Kimyasal gübrenin yerini organomineral gübre alır mı?

Tarım a&ccedil;ısından son g&uuml;nlerin en sıcak, tartışmalı konusu g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n geleceğine y&ouml;nelik... &Ouml;nce kısa bir &ouml;zet ge&ccedil;elim... Bombalı ter&ouml;r saldırılarında ve y&uuml;ksek tesirli patlayıcı yapımında etken madde olarak kullanılan amonyum nitratlı g&uuml;brelerin satışı yurt genelinde 8 Haziran itibariyle durduruldu. Sekt&ouml;r Şubat 2017 den itibaren nitratlı g&uuml;brenin kontroll&uuml; satışına başlanacağını umarken ge&ccedil;tiğimiz hafta Başbakan Binali Yıldırım &ouml;nemli bir a&ccedil;ıklama yaptı. Kimyasal g&uuml;brenin ter&ouml;ristlerce bomba yapımında kullanıldığını, toprağı da &ccedil;oraklaştırdığını s&ouml;yleyen Yıldırım, &ldquo;Yavaş yavaş bu kimyasal g&uuml;bre işinden &ccedil;ıkacağız. Biyolojik g&uuml;breye y&ouml;neliyoruz&rdquo; dedi. Hemen ardından ge&ccedil;tiğimiz g&uuml;nlerde de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ın yaptığı benzer a&ccedil;ıklamalar g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;nde yeni bir d&ouml;nemin sinyalini verdi. &ldquo;Azotlu g&uuml;bre ile topraklarımızı mahvettik&rdquo; diyen Erdoğan, doğal g&uuml;breye d&ouml;nmek durumunda olduklarını belirterek, &ldquo;Doğal g&uuml;breye d&ouml;nerken de &ccedil;&ouml;p atıklarını kompost g&uuml;breye &ccedil;evirmek suretiyle bunları g&uuml;brelemede rahatlıkla kullanabiliriz. Ve b&ouml;ylece kimyevi azotun tehdidinden t&uuml;m tarımsal gıdalarımızı kurtarabiliriz&rdquo; diye konuştu. Şimdi gelelim asıl noktaya... Bu gelişmeler ışığında sekt&ouml;rde ister istemez bazı soru işaretleri belirdi. Nitratlı g&uuml;brenin yasaklanması sonucu doğan a&ccedil;ık nasıl kapatılır? Kimyasal g&uuml;brenin ikamesi ne olacak? Yeterli altyapı ve &uuml;retim kapasitesi mevcut mu? Sekt&ouml;r&uuml; nasıl bir gelecek bekliyor? T&uuml;m bu soruların yanıtını, konunun muhataplarından Hexagon Katı Atık Y&ouml;netim Kurulu Başkanı Jan Nahum ile Tarım Analiz de aradık. Jan Nahum u bir &ccedil;oğumuz otomotiv sanayinin duayen isimleri arasında bilir ama kendisi aynı zamanda yaklaşık 7 yıldır organomineral g&uuml;bre &uuml;retimi &uuml;zerine de yoğunlaşmış durumda. Organomineral g&uuml;bre ne derseniz, aslında tam da bug&uuml;nlerde kimyasal g&uuml;breye alternatif olarak g&ouml;sterilen bir &uuml;r&uuml;n olarak &ouml;zetleyebiliriz. Bug&uuml;n, toplam 7 &uuml;retici firma ile faaliyet g&ouml;steren yurti&ccedil;i kimyevi g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n toplam &uuml;retim kapasitesi 5,7 milyon ton d&uuml;zeyinde. Jan Nahum, organik ve organomineral g&uuml;bre &uuml;retiminin payının olduk&ccedil;a d&uuml;ş&uuml;k olmasına karşın yakın gelecekte pazarın hakimi olacağı g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. T&uuml;rkiye de yılda yaklaşık 300 bin ton organomineral g&uuml;bre &uuml;retimi ger&ccedil;ekleşirken, hayvan g&uuml;bresi olarak da tabir edilen ve tarımsal atıkları da kapsayan doğal g&uuml;bre miktarı ise 700 bin ton civarında. 