arayacağız..