8,5 milyar $'lık pastadan neden 40 milyon $'lık pay alıyoruz?

Ge&ccedil;tiğimiz hafta medyada tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml; yakından ilgilendiren &ouml;nemli bir haber vardı. Daha doğrusu i&ccedil;erisinde &ouml;nemli veri ve tespitlerin yer aldığı bir a&ccedil;ıklamaydı bu, ama g&uuml;ndem yoğunluğu nedeniyle hak ettiği ilgi ve dikkati &ccedil;ekemedi. Konu, narenciye sekt&ouml;r&uuml;yle ilgili&hellip; Mersin Ticaret Borsası Y&ouml;netim Kurulu Başkanı Abdullah &Ouml;zdemir, narenciye sekt&ouml;r&uuml;ndeki mevcut tabloyu ortaya koyan a&ccedil;ıklamalar yapmıştı. Sonrasında Abdullah &Ouml;zdemir ile telefonda konuştuk. Bizimle, sekt&ouml;r&uuml;n var olan potansiyelini anlatan, aynı zamanda sorun ve &ccedil;&ouml;z&uuml;m &ouml;nerilerinin yer aldığı rapor niteliğinde bir de bilgi notu paylaştı. O y&uuml;zden meseleyi yeniden ele almakta fayda g&ouml;r&uuml;yoruz. Zira narenciye tarafındaki pozisyonumuz aslında diğer tarım &uuml;r&uuml;nlerinde de &uuml;&ccedil; aşağı beş yukarı aynı. Lafı fazla uzatmadan Abdullah &Ouml;zdemir&rsquo;in paylaştığı verileri ve bilgileri sizlere yeniden hatırlatalım. Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda &Ouml;rg&uuml;t&uuml; (FAO) verilerine g&ouml;re d&uuml;nya narenciye &uuml;retimi 2016 yılında 124 milyon ton seviyelerinde. (2015&rsquo;te bu rakam 131 milyon tonu bulmuştu) &Uuml;retimdeki sıralamaya baktığımızda ilk sırada 32,7 milyon ton ile &Ccedil;in geliyor. &Ccedil;in&rsquo;i sırasıyla 16,5 milyon ton ile Brezilya, 9,8 milyon ton ile Hindistan, 7,8 milyon ile ABD, 6,8 milyon ton ile İspanya ve 6,6 milyon ton ile Meksika takip ediyor. T&uuml;rkiye ise 4.5 milyon tonluk &uuml;retim hacmi ile d&uuml;nya genelinde 8 ila 9&rsquo;uncu sırada gidip geliyor. (4,5 milyon tonluk narenciye &uuml;retiminin 1,7 milyon tonu portakal, 1,5 milyon tonu mandalin, 1 milyon tonu da limon, geri kalan miktar da diğer narenciye &uuml;r&uuml;nleri) &ldquo;İSPANYA TON BAŞINA 960 $, T&Uuml;RKİYE 520 $ KAZANIYOR&rdquo; Şimdi gelelim işin ihracat pazarına&hellip; FAO verilerine g&ouml;re 2016 yılı itibariyle 16 milyon ton sofralık olarak tanımlanan &ccedil;eşitli narenciye &uuml;r&uuml;nleri ticarete konu oldu. Bu &uuml;r&uuml;nlerin toplam piyasa değeri 13.5 milyar dolar seviyesinde. T&uuml;rkiye ise bu pastadan yaklaşık 900 milyon dolarlık pay alıyor. Peki yeterli mi? Bizce değil&hellip; &Ccedil;&uuml;nk&uuml; &Ouml;zdemir, burada da &ouml;nemli bir noktaya dikkat &ccedil;ekiyor: &ldquo;Sofralık narenciye t&uuml;rlerine &ouml;nem vermemize rağmen, İspanya bu &uuml;r&uuml;nlerin ihracatından ton başına 960 dolar gelir sağlarken, &uuml;lkemiz 520 dolar kazanıyor. T&uuml;rkiye den daha d&uuml;ş&uuml;k miktarda ihracat yapan G&uuml;ney Afrika, Amerika ve &Ccedil;in, ton başına değer olarak bizden daha fazla gelir elde ediyor.&rdquo; Bu konu &uuml;zerinde d&uuml;ş&uuml;nmekte fayda var&hellip; Sonu&ccedil;ta T&uuml;rkiye, hem d&uuml;nya narenciye &uuml;retiminde hem de sofralık narenciye &uuml;r&uuml;nlerinin ihracatında &ouml;nemli bir konumda. Ama hak ettiği geliri elde edemiyor. &ldquo;BREZİLYA 2 MİLYAR $, T&Uuml;RKİYE 40 MİLYON $ KAZANIYOR&rdquo; Konunun bir başka boyutu daha var. O da şu&hellip; Narenciye &uuml;r&uuml;nleri sofralık kullanımın yanında end&uuml;striyel tip olarak adlandırılan &ccedil;ok &ccedil;eşitli &uuml;r&uuml;nlerin t&uuml;ketimine de konu olan bir tarım &uuml;r&uuml;n&uuml;. Narenciye kullanılarak &uuml;retilen meyve suyu, marmelat, re&ccedil;el, konserve gibi gıdalar işin bir başka katma değerli boyutu. Yine end&uuml;striyel a&ccedil;ıdan bakıldığında narenciye &uuml;r&uuml;nlerinin kabuklarından elde edilen u&ccedil;ucu yağlardan kozmetik, gıda, kimya ve ila&ccedil; gibi pek &ccedil;ok sanayi dalında yararlanılıyor. Mersin Ticaret Borsası Y&ouml;netim Kurulu Başkanı Abdullah &Ouml;zdemir&rsquo;e g&ouml;re end&uuml;striyel narenciye &uuml;r&uuml;nlerinin &uuml;retiminde ne yazık ki &ccedil;ok gerilerdeyiz. Şimdi sıkı durun&hellip; &Ouml;zdemir, s&ouml;z konusu pazarda 8.5 milyar dolarlık ticaretin s&ouml;z konusu olduğunu belirtiyor. Brezilya, t&uuml;m end&uuml;striyel narenciye &uuml;r&uuml;nleri ihracatından yılda 2 milyar doların &uuml;zerinde kazan&ccedil; sağlıyor. Peki T&uuml;rkiye&rsquo;nin bu pastadan aldığı pay ne kadar dersiniz? Cevabı Abdullah &Ouml;zdemir veriyor: Sadece 40 milyon dolar. Buradan &ccedil;ıkan sonu&ccedil; şu: T&uuml;rkiye&rsquo;de narenciye işleme sanayisi hen&uuml;z emekleme safhasında. Abdullah &Ouml;zdemir, mevcut potansiyeli ve pazarın durumunu şu &ouml;rneklerle &ouml;zetliyor: &ldquo;Bel&ccedil;ika ve Hollanda da narenciye &uuml;retimi bulunmuyor. Ancak narenciye &uuml;r&uuml;nlerinden elde edilen meyve suyu ihracatından Bel&ccedil;ika yılda 850 milyon dolar, Hollanda ise 710 milyon dolar gelir elde ediyor. Arjantin sadece limon suyu ihracatından 180 milyon dolar gelir sağlıyor. T&uuml;rkiye&rsquo;nin ise bu meyve sularının ihracatından sağladığı kazan&ccedil; sadece 15 milyon dolar.&rdquo; Abdullah &Ouml;zdemir, bir başka &ccedil;arpıcı &ouml;rnek daha paylaşıyor. Narenciye &uuml;retiminin T&uuml;rkiye&rsquo;den daha az olduğu Arjantin in u&ccedil;ucu yağ ihracatı yıllık 200 milyon doları bulurken, T&uuml;rkiye nin bu pastadan aldığı pay yalnızca 500 bin dolar. Ve &Ouml;zdemir ekliyor: &ldquo;Hatta bu &uuml;r&uuml;nde 1.3 milyon dolarlık ithalatımız bulunuyor.&rdquo; Abdullah &Ouml;zdemir &ouml;rnekleri &ccedil;oğaltıyor&hellip; Narenciye &uuml;retimleri yok denecek kadar az olan Fransa ve İngiltere&rsquo;nin dahi narenciyeden elde edilen re&ccedil;el, j&ouml;le ve marmelat t&uuml;r&uuml; gıdaların ihracatından T&uuml;rkiye&rsquo;ye kıyasla daha fazla gelir sağladığını kaydediyor. NARENCİYE &Uuml;RETİMİNDE 8&rsquo;İNCİYİZ AMA KONSANTRESİNİ İTHAL EDİYORUZ Narenciye &uuml;retiminde ilk 10 &uuml;lke arasında yer alan T&uuml;rkiye, narenciye meyve suyu konsantresini ithal ediyor. Şaka gibi değil mi? Kendi portakal, mandalina ve limonumuz dururken narenciye &uuml;r&uuml;n&uuml; meyve suları i&ccedil;in konsantre ithalatına yıllık ortalama 12 milyon dolar &ouml;d&uuml;yoruz. Peki sorun nerede? Mersin Ticaret Borsası Y&ouml;netim Kurulu Başkanı Abdullah &Ouml;zdemir, meseleyi ş&ouml;yle &ouml;zetliyor: &ldquo;Narenciye &uuml;r&uuml;nleri kullanılarak elde edilen meyve suyu ticaretinde diğer &uuml;lkeler ile rekabet edemiyoruz. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; sofralık narenciye &uuml;r&uuml;nlerimiz, ihtiva ettiği meyve suyu oranı y&ouml;n&uuml;yle end&uuml;striyel talebe uygun değil. Yani, meyve suyu &uuml;retmek i&ccedil;in sıkmalık a&ccedil;ıdan beklenen standartları ve istenen verimliliği karşılamıyor.&rdquo; Bu kapsamda &ouml;ncelikle narenciye &uuml;r&uuml;n deseninin end&uuml;striyel talebe uygun olarak değiştirilmesi gerektiğini savunan &Ouml;zdemir, bu değişimin sağlanabilmesi amacıyla yeni bir narenciye &uuml;retim planlamasına ve &uuml;reticilerimize y&ouml;nelik destekler verilmesine ihtiya&ccedil; olduğunu vurguluyor. Bu adımları takiben, narenciye &uuml;r&uuml;nlerini işleyecek sanayi yatırımlarının da artması gerektiğini kaydeden &Ouml;zdemir, &ldquo;&Ccedil;&uuml;nk&uuml; narenciyede &uuml;lkemizin i&ccedil; t&uuml;ketimi ve ihracatının toplamı &uuml;retimin altında kalıyor. Yani arz fazlası oluşuyor ve dolayısıyla narenciye fiyatları da d&uuml;ş&uuml;yor. Bunun &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;mek i&ccedil;in ya i&ccedil; t&uuml;ketimimizi ve ihracatımızı artıracağız, ya da narenciye işleme sanayimizi geliştirerek end&uuml;striyel narenciye &uuml;r&uuml;nleri &uuml;reteceğiz&rdquo; diyor. Konu &ouml;nemli&hellip; G&ouml;zden ka&ccedil;an bu meseleleri yeniden hatırlatmak istedik. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

8,5 milyar $'lık pastadan neden 40 milyon $'lık pay alıyoruz?

Diğer Yazılar