2020 yaz aylarına kadar dünya ekonomisi ve finansal piyasalar

D&uuml;nya ekonomisine ilişkin &uuml;&ccedil; ana konu &ouml;ne &ccedil;ıkıyor. Birincisi, ABD ile &Ccedil;in arasındaki ticaret savaşındaki gidişat. İkincisi, başta Fed olmak &uuml;zere b&uuml;y&uuml;k Merkez Bankalarının para politikalarında ne kadar gevşek gidebileceği. &Uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml;s&uuml; ise Brexit s&uuml;recinin nasıl sonu&ccedil;lanacağı. Birinciden başlayalım. Teoriden de pratikten de biliyoruz ki ticaret savaşının kimseye bir faydası olmuyor. Korumacılık ve sonu&ccedil;ta ticaret savaşı kısa vadede s&ouml;z konusu &uuml;lkeye fayda sağlıyor gibi olsa da orta ve uzun vadede kazananı olmayan bir savaştır. IMF&rsquo;nin D&uuml;nya Ekonomik G&ouml;r&uuml;n&uuml;m raporundan aldığımız aşağıdaki grafik ABD&rsquo;nin vergi oranlarını 2018 yılında y&uuml;kseltmesiyle k&uuml;resel ticaret ve sanayi &uuml;retiminin nasıl gerilediğini g&ouml;steriyor. Bu yıl ABD&rsquo;nin daha da arttırdığı vergiler b&uuml;y&uuml;meyi beklenebileceği gibi daha fazla aşağı &ccedil;ekti. &Ccedil;in&rsquo;den ABD&rsquo;ye, Japonya&rsquo;dan AB&rsquo;ye kadar g&ouml;r&uuml;len yavaşlamanın ana sebebi ticaret savaşı g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Burada durulma olmadık&ccedil;a b&uuml;y&uuml;me sorunu artarak devam edecektir. Ticaret savaşından en &ccedil;ok etkilenen &uuml;lke doğal olarak &Ccedil;in. 13,5 trilyon dolarlık GSYİH&rsquo;ya sahip &Ccedil;in ekonomisinin yaklaşık 32 trilyon dolar borcu bulunuyor. Sorunlu krediler yoluyla bir finansal krizle karşılaşma riski olan &Ccedil;in&rsquo;in daha fazla yavaşlaması k&uuml;resel piyasalarda risk iştahını olumsuz etkiliyor. Ticaret savaşının devam etmesinin &ouml;nce &Ccedil;in&rsquo;i, sonra bulunduğu b&ouml;lgeyi, daha sonra oralara &ccedil;ok ihracat yapan Avrupa&rsquo;yı ve sonunda bumerang gibi d&ouml;nerek ABD&rsquo;yi etkileme ihtimali &ccedil;ok y&uuml;ksek. Gelecek yıl Kasım ayında se&ccedil;imlere gidecek ABD&rsquo;de tekrar se&ccedil;ilmek isteyecek olan Trump&rsquo;ın ekonomide sorun yaşamamak istemesi beklenmesi gereken bir durum. Başkanlık d&ouml;neminde aldığı desteğin en b&uuml;y&uuml;k kısmı ekonominin g&ouml;rece iyi performansından geldi. Diğer konularda pek destek bulamıyor. Bu nedenle, ekonomiyi daha fazla sıkıntıya sokacak bir ticaret savaşını değil, bir an &ouml;nce anlaşmayı daha &ccedil;ok tercih edecektir. Bu durumu g&ouml;ren &Ccedil;in de s&uuml;reci biraz ağırdan alarak ABD&rsquo;den daha &ccedil;ok taviz koparmayı ama&ccedil;lamış g&ouml;r&uuml;nd&uuml;. Fakat daha fazla yavaşlama &Ccedil;in i&ccedil;in hem ekonomik hem siyasi olarak y&ouml;netilmesi zor bir d&ouml;nemi getirebilir. Bu nedenle &Ccedil;in lideri Xi Jinping&rsquo;in de anlaşmaya yakın olacağını d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. Fakat şunu unutmamak gerekiyor, ABD d&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k ekonomisi, &Ccedil;in de ikinci. &Ccedil;in birincilik koltuğuna oturmayı ama&ccedil;lıyor, ABD ise o koltuğu bırakmamayı. Aralarındaki m&uuml;cadele sadece bir ticaret savaşı değil bunun &ouml;tesinde bir teknoloji ve ideoloji savaşı gibi de g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Dolayısıyla, olasılığını daha y&uuml;ksek g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;m&uuml;z senaryo, anlaşmanın bir ateşkes niteliğinde ger&ccedil;ekleşeceği, ABD se&ccedil;imi sonrası başkan kim olursa olsun ABD ile &Ccedil;in arasında uzun yıllar s&uuml;recek bir m&uuml;cadelenin başlayacağıdır. Trump se&ccedil;ilirse bu m&uuml;cadele &ccedil;ok daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; olacaktır. 