3 &ccedil;eşit g&uuml;bre t&uuml;r&uuml; olduğuna dikkat &ccedil;eken Nahum, bunları kimyasal g&uuml;bre (kimyasal methotlarla &uuml;retiliyor), organik g&uuml;bre (doğal kaynaklardan &uuml;retiliyor) ve organomineral g&uuml;bre (Bitkinin ihtiya&ccedil; duyduğu mineraller, doğal kaynaklarla &uuml;retilmiş organiklerle birleştiriliyor) olarak sıralıyor. &ldquo;Toprağın sahip olduğu organik miktar tarımın olmazsa olmazlarından&rdquo; diyen Nahum, bunun da belli bir seviyede olması gerektiğine dikkat &ccedil;ekiyor. Nahum a g&ouml;re, ideal olarak toprakta organik madde oranı y&uuml;zde 4-5 seviyelerinde olması gerekirken, tavsiye edilen en alt seviye ise y&uuml;zde 3 olmalı. Peki bizim topraklarımızda durum ne? T&uuml;rkiye deki tarım arazilerinin y&uuml;zde 90 ında organik madde miktarının y&uuml;zde 3 &uuml;n altında olduğunu belirten Nahum, &ldquo;T&uuml;rkiye de topraklar organik madde bakımından adeta fakir durumda, tarım arazilerinde organik madde ortalaması y&uuml;zde 1 seviyelerinde&rdquo; diyor. Tarım arazileri organik madde a&ccedil;ısından zayıf olduğu i&ccedil;in kimyasal g&uuml;brelerdeki mineralleri toprağın alamadığını s&ouml;yleyen Nahum, bu y&uuml;zden t&uuml;m minerallarin arazide kaldığını s&ouml;yl&uuml;yor. Nahum a g&ouml;re bu durum iki y&ouml;nden olumsuz etki yaratıyor: Hem bitki ihtiyacı olan mineralleri alamıyor hem de mineraller arazide kalıyor. B&ouml;ylece arazi &ccedil;oraklaşıyor. Peki bunun yansımaları nasıl oluyor? Cevabı Nahum ş&ouml;yle veriyor: &ldquo;Toprak her ge&ccedil;en yıl daha &ccedil;orak hale geliyor. B&ouml;ylece rekolte ve verim kaybı yaşanıyor. Bir başka olumsuz etkisi ise yağışlar ve sulama neticesinde bu kimyasal maddeler yer altı sularına karışıyor.&rdquo; Bu y&uuml;zden organik esaslı g&uuml;brelere ihtiya&ccedil; olunduğunu savunan Nahum, toprağın bu şekilde daha verimli hale geldiğini iddia ediyor. Nahum, &ldquo;Organik g&uuml;bre minerallerle birlikte kullanıldığında hem ekinlerin istendiği şekilde b&uuml;y&uuml;mesi sağlanır hem de organik g&uuml;brenin t&uuml;m avantajlarını insana ve toprağa olan zararlarının da &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;ilmiş olunur&rdquo; diyor. Anladığımız kadarıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan ın &ldquo;&Ccedil;&ouml;pten, tarım atıklarından organik madde yapın, o organik maddeyi kompostlaştırın ve ondan da doğal g&uuml;bre yapın&rdquo; derken kastettiği şey de tam olarak bu. Peki g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;nde bu d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m nasıl ger&ccedil;ekleşecek? D&uuml;nyada değişik alanlarda bir takım kırılma noktaları olduğunu hatırlatan Nahum, otomotiv sekt&ouml;r&uuml;nde yaşanan değişimi hatırlatıyor. Otomotivde benzinli ara&ccedil;tan dizele ondan da elektrikli ara&ccedil;lara olan ge&ccedil;iş s&uuml;recini &ouml;rnek g&ouml;steren Nahum, bu doğal ge&ccedil;işlere tepki g&ouml;stermek yerine akıntıyla birlikte bu ge&ccedil;işi sağlamanın daha doğru olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Tarımda da bir kırılma noktası yaşandığını savunan Nahum, Avrupa da bu alanda mevzuatların ortaya &ccedil;ıkmaya başladığını hatırlatıyor. Avrupa da nitrat direktifinin &ccedil;ıkarıldığını hatırlatan Nahum, nitratın kullanımının belli bir seviyeye kadar azaltıldığını s&ouml;yl&uuml;yor. Bu konuda &ouml;nc&uuml; &uuml;lkeler arasında ise Hindistan ı g&ouml;steren Jan Nahum, &ldquo;Hindistan organik ve organomineral g&uuml;brelerin kullanımı i&ccedil;in ciddi bir teşvik mekanizması uygular durumda. Bu alanda d&uuml;nyada bir kırılma noktası ve değişim s&uuml;reci yaşanıyor&rdquo; diyor. Bug&uuml;n g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n&uuml;n bu d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m&uuml; g&ouml;rerek, organik