Bakliyatta kaygılandıran öngörüler

Tarım sekt&ouml;r&uuml;nde her ne kadar &lsquo;yerli&rsquo; ve &lsquo;milli&rsquo; kavramları sık&ccedil;a ifade edilip &ouml;n plana &ccedil;ıkarılsa da ithalatın yoğun olduğu bir d&ouml;nem yaşıyoruz. Bu durum bakliyat tarafı i&ccedil;in de ge&ccedil;erli... Daha &ouml;nceki yazılarımızda &uuml;retimden ithalata kadar mevcut tabloyu ortaya koymuştuk. Ge&ccedil;mişteki yanlış ve eksik politikaların, &uuml;retim s&uuml;recini nasıl sekteye uğratıp ithalata adım adım mahkum oluşumuzu ele almıştık. Bug&uuml;nk&uuml; yazıda ise baklagillerin &uuml;retimden t&uuml;ketimine, ithalatından fiyat gelişmelerine kadar gelecek 5 yıl &ouml;ng&ouml;r&uuml;lerini paylaşacağız. Hafta sonu &ouml;nemli bir araştırma makalesini okuma fırsatımız oldu. Bu bilimsel makalede Ankara &Uuml;niversitesi Ziraat Fak&uuml;ltesi Tarım Ekonomi B&ouml;l&uuml;m&uuml; &Ouml;ğretim &Uuml;yesi Prof. Dr. İlkay Dellal, Araştırma G&ouml;revlisi İlknur &Uuml;n&uuml;var ve Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstit&uuml;s&uuml;&rsquo;nden Merve Bolat&rsquo;ın emekleri var. Araştırmanın başlığı: &ldquo;T&uuml;rkiye&rsquo;de Yemeklik Baklagillerin Gelecek Eğilimlerinin Belirlenmesi&rdquo; Gelin bu &ccedil;alışmada &ouml;ne &ccedil;ıkan tespitlere ve &ccedil;arpıcı verilere birlikte g&ouml;z atalım. Araştırma bulgularına g&ouml;re, gelecek 5 yıllık s&uuml;re&ccedil;te (2017-2021) T&uuml;rkiye&rsquo;de nohut, kırmızı mercimek ve kuru fasulye &uuml;r&uuml;nlerine ait ekim alanlarının, &uuml;retim miktarının ve buna bağlı olarak ihracatın azalacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Araştırmada bununla birlikte t&uuml;ketim miktarının, ithalatın ve &uuml;retici fiyatlarının artacağı tahmin ediliyor. Araştırmaya g&ouml;re &ldquo;Arz-Talep Denge&rdquo; &ouml;ng&ouml;r&uuml;lerinde ise dengenin arz y&ouml;n&uuml;ne kayacağı ama bu kaymanın da &uuml;retim artışından değil, ithalat artışından kaynaklanacağı ve baklagillerde dışa bağlılığın artacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Gelin isterseniz bu kaygı verici &ouml;ng&ouml;r&uuml;leri &uuml;r&uuml;n bazında biraz daha somut olarak inceleyelim. &ldquo;NOHUT &Uuml;RETİMİ AZALACAK, İTHALAT ARTACAK&rdquo; T&uuml;rkiye&rsquo;de nohut ekim alanlarının yıllar ge&ccedil;tik&ccedil;e kademeli olarak azalacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;len araştırmaya g&ouml;re, 2016 yılında 3.6 milyon dekar olan nohut ekim alanlarının 2021 yılında 2.8 milyon dekara gerilemesi bekleniyor. Y&uuml;zde 20 ye denk gelen s&ouml;z konusu kayıpta kırsal alanlardan kentlere g&ouml;&ccedil;&uuml;n hızlanması, nohutta antraknoz hastalığının yaygın g&ouml;r&uuml;lmesi, artan girdi maliyetleri temel gerek&ccedil;eler arasında g&ouml;steriliyor. Yapılan &ouml;ng&ouml;r&uuml;lerde nohut &uuml;retiminin, nohut ekim alanlarına paralel olarak azalma g&ouml;stereceğine dikkat &ccedil;ekiliyor. Mevcut trendin devam etmesi halinde 2016 yılında 455 bin ton olan nohut &uuml;retiminin 2021 yılında 389 bin tona gerileyeceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Aynı d&ouml;nemde n&uuml;fusun artmasına paralel olarak ucuz protein kaynağı olan nohut t&uuml;ketiminin yıllar itibariyle artacağı tahmin ediliyor. 2016 yılında 407 bin ton olan t&uuml;ketimin gelecek 5 yıllık s&uuml;rede y&uuml;zde 8 artış g&ouml;stermesi bekleniyor. Peki bu durum dış ticarete nasıl yansıyacak? T&uuml;rkiye&rsquo;de gelecek 5 yıllık s&uuml;re&ccedil;te nohut &uuml;retimin azalması ve t&uuml;ketimin artmasına karşılık ithalatın artacağı, ihracatın ise azalacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. 2016 yılında 37 bin ton olan nohut ithalatının y&uuml;zde 65 artarak 2017 yılında 61 bin tona ulaşırken, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıllarda kademeli olarak artış g&ouml;stereceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. 2021&rsquo;de ithal edilecek nohut miktarının 185 bin tonu aşabileceği belirtiliyor. Bu durum fiyatlara nasıl yansır derseniz işte cevabı&hellip; Nohutta &uuml;retici fiyatlarının her yıl reel olarak y&uuml;zde 7 artacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. &ldquo;KURU FASULYE EKİM ALANLARI AZALACAK&rdquo; Araştırma bulgularına g&ouml;re 2016 yılı itibariyle 898 bin dekar olan kuru fasulye ekim alanları gelecek 5 yılda y&uuml;zde 10 azalacak. 