2020 sonrası d&uuml;nya ekonomisini daha zorlu bir d&ouml;nem bekliyor gibi g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Bu zorlu d&ouml;nem sadece ticaret savaşı ile ilintili değil, artan gelir dağılımı ve yoksulluk, iklim değişikliği, iklim değişikliğinin getirdiği baskı y&uuml;ksek bor&ccedil;luluk ve d&uuml;nya ekonomisinin 10-12 yılda bir yaşadığı iş &ccedil;evrimlerinde bir daralma s&uuml;recinin gelme ihtimalinden de kaynaklanıyor. Eğer ticaret savaşında b&ouml;yle bir ateşkes olursa ki g&ouml;r&uuml;ş&uuml;m&uuml;z o y&ouml;nde, ABD başkanlık se&ccedil;imlerinin &ouml;ncesi, muhtemelen 2020 yaz aylarına kadar finansal piyasalarda g&uuml;neşli g&uuml;nler g&ouml;rece daha &ccedil;ok olacaktır. İkinci konu, Merkez Bankalarının ne yapabileceği ve ne kadar etkili olabileceği de b&uuml;y&uuml;k oranda ticaret savaşının seyriyle alakalı olacaktır. Ticaret savaşı başta Fed olmak &uuml;zere bir&ccedil;ok Merkez Bankasını &ccedil;oktan gevşek politikalara y&ouml;neltti. &Ouml;rneğin Fed ve Avrupa Merkez Bankası faizleri indirdi, parasal genişlemeyi başlattı. Faizler o kadar d&uuml;ş&uuml;k ve bol likidite var ki adeta bir likidite tuzağı şeklinde ticaret savaşının etkilerini bastırmaya yetmiyor. Yukarıda bahsettiğimiz gibi ticaret savaşında bir ateşkes olursa, Fed bir faiz indirimi daha yaptıktan sonra ara verecektir. Ticaret savaşında bir ateşkes olmayacaksa d&uuml;nya ekonomisinin ve ABD&rsquo;nin beklenenden daha hızlı resesyona girme ihtimali artacaktır. Ge&ccedil;miş deneyimler, Fed&rsquo;in resesyon riskini g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;nde faizleri beklenenden &ccedil;ok hızlı sıfır civarına &ccedil;ektiğini g&ouml;stermektedir. Ticaret savaşında &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki haftalarda bir anlaşma olmaz ise Fed&rsquo;in bu sefer faizleri sıfıra değil eksiye &ccedil;ekme olasılığı da y&uuml;ksektir. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; faiz indirimlerine başladığı nokta y&uuml;zde 2,5&rsquo;lar ge&ccedil;miş deneyimlere g&ouml;re &ccedil;ok d&uuml;ş&uuml;kt&uuml;r. B&ouml;yle bir durumda, Fed deflasyonist baskıyı ancak negatif faizlere giderek telafi edebileceğini d&uuml;ş&uuml;necektir. Bu senaryo ABD dolarının ciddi bir değer kaybı anlamına da gelir. Avrupa Merkez Bankası ECB zaten negatif faizde ve bol para basmış durumda. Fakat negatif faiz mevduat faizlerini de &ccedil;ok aşağı &ccedil;ektiği i&ccedil;in kredi faizi- mevduat faizi makasını daraltmakta, bankaların kredi verme istekliliğini azaltarak b&uuml;y&uuml;meyi olumsuz etkileme riskini yaratmaktadır. ECB&rsquo;nin genişleme politikasında sona yakın olduğunu, yeni başkan Lagarde d&ouml;neminde AB&rsquo;nin siyasi liderlerine maliye politikası uygulama baskısını arttıracağını d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. Brexit konusunda ise d&uuml;ş&uuml;ncemiz daha net. &Uuml;lke n&uuml;fusunun neredeyse yarısı destek vermiyorken, &uuml;stelik bunların &ccedil;oğu gen&ccedil;lerden oluşuyorken anlaşmasız Brexit&rsquo;in sorumluluğunu siyasiler alamadı. İngiltere&rsquo;ye &ouml;nce se&ccedil;im sonra referandum yolu g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. S&uuml;re&ccedil; &ccedil;ok uzun ve karmaşık olacak gibi ama İngiltere bir şekilde AB&rsquo;den tam kopamayacağı anlaşmalı bir ayrılık anlaşmasını referanduma g&ouml;t&uuml;recek gibi duruyor. B&ouml;yle bir senaryo sterlin ve euro&rsquo;ya destek verecektir. Sonu&ccedil; olarak, ticaret anlaşmasında bir ateşkes ihtimalinin artması, Merkez Bankalarının daha g&uuml;vercin politikalar sergilemeleri, anlaşmasız kaotik Brexit senaryo ihtimalinin azalması, AB &uuml;lkelerinin muhtemel genişletici maliye politikası adımları d&uuml;nya ekonomisinde yavaşlamayı durduracak hatta bir miktar toparlanma şansı yaratacaktır. D&uuml;ş&uuml;k faiz ve b&uuml;y&uuml;mede toparlanma senaryosu finansal piyasaların risk iştahını arttırır. K&uuml;resel anlamda finansal piyasalarda varlık fiyatlarının arttığı bir d&ouml;nem yaşayabiliriz. Bu s&uuml;re&ccedil; muhtemelen 2020 yaz aylarına, ABD se&ccedil;imi &ouml;ncesine kadar devam edecektir. Bu senaryo i&ccedil;in yukarıda &uuml;&ccedil; konuya ilişkin bahsettiğimiz gelişmelerin olacağını ile siyasi / jeopolitik risklerin &ccedil;ok artmayacağını varsayıyoruz. 2020 sonrası i&ccedil;in yine yukarıda bahsettiğimiz nedenlerle sıkıntılı bir d&ouml;nemin gelmekte olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. Eğer ticaret savaşında bir ateşkes ve anlaşmasız Brexit ihtimalinin kalktığı varsayımlarımız ger&ccedil;ekleşmez ise &ouml;ng&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;m&uuml;z 2020 senaryosu muhtemelen 2019&rsquo;da başlayacaktır.