kaynakları kendine sağlaması ve yavaş yavaş tarımın verimini d&uuml;ş&uuml;rmek yerine aksine rokelteyi artıracak organomineral g&uuml;brelere ge&ccedil;iş yapması gerektiğinin altını &ccedil;izen Nahum, &ldquo;Bu ge&ccedil;iş yapılabilir. &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki 5 yılda T&uuml;rkiye de tarımın kullandığı g&uuml;brelerin &ouml;nemli bir &ccedil;oğunluğu buna d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;lebilir. Bu durumda kimyasal ithalatımız yarı yarıya d&uuml;şer. Yerli kaynaklarımızdan g&uuml;bre &ccedil;ıkar. Burada biz T&uuml;rkiye olarak &ouml;nc&uuml; bir konumda olacağımız i&ccedil;in d&uuml;nyaya teknoloji satabiliriz, know-how pazarlayabiliriz. Tarımın bu alanında marka &ccedil;ıkartır ve ciddi bir ihracat potansiyeli de yaratabiliriz&rdquo; diyor. Kimyasal g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n de bu değişimi g&ouml;rmesi ve buna g&ouml;re pozisyon alması gerektiğini belirten Nahum, bu alanda 7 yıldır &ccedil;alıştıklarını ve 100 milyon dolarlık Ar-Ge harcaması yaptıklarını kaydediyor. Nahum, &ldquo;Kendi teknolojimizi geliştirdik. Belediyelerden &ccedil;&ouml;pleri alıyoruz. Onları komposta d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;yoruz. Ondan da organomineral g&uuml;bre &uuml;retiyoruz&rdquo; diyor. Tarımsal &uuml;retimi devam ettirebilmek ve 2050 de 10 milyara ulaşması &ouml;ng&ouml;r&uuml;len d&uuml;nya n&uuml;fusunu doyurabilmek i&ccedil;in bir taraftan &uuml;retimi artırmak diğer taraftan da kimyasalların zararlarını yok etmeye ihtiya&ccedil; olduğu aşikar. Nahum a g&ouml;re bug&uuml;n bunu ger&ccedil;ekleştirecek teknoloji var. Milli Tarım Projesi kapsamında t&uuml;m sanayi ve sekt&ouml;r buna destek verir ve gerekli teşvik mekanizması kullanılırsa bu başarılabilir. T&uuml;rkiye yılda yaklaşık 30 milyon ton atık &uuml;retiyor. Bunun yaklaşık 15 milyon tonu organik atık ve bu miktar her ge&ccedil;en g&uuml;n artıyor. Bunun y&uuml;zde 40 ı komposta &ccedil;evrilebilir. Bu da yaklaşık 6 milyon ton g&uuml;bre demek. T&uuml;rkiye de sadece belediye atıklarından ciddi miktarda kompost &ccedil;ıkabilir. Amortismanları y&uuml;ksek olan bu yatırımların ucuz ve kolay olmadığını ifade eden Nahum, &ldquo;&Ccedil;ift&ccedil;inin organik ve organomineral g&uuml;bre kullanmaya teşvik edilirken, kimya sekt&ouml;r&uuml; dahil olmak &uuml;zere yatırımcılar da yeni yatırım noktasında teşvik edildiklerinde sekt&ouml;r 5 yıl i&ccedil;erisinde d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m yaşayabilir&rdquo; iddiasında. T&uuml;rkiye de 20 ye yakın organomineral g&uuml;bre &uuml;reten firma var. Nahum a g&ouml;re bu şirketler mevcut konjonkt&uuml;rde &ccedil;ok hızlı şekilde gelişecek. Kimyasal g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml;ndeki bazı şirketlerin de &uuml;retimlerine organomineral g&uuml;breyi de ekleyeceklerini d&uuml;ş&uuml;nen Nahum, &ldquo;T&uuml;rkiye bu şekilde şu an 5,5 milyon ton seviyesinde olan g&uuml;bre ihtiyacını &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde organomineral g&uuml;bre ile karşılayacak d&uuml;zeye gelecektir&rdquo; diyor. Bu konuda kimyasal g&uuml;bre sekt&ouml;r&uuml; temsilcileri son g&uuml;nlerde konuşmayı tercih etmediği i&ccedil;in biz de bu g&ouml;r&uuml;ş&uuml; paylaşmak istedik. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Kimyasal gübrenin yerini organomineral gübre alır mı?

Diğer Yazılar