Gıda Komitesi'nin 2018 ajandası (2)

Gıda Komitesi&rsquo;nin bu yılki ajandasında yer alan başlıkların bir kısmını hafta başında yazmıştık. (Hen&uuml;z okumayanlar i&ccedil;in linki yazının sonunda paylaşıyoruz) Komite&rsquo;nin 2018&rsquo;deki yol haritasına y&ouml;nelik diğer başlıkları paylaşmaya devam edelim. Tarım ve gıda dediğimiz zaman &uuml;retime dair meseleler işin en kritik kısmı&hellip; Kırmızı et fiyatları ve ithalatın g&uuml;ndemden d&uuml;şmediği bir ortamda hayvancılık tarafı Gıda Komitesi&rsquo;nin yumuşak karnı durumunda. &Ouml;zellikle hayvancılık tarafında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı&rsquo;nın &uuml;retici aileleri &uuml;retimde kalmaları adına sağlayacağı desteklemelerin &ouml;nemine vurgu yapan Komite &uuml;yeleri, k&uuml;&ccedil;&uuml;k aile işletmelerinin sistem i&ccedil;inde kalabilmesinin &ouml;neminin farkında. Aldığımız bilgilere g&ouml;re Komite, k&uuml;&ccedil;&uuml;k işletmeleri dışlamadan, b&uuml;y&uuml;k işletmelerle k&uuml;&ccedil;&uuml;k işletmelerin ortak &ccedil;alışabileceği entegre bir model &uuml;zerinde &ccedil;alışıyor. Bu &ccedil;alışma ile &uuml;retimin s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirliğini sağlarken, maliyetlerin de d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesi hedefleniyor. Umarız s&ouml;z konusu model dağınık yapıdaki k&uuml;&ccedil;&uuml;k &uuml;reticileri korur ve kollar nitelikte olur. Verimlilik konusu aile işletmeleri ve kooperatif&ccedil;ilik &ccedil;er&ccedil;evesinde 2018&rsquo;de de g&uuml;ndemde olacak. Komite &uuml;yeleri diyor ki: &ldquo;Hayvancılık tarafına baktığımızda k&uuml;&ccedil;&uuml;k aile işletmesi dendiğinde T&uuml;rkiye&rsquo;de akıllara 3-5 hayvanı olan aileler geliyor ancak d&uuml;nyada bu model en az 30 hayvanla s&uuml;rd&uuml;r&uuml;l&uuml;yor. O zaman bu modele ge&ccedil;mek i&ccedil;in gerekirse 6 aileyi bir araya getirecek destek ve teşvik modeliyle devlet onun &uuml;zerinden kontrol&uuml;n&uuml; yapacak.&rdquo; TMO&rsquo;NUN MANEVRA ALANI GENİŞLEYECEK G&ouml;rd&uuml;ğ&uuml;m&uuml;z kadarıyla Gıda Komitesi, kamu kurumlarına da bu konuda ek manevra alanı a&ccedil;mak &uuml;zere &ccedil;alışıyor. Depolanabilir &uuml;r&uuml;nler i&ccedil;in &ouml;zel bir model &uuml;zerinde &ccedil;alışan Komite, Toprak Mahsulleri Ofisi&rsquo;nin (TMO) burada d&uuml;zenleyici olarak hareket etmesini sağlamaya &ccedil;alışıyor. Daha &ouml;z bir ifadeyle TMO, ESK gibi kurumlara manevra alanı a&ccedil;ılacak, bu kurumların piyasa d&uuml;zenleyicisi rol&uuml; g&uuml;&ccedil;lendirilecek. TMO ve ESK gibi kurumların bundan b&ouml;yle piyasada hangi rol&uuml; &uuml;stleneceğinin hem belli olması, hem de piyasaya bunun g&ouml;sterilmesi isteniyor. TMO &ouml;rneğinden yola &ccedil;ıkarak hedeflenen &ouml;zetle şu: &ldquo;Daha kritik &uuml;r&uuml;nleri daha uzun s&uuml;re elinde depolayabilsin, yeri geldiğinde piyasaya uygun bir bi&ccedil;imde verebilsin ya da alsın, fiyat hareketleri yumuşayınca &uuml;retici de &ouml;n&uuml;n&uuml; daha net g&ouml;rebilsin.