Türkiye neden yumurta tozu ithal ediyor?

Ge&ccedil;tiğimiz hafta Antalya da 3 &uuml;nc&uuml; Yumurta Zirvesi ger&ccedil;ekleşti. Zirveye davetliydik ancak katılamadık ama &Uuml;retimden T&uuml;ketime Yumurta temalı zirvede &ouml;ne &ccedil;ıkan konu başlıkları ile sekt&ouml;r&uuml;n bug&uuml;n&uuml;n&uuml; ve geleceğine y&ouml;nelik yol haritasını Tarım-Analiz programına katılan Yumurta &Uuml;reticileri Merkez Birliği (YUM-BİR) Başkanı Hasan Konya ile konuştuk. T&uuml;rkiye de yıllık toplam yumurta &uuml;retimi 19 milyar adede ulaşmış durumda. Bu haliyle d&uuml;nya yumurta &uuml;retiminde 9 uncu sıradayız. Ama gel gelelim tarımın tıpkı diğer alanlarında olduğu gibi yumurta sekt&ouml;r&uuml;nde de uzun bir s&uuml;redir planlama sorunu yaşanıyor. Daha doğrusu planlayamama sorunu... Hasan Konya, &ldquo;&Uuml;reticilerimiz &ouml;rg&uuml;tl&uuml; olmanın g&uuml;c&uuml;n&uuml; anlayabilse &ccedil;ok şey kazanabileceklerini g&ouml;recekler&rdquo; diyor. Neyi kazanabileceklerinin cevabını yine Hasan Konya veriyor: &ldquo;Arz-talep dengesini oluşturup gerek i&ccedil;, gerek dış piyasada markalarla rekabet ederek &ccedil;ok daha kaliteli ve sağlıklı gıda &uuml;retimi yapabilirler. Yine birlikte ortak iş k&uuml;lt&uuml;r&uuml;ne sahip olarak yaşanan hastalık ve riskleri kontrol altına alabilirler. Ortak aşı programlarıyla olası hastalıklardan kurtularak bunların birlikte &ccedil;&ouml;z&uuml;mlemesine katkı sağlayabilirler. Yine ortaklık k&uuml;lt&uuml;r&uuml;yle girdi hammaddelerini daha ucuza temin edebilirler. Birlikte iş yaptıklarında arz fazlalılığı varsa buna m&uuml;dahale edebilir ve bir sonraki yıl daha az &uuml;retmenin yollarını arayabilirler.&rdquo; Aslında bu kazan&ccedil;lar tarımın bir &ccedil;ok dalında ge&ccedil;erli. Ama Hasan Konya, sadece yumurta sekt&ouml;r&uuml; &ouml;zelinde değil tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n tamamında yaşanan bu sorun i&ccedil;in, &ldquo;Tarımsal &uuml;r&uuml;nlerin hi&ccedil; birinde planlama yok. Bu da &uuml;reticiyi ciddi sıkıntılara sokuyor&rdquo; diyor. &Uuml;retim tarafındaki plansızlık ve dağınık yapı sekt&ouml;r&uuml; de risklere karşı daha kırılgan hale getiriyor. Kırılganlık demişken sekt&ouml;r&uuml;n bir diğer riski de hammadde temini noktasında. Bug&uuml;n yumurta sekt&ouml;r&uuml; hammadde girdilerinde neredeyse y&uuml;zde 90 dışa bağımlı durumda. Damızlık yumurtacı tavuk civcivinden, bu civcivlerin t&uuml;keteceği yeme kadar bir &ccedil;ok girdi kalemi ithal. Kurdaki yukarı y&ouml;nl&uuml; hareketler &uuml;retici maliyetlerine ister istemez yansıyor. Sonu&ccedil; olarak maliyetlerdeki y&uuml;kseliş son t&uuml;keticiye kadar her kesimi olumsuz etkiliyor. Bug&uuml;nk&uuml; kur seviyeleri ve y&uuml;zde 90 a varan ithal hammaddeyle &uuml;retim yapmaya &ccedil;alışan &uuml;retici ger&ccedil;ekten zoru başarıyor. Hasan Konya, &ldquo;Kur etkisinden dolayı maliyetlerimiz &ccedil;ok y&uuml;ksek ve zararına yumurta satıyoruz. &Uuml;retici 2007 yılında 3.8 adet yumurta karşılığında 1 kg yem alabilirken, 2017 de 5 adet yumurta satarak 1 kg yem alabiliyor&rdquo; diyor. YUMURTA İHRACATINDA BEKLENTİ 370 MİLYON $ T&uuml;rkiye nin yumurta &uuml;retiminde y&uuml;zde 25-30 oranında fazlalık var. Hasan Konya, bu fazlalığı ihracata g&ouml;nderdiklerini s&ouml;yl&uuml;yor. Bug&uuml;n toplam yumurta &uuml;retiminin yaklaşık d&ouml;rtte biri ihracata giderken, toplam yumurta ihracatımızın da y&uuml;zde 80 i Irak a ger&ccedil;ekleşiyor. Hasan Konya ya &ldquo;Başta Suriye ve Irak olmak &uuml;zere b&ouml;lgesel jeopolitik risklerin g&ouml;lgesindeki yumurta ihracatına y&ouml;nelik herhangi bir sıkıntı var mı?&rdquo; diye soruyoruz. Hasan Konya nın cevabı, &ldquo;Endişeler &ccedil;ok ama yaşadığımız bir sorun yok&rdquo; şeklinde oluyor. Hatırlayacağınız &uuml;zere T&uuml;rkiye nin yumurta ihracatı 2013-2014 yıllarında 407 milyon doları aşarak &ouml;nemli bir ivme kazanmıştı ancak Ortadoğu daki sorunların ve ter&ouml;r&uuml;n de etkisiyle s&ouml;z konusu ihracat rakamı 2015 te 275 milyon dolara gerilemiş ve 2016 da 290 milyon dolar seviyesinde ger&ccedil;ekleşmişti. Hasan Konya bu yıl i&ccedil;in ihracat rakamlarından umutlu. 31 Ekim 2017 itibariyle yumurta ihracat rakamının 300 milyon doları aştığını kaydeden Konya, bu yılı yaklaşık 370 milyon doları bulacak bir ihracat rakamı ile kapatacaklarını &ouml;ng&ouml;r&uuml;yor. İHRACATTA NAVLUN SORUNU Hasan Konya, şu an toplam yumurta ihracatının yaklaşık y&uuml;zde 6 sının ger&ccedil;ekleştiği Ortadoğu ve K&ouml;rfez pazarındaki ticaretin &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde ciddi şekilde artabileceğini savunuyor. Biz de s&ouml;z konusu pazarda T&uuml;rkiye nin payının mevcutta neden bu kadar d&uuml;ş&uuml;k olduğunu soruyoruz. Konunun d&uuml;nya yumurta fiyatlarıyla da alakalı olduğunu kaydeden Hasan Konya, &ldquo;Bizim maliyetlerimiz &ccedil;ok y&uuml;ksek olduğu i&ccedil;in bizden daha d&uuml;ş&uuml;k seviyedeki d&uuml;nya yumurta fiyatlarına ulaşmakta zorluk &ccedil;ekiyoruz&rdquo; diyor. Tarım Bakanlığı ndan bu konuda lojistik destek istediklerini hatırlatan Konya, &ldquo;Bakanlığımız &ccedil;alışma yaptığını hep s&ouml;yl&uuml;yor ama bize pozitif olarak bir yaklaşım olmadı. Biz tam anlamıyla lojistik destek alabilirsek bizim d&uuml;nyada ulaşamayacağımız &uuml;lke kalmaz&rdquo; diyor. D&uuml;nya yumurta ihracatında Hollanda ve ABD nin ardından &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; sırada yer alan T&uuml;rkiye nin hedef pazarının Afrika olduğunu s&ouml;yleyen Hasan