TİM tarım raporu (1)

T&uuml;rkiye İhracat&ccedil;ılar Meclisi (TİM), tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n fotoğrafını &ccedil;eken kapsamlı bir rapor yayımladı.Mevcut duruma y&ouml;nelik tespitlerin yer aldığı raporda, k&uuml;resel tablo ve geleceğe y&ouml;nelik senaryolar da mercek altına alınmış.&Uuml;lkelerin tarım ve gıda &uuml;r&uuml;nlerinde her ge&ccedil;en g&uuml;n birbirine daha bağımlı hale geldiği belirtilen raporda, k&uuml;resel bazda yaşanan ekonomik, sosyal ve politik değişimlerin tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;ne etkisi analiz edilmeye &ccedil;alışılmış.Sanayi sekt&ouml;rlerinde karşılaşılan y&uuml;ksek verim kaygısının, tarım ve gıda &uuml;r&uuml;nlerinde de kendini g&ouml;sterdiğine dikkat &ccedil;ekilen raporda, &ouml;zellikle su kaynaklarında ger&ccedil;ekleşmesi tahmin edilen daralma ve gıda &uuml;retimini sınırlayabilecek olan iklim değişikliğinin tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;n&uuml; son derece kritik bir noktaya &ccedil;ekebileceği uyarısı var.TİM in raporunda dikkat &ccedil;ekilen bir başka nokta ise insanların tarım &uuml;r&uuml;nlerine bakış a&ccedil;ısındaki değişim.Gıda &uuml;r&uuml;nleri konusunda bilin&ccedil;lenmenin artmasıyla g&uuml;venilir, yaşam kalitesini artırıcı ve besleyici &ouml;zellikleri y&uuml;ksek &uuml;r&uuml;nlere y&ouml;nelik talebin her ge&ccedil;en g&uuml;n arttığı bir ortamda, yeşil tarım , organik tarım gibi uygulamaların her ge&ccedil;en g&uuml;n t&uuml;keticinin g&uuml;ndeminde daha yoğun bir bi&ccedil;imde yer aldığı belirtiliyor.D&uuml;nya tarım-gıda sekt&ouml;r&uuml;nde T&uuml;rkiye&rsquo;nin konumunu tartışmaya a&ccedil;mayı ana hedef olarak belirleyen TİM in 160 sayfalık raporunda &ouml;ne &ccedil;ıkan notları 3 ayrı yazıda değerlendireceğiz.İlk b&ouml;l&uuml;mde, sizleri &ccedil;ok fazla detaya boğmadan raporda &ouml;ne &ccedil;ıkan tespitleri başlıklar halinde paylaşmak istiyoruz:*** Son 30 yılda d&uuml;nya gıda sistemi b&uuml;y&uuml;k değişime uğradı. Tarım ve gıda, diğer sekt&ouml;rlere benzer şekilde, ulusal sınırları aşan kurumsal ağ desteği ile d&uuml;nya piyasasına mal ve &uuml;r&uuml;n arz eden, ticaretin uluslararasılaşmasının hızla arttığı sekt&ouml;rler haline geldi. Bu değişim, &ccedil;ift&ccedil;i, imalat&ccedil;ı, pazarlamacı, perakendeci, t&uuml;ketici, mal ve &uuml;r&uuml;n akışına m&uuml;dahale eden h&uuml;k&uuml;metleri etkiliyor.*** &Ccedil;ok sayıda &uuml;r&uuml;n, &ccedil;eşit, y&ouml;ntem ve &ccedil;evresel fakt&ouml;rler daha da karmaşık hale geliyor. Besin, yem ve giyecek hammaddesi &uuml;retmesi beklenen tarıma yeni g&ouml;revler (biyoyakıt, ekosistemi koruma, sağlıklı yaşam) y&uuml;kleniyor.*** Zincirin son halkası olan gıda t&uuml;keticileri artık yalnızca t&uuml;ketecekleri &uuml;r&uuml;n&uuml;n i&ccedil;erik ve g&uuml;venirliğini merak etmekle kalmıyor; aynı zamanda nasıl &uuml;retildiği, &ccedil;evresel ve sosyal etkileri ile de ilgileniyor. Bu durum yeni standartlar, sertifikalar, &ccedil;evresel ayak izi, organik yiyecekler, GDO gibi konuları g&uuml;ndeme getiriyor.*** D&uuml;nyada tarım g&uuml;ndemindeki en &ouml;nemli değişiklik, tarımın arz y&ouml;n&uuml;n&uuml; &ouml;n plana &ccedil;ıkaran &uuml;retici ağırlıklı yaklaşımdan, talep y&ouml;n&uuml;n&uuml; &ouml;ne &ccedil;ıkaran t&uuml;ketici odaklı bir yaklaşıma doğru kayması.*** T&uuml;rkiye, tarımda s&uuml;regelen temel sorunlarını uzun d&ouml;neme yayarak &ccedil;&ouml;zebilir. Ama&ccedil; ve ara&ccedil; uyumu titizlikle tasarlanmış tarım politikaları sekt&ouml;r&uuml;n temel sorunlarının &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml;ne yardımcı olur. Aksi durumda, uygulanan politikalar sorun kaynağı haline d&ouml;n&uuml;şebilir.*** Son 30 yılda d&uuml;nyada tarım ve gıda sistemi değişti ve değişmeye devam ediyor. Sekt&ouml;r&uuml;n sertleşecek rekabet ortamına uyum g&ouml;stermesi gerekiyor. Rekabet&ccedil;i tarım i&ccedil;in gerekenler: 1) Geniş verimli tarımsal arazi, 2) Elverişli hava şartları, 3) Becerikli &uuml;reticiler, 4) &Uuml;lke koşullarına uygun modern &uuml;retim tekniklerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması; 5) Gelişmiş ve aksamadan işleyen girdi (kredi dahil) piyasaları; 6) Ulaştırma, işleme ve pazarlama altyapıları; 7) Fiyat oluşumu ve risk transferine olanak sağlayacak &uuml;r&uuml;n piyasaları ve finansal kurumlar. T&uuml;rkiye yukarıda sayılanların ilk &uuml;&ccedil;&uuml;nde avantajlı konumda ancak gayret g&ouml;sterilmesine rağmen yeterli koşullar oluşturulamamış durumda.