2016 yılında 235 bin ton olan kuru fasulye &uuml;retiminin &ouml;ng&ouml;r&uuml;lerde kademeli olarak artacağı, 2021 yılına gelindiğinde 245 bin tona ulaşacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Best-Worst analizi ile kuru fasulye &uuml;reticilerinin &uuml;retimlerini s&uuml;rd&uuml;rmede etkili olan fakt&ouml;rlerin başında iyi fiyat, uygun prim yani destekleme &ouml;demelerinin y&uuml;ksek olması ve uygun fiyattan kaliteli tohum temin edilmesi g&ouml;steriliyor. T&uuml;rkiye&rsquo;de kuru fasulye t&uuml;ketiminin de n&uuml;fus artışıyla beraber artacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;lm&uuml;ş ve 2021&rsquo;deki t&uuml;ketim miktarının 248 bin tona ulaşması bekleniyor. Aynı d&ouml;nemlerde kuru fasulye ithalatının artacağı, ihracatının da azalacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. İthalatın 2017&rsquo;de 54 bin ton seviyelerinden 2012&rsquo;de 58 bin tona &ccedil;ıkabileceğinin altı &ccedil;iziliyor. Kuru fasulyede &uuml;retici fiyatlarının ise reel olarak her yıl y&uuml;zde 12 artacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;lmektedir. &ldquo;KIRMIZI MERCİMEK &Uuml;RETİMİ %20 AZALACAK&rdquo; GAP b&ouml;lgesinin sulanabilir alanlarında mercimeğin pamuk, mısır ve sebze ile rekabet edememesi kırmızı mercimek ekim alanlarında azalmaya yol a&ccedil;acak. 2016 yılında 2.3 milyon dekar olan kırmızı mercimek ekim alanlarının gelecek 5 yıllık s&uuml;re&ccedil;te y&uuml;zde 35 azalarak 1.5 milyon dekara gerileyeceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. 2016&rsquo;da 345 bin ton olan kırmızı mercimek &uuml;retiminin yapılan tahminlere g&ouml;re her yıl yaklaşık 12 bin 500 ton azalacağı g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. 2021&rsquo;de &uuml;retimin y&uuml;zde 20 azalarak 273 bin ton seviyelerine gerileyebileceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Araştırmada, GAP b&ouml;lgesinin sulamaya a&ccedil;ılmasıyla daha &ccedil;ok k&acirc;r elde etme amacıyla pamuk, mısır gibi sulu tarım &uuml;r&uuml;nlerine y&ouml;nelen &uuml;reticilerin, kuru tarım alanlarında yetiştirdikleri kırmızı mercimekten fırsat maliyeti sebebiyle vazge&ccedil;ebileceklerine dikkat &ccedil;ekiliyor. Yıllar itibariyle diğer baklagiller gibi kırmızı mercimeğin de t&uuml;ketiminin artacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. 2017&rsquo;de 394 bin ton civarında olan t&uuml;ketimin 2012&rsquo;de 435 bin tona &ccedil;ıkması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Bu tahminlere paralel kırmızı mercimekte dış ticaretin gelecek 5 yılda artacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Hem i&ccedil; talebin fazla olmasından, hem de re-export yapılmasından dolayı ithalat miktarı artış g&ouml;sterecek. 2017&rsquo;de 307 bin ton &ouml;ng&ouml;r&uuml; değerine sahip olan ithalatın 2021&rsquo;de 398 bin tona &ccedil;ıkması tahmin ediliyor. Kırmızı mercimek &uuml;retici fiyatlarında da her yıl reel olarak y&uuml;zde 6 artış &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. D&Uuml;NYADA &Uuml;RETİM ARTIYOR, T&Uuml;RKİYE&rsquo;DE AZALIYOR Araştırmada &ouml;ne &ccedil;ıkan veri ve tespitleri paylaşmaya devam&hellip; Bug&uuml;n d&uuml;nyada insan beslenmesindeki bitkisel proteinlerin y&uuml;zde 22&rsquo;si yemeklik baklagillerden karşılanıyor. Yine insan beslenmesindeki karbonhidratların y&uuml;zde 7&rsquo;si yemeklik baklagillerden sağlanıyor. FAO verilerine baktığımızda 2014 yılı itibariyle 85.5 milyon hektar olan baklagil ekim alanları yıllar itibariyle artış g&ouml;steriyor. Ekim alanlarının artmasına paralel olarak &uuml;retim miktarı da artıyor. 2014 itibariyle k&uuml;resel baklagil &uuml;retimi 77.7 milyon tona ulaşmış durumda. T&uuml;rkiye&rsquo;de ise ters bir trend s&ouml;z konusu&hellip; &Ccedil;ok geriye gitmeyelim sadece son 10 yıla baktığımız zaman da kaybın s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; g&ouml;r&uuml;yoruz&hellip; Araştırma makalesinde de yer aldığı &uuml;zere T&uuml;rkiye&rsquo;de son 10 yılda ekim alanları y&uuml;zde 37 azalırken, &uuml;retim ise y&uuml;zde 28 geriledi. Son 7 yılda ithalat y&uuml;zde 181 arttı ve artan talep ithalatla karşılanır duruma geldi. S&ouml;z konusu d&ouml;nemde baklagillerde &uuml;retimin t&uuml;ketimi karşılama oranı y&uuml;zde 84.3&rsquo;e geriledi ve &uuml;retimdeki azalmanın etkisiyle fiyatlar y&uuml;kselişe ge&ccedil;ti. Gelecek 5 yıla y&ouml;nelik baklagil &ouml;ng&ouml;r&uuml;leri endişe verici. Bu araştırma sonu&ccedil;larını dikkate almakta fayda var diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yoruz. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Bakliyatta kaygılandıran öngörüler

Diğer Yazılar