Konya, &ldquo;Afrika ya ulaşabilmemiz i&ccedil;in navlun desteğine ihtiyacımız var. Afrika ya normal bir gemi 45-50 g&uuml;nde gidiyor. Ve bu s&uuml;rede yumurta &uuml;zerindeki kullanma tarihi ge&ccedil;miş oluyor. Ama direkt oraya gidebilecek bir navlun hareketini sağlayabilirsek s&uuml;re 20-25 g&uuml;ne iniyor. O zaman rekabet şansımız artar. İki se&ccedil;enekten biri direkt gidecek gemi ya da hava kargo&rdquo; diyor. S&ouml;z konusu destekler sağlandığı takdirde ihracatta birinci sıraya &ccedil;ıkabileceklerini kaydeden Konya, T&uuml;rkiye nin mevcut ihracat rakamlarını ikiye &uuml;&ccedil;e katlamanın hayal olmadığını anlatıyor. YUMURTADA KATMA DEĞER SORUNU Gelelim yazının başlığındaki kısma... Yumurta sekt&ouml;r&uuml;n&uuml; konuşurken işin katma değerli &uuml;retim tarafında da sorun olduğunu farkediyoruz. Katma değerli &uuml;retimden kastımız past&ouml;rize, likit yumurta ve yumurta tozu &uuml;retimi... D&uuml;nya yumurta &uuml;retiminde 9 uncu sırada olan T&uuml;rkiye nin İtalya, Fransa, Danimarka gibi &uuml;lkelerden yumurta tozu ithal etmek durumunda kalması &uuml;z&uuml;c&uuml;. Katma değerli &uuml;retimde geride olduklarını belirten Hasan Konya, &ldquo;Bug&uuml;n yumurta tozu ithal ediyor olmak bizleri de &uuml;z&uuml;yor. Aslında yumurtayı daha da ileri işlenebilir duruma getirdiğimiz zaman ithalatı kesebileceğimiz gibi ihracat yapar konuma da gelebiliriz&rdquo; diyor. T&uuml;rkiye, bug&uuml;n toplam &uuml;retiminin yaklaşık y&uuml;zde 5 i kadar yumurta tozu ithal ediyor. Konya, bu konunun ge&ccedil;en haftaki zirvede de g&uuml;ndeme geldiğini hatırlatarak, &ldquo;İlgili bakanlıklarımıza, yumurta tozunun imalatını yapabilecek işletmelere destek verilerek bunu ithal etmek yerine i&ccedil;eride &uuml;retilebileceğini aktardık. Bunları sık sık dile getiriyoruz&rdquo; diyor. Likit yumurta ve yumurta tozu &uuml;retimini yapmanın &uuml;retim planlamasına da olumlu etki sağlayacağının altını &ccedil;izen Hasan Konya, yumurtada arz fazlalığı yaşandığı d&ouml;nemlerde s&ouml;z konusu katma değerli &uuml;retim ile &uuml;r&uuml;n&uuml;n raf &ouml;mr&uuml;n&uuml;n uzatılabileceğini belirtiyor. Katma değerli &uuml;retim diğer taraftan T&uuml;rkiye nin yumurta ihracatına ikinci ve &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &uuml;r&uuml;n &ccedil;eşidi ile katkı da sağlayacaktır. Yumurta, kırmızı et fiyatlarının el yaktığı bir d&ouml;nemde hesaplı bir alternatif protein kaynağı olarak karşımızda duruyor. Ama sekt&ouml;r&uuml;n &uuml;retim planlaması başta olmak &uuml;zere katma değerli &uuml;retime ge&ccedil;iş ve ihracat pazarının &ccedil;eşitlenmesi noktasında desteğe ihtiyacı var. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Türkiye neden yumurta tozu ithal ediyor?

Diğer Yazılar