&rdquo; Bunun yolu da s&uuml;rekli stoklu &ccedil;alışmaktan ge&ccedil;iyor. Depo ihtiyacının giderilmesi noktasında yatırımların aralıksız s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; kaydeden Komite yetkilileri hedeflerini, hem &uuml;r&uuml;n miktarı hem de fiyatlar noktasında kritik eşikleri belirleyerek d&ouml;ng&uuml;lerin yumuşatılması olarak &ouml;zetliyor. Burada bir not d&uuml;şmekte fayda var. Fiyat şoklarına zamanında m&uuml;dahale kritik &ouml;nem kazanıyor &ccedil;&uuml;nk&uuml; ge&ccedil; gelen bir m&uuml;dahalenin yararı bir yana piyasaya olumsuz yansıması bile olabiliyor. G&Uuml;MR&Uuml;K DUVARI TARTIŞMASI G&uuml;mr&uuml;k duvarının &ccedil;ok y&uuml;ksek olması ge&ccedil;en yılın tartışma konusuydu. Gıda Komitesi de bu alanda bir&ccedil;ok &uuml;r&uuml;nde g&uuml;mr&uuml;k vergisi oranlarını aşağı &ccedil;ekme kararı aldı. Bazıları s&uuml;rekli bazıları ise d&ouml;nemsel olarak kararlaştırıldı. Konunun başka noktalara &ccedil;ekildiğini ve amacının dışında tartışıldığından yakınan Komite &Uuml;yeleri, kendi bakış a&ccedil;ılarını ş&ouml;yle &ouml;zetliyor: &ldquo;G&uuml;mr&uuml;k duvarıyla i&ccedil;erideki &uuml;retim arasında bir korelasyon yok.&rdquo; Ne demek istediklerini biraz a&ccedil;malarını isteyince de şunları s&ouml;yl&uuml;yorlar: &ldquo;G&uuml;mr&uuml;k duvarının &ccedil;ok y&uuml;ksek olması i&ccedil;erideki &uuml;reticiyi koruyan bir şey değil. G&uuml;mr&uuml;k duvarının y&uuml;kseltildiği d&ouml;nemlerde bizim &uuml;retimimiz artmış değil. Ya da ondan kaynaklı olarak bizim &uuml;reticilerimizin o &uuml;r&uuml;nlerden elde ettiği katma değer yıllar i&ccedil;erisinde iyileşmiş değil. G&uuml;mr&uuml;k duvarlarının &ccedil;ok y&uuml;ksek olması aslında aracı, b&uuml;y&uuml;k perakendeci ya da stok&ccedil;ulara fiyatı &ccedil;ok rahat belirleme imkanı sağlıyor.&rdquo; Komite &uuml;yeleri, &lsquo;g&uuml;mr&uuml;k duvarlarının &ccedil;ok y&uuml;ksek olması sonucu dışarıdan &uuml;r&uuml;n almanın &ccedil;ok pahalı olacağı&rsquo; algısı &uuml;zerinden hareket eden grupların, geniş bir marjda d&ouml;neme g&ouml;re fiyatı yukarı ya da aşağı taşıma imkanının doğduğu tespitinde bulunuyor. Komite&rsquo;ye g&ouml;re bu alan daraldığı zaman, sistem &uuml;reticinin lehine bir noktaya gidebilir. GIDA KOMİTESİ&rsquo;NİN İLETİŞİM POLİTİKASI Yeni politikalar kadar o politikaların iletişiminin de iyi yapılması ve altının doldurulması kritik &ouml;nemde. Komite&rsquo;nin bundan sonraki s&uuml;re&ccedil;te atmak istediği bir diğer adım ise kamuoyuna a&ccedil;ıklanan orta vadeli projelerin &ccedil;eyreksel bazda hangi noktaya geldiğini, &ccedil;alışmanın nasıl ilerlediği ve nereye doğru gittiğini yine bakanlıKlar