*** T&uuml;rkiye de &uuml;reticiye b&uuml;t&ccedil;eden yapılan transferlerin b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml; tarımın performans g&ouml;stergesi olarak kullanılıyor. Tarım politikası, sadece h&uuml;k&uuml;metlerin b&uuml;t&ccedil;eden yaptıkları transferler, i&ccedil; piyasaya doğrudan veya dolaylı (alan ve &uuml;retim kısıtlamaları gibi) m&uuml;dahalelerinden oluşmaz. İhracat ve ithalata ilişkin politikalar tarım politikasının ayrılmaz par&ccedil;asıdır, hatta T&uuml;rkiye&rsquo;de olduğu gibi tarıma transferlerde en b&uuml;y&uuml;k destek kalemini oluşturabilir.*** &Uuml;lkeler geliştik&ccedil;e istatistiklerinin kapsama alanı ve kalitesi artar. Tarım ve kır istatistiklerinde de aynı eğilim g&ouml;zlenir. T&uuml;rkiye&rsquo;de bırakın işletme d&uuml;zeyinde istatistikleri, toplulaştırılmış istatistiklerde bile sorunlar derinleşiyor. Zaman serisi verilerde d&uuml;zeltme imkanı veren son tarım sayımı 15 yıl &ouml;nce yapılmış durumda. Bu nedenle alan, hayvan sayısı, &uuml;retim istatistikleri kaba değişim varsayımlarıyla &uuml;retilmektedir. İşg&uuml;c&uuml; istatistiklerinde y&ouml;ntem değişikliklerinin d&uuml;zeltme y&uuml;k&uuml;n&uuml;n tamamına yakını tarım ve kıra bindirilmektedir. Bu nedenle tarımda işg&uuml;c&uuml; verilerinin sahadan mı geldiği, yoksa d&uuml;zeltme nedeniyle mi oluştuğunu belirlemek imkansızdır.*** &Uuml;lkelerarası karşılaştırmalar verimlilik konusunda T&uuml;rkiye&rsquo;nin alacak &ccedil;ok yolu olduğunu g&ouml;steriyor. T&uuml;rkiye&rsquo;nin &ouml;zellikle temel gıda mallarında &uuml;r&uuml;ne odaklı ulusal arz y&ouml;netimi tarım politikalarında ağırlığını korumaktadır. Tutarlılık sağlamak i&ccedil;in genel koruma d&uuml;zeyi y&uuml;ksek tutulmaktadır. B&ouml;ylelikle ithalat kontrol altında tutulurken, bu malların i&ccedil; fiyatları d&uuml;nya fiyatlarından ayrışmaktadır. Hayvancılık sekt&ouml;r&uuml;nde gerektiğinde ithalata izin vermek i&ccedil; piyasanın sığlığı nedeniyle fiyatları terbiye edememektedir. İ&ccedil; piyasadan gelen en k&uuml;&ccedil;&uuml;k arz şoku sonucunda artan fiyat seviyesi bir sonraki şoka kadar korunmaktadır.*** &Uuml;mit verici gelişme işlenmiş gıda &uuml;r&uuml;nlerinde izlenmektedir. İşlenmiş gıdanın toplam i&ccedil;indeki payı yavaş da olsa artmaktadır. Gelecekte T&uuml;rkiye&rsquo;nin tarım-gıda sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n ihracat performansında işlenmiş gıda &uuml;r&uuml;nlerindeki artış belirleyici rol oynayacaktır. Tarım mallarında g&uuml;n&uuml;m&uuml;zde izlenen politikaların devamı durumunda sekt&ouml;r&uuml;n ihracatında katma değer artışı sınırlı kalacaktır.*** Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, bir yandan &ouml;zellikle sulamaya a&ccedil;ılan alanlarda arazi konsolidasyon &ccedil;alışmalarına hız verirken, diğer yandan Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu&rsquo;nda 2014 yılında yapılan k&ouml;kl&uuml; değişikliklerin getirdiği d&uuml;zenlemeler yoluyla işletme arazi b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerini ve par&ccedil;a sayısını etkilemeye &ccedil;alışmaktadır. Yenilenen kanunun tam olarak uygulamaya ge&ccedil;mesi durumunda bile işletmelerin arazi b&uuml;y&uuml;kl&uuml;kleri ve par&ccedil;a sayılarında anlamlı değişiklerin oluşması en az bir nesil alır. Dolayısıyla T&uuml;rkiye&rsquo;nin işletme arazi b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerine uygun &uuml;retim teknikleri geliştirmesi ve teknolojik gelişmeleri uyarlaması ka&ccedil;ınılmazdır.TİM in raporunda &ouml;ne &ccedil;ıkan diğer &ouml;nemli notları da bir sonraki yazıda ele alacağız.İrfan DonatBloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml;idonat@bloomberght.com

TİM tarım raporu (1)

Diğer Yazılar