nezdinde kamuoyunun bilgisine sunmak. B&ouml;ylece projelerin gelişim s&uuml;reci ile piyasa da bilgi sahibi olacak, spek&uuml;lasyonların &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;ilecek. PİYASADA %20 DENGESİ Alınan karar, atılan adımlar kadar piyasadaki mevcut oyuncuların pozisyonu da artık yakın takibe alınacak. Komite&rsquo;nin bu konuda Rekabet Kurumu ile de iletişim halinde olduğunu anlıyoruz. &Ouml;zellikle &uuml;retim, dağıtım ve fiyatlama tarafında yasal bir &ccedil;er&ccedil;eve oluşturmak &uuml;zere &ccedil;alışılıyor. Sekt&ouml;rde akt&ouml;r sayısının artmasının bir &ccedil;ok alanda dengeleri sağlayacağı g&ouml;r&uuml;ş&uuml; hakim. Komite de sekt&ouml;rde herhangi bir akt&ouml;r&uuml;n payının y&uuml;zde 20&rsquo;nin &uuml;zerine &ccedil;ıkmasının fiyatlamayı bozduğunun farkında. Bu durum rekabet şartlarını bozuyor. Komite ayrıca &uuml;reticinin dağınık yapısının sadece birliklerle &ccedil;&ouml;z&uuml;lemeyeceğini g&ouml;rm&uuml;ş durumda. Bunun dışında Komite&rsquo;nin &uuml;zerinde durduğu bir başka başlık gıda &uuml;r&uuml;nlerinde standardizasyon. Bu tarafta da &uuml;retimde verimlilik artışı, kalite ve standardizasyonun artırılması teşvik edilecek. Bildiğiniz &uuml;zere T&uuml;rkiye&rsquo;de politikalar kurumlar değil kişiler bazında oluşturuluyor. Her yeni bakan ya da kadroyla birlikte politikalar sil baştan belirleniyor. Ama bunun da s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir olmadığının altını &ccedil;izen Komite &uuml;yeleri, tarımda artık kalıcı politikalara ağırlık verilmesinin konuşulduğunu belirtiyor. Anlaşılan artık sık sık değişiklik yapılmaması ve parametrelerin belirlenerek kolay kolay değişmemesi &uuml;zerinde duruluyor. TARIMSAL FİNANSMAN OPTİMAL DEĞİL Tarım finansmanı noktasında h&acirc;l&acirc; katedilecek &ccedil;ok yol bulunduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde birleşen Komite &uuml;yeleri, &ouml;zeleştiri de yapıyorlar. Tarımda teşvikler ve desteklemelerin dağınık yapıda olması ve karmaşık hale gelmesi sonucu sistemin yıllar i&ccedil;inde tıkandığı belirtiliyor. Bunun optimal olmadığı artık herkes tarafından kabul ediliyor. O y&uuml;zden kalıcı bir modelle uzun vadede tedbir ve teşviklerin verimlilik artıcı alanlara kaydırılması hedefleniyor. Farkında olmadan yıllarca &ldquo;verimsizliği destekleyici teşvikler&rdquo; d&ouml;ng&uuml;s&uuml; i&ccedil;inde kalmış bir tarım sekt&ouml;r&uuml; olduğundan bahseden yetkililer, mevcut sistemin kimseyi memnun etmediğinin altını &ccedil;iziyor. Kısacası Gıda Komitesi&rsquo;nin bu yılki ajandasında sekt&ouml;re daha fazla destek ve teşvikler g&uuml;ndeme gelecek. Ne kadarı hayata ge&ccedil;ecek, ne kadarı sekt&ouml;re ger&ccedil;ekten yansıyacak hep birlikte g&ouml;receğiz. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Gıda Komitesi'nin 2018 ajandası (2)

Diğer Yazılar