FAO uyarıyor: Önlemler alınmazsa yaklaşan bir gıda kriziyle karşı karşıyayız

Artık hi&ccedil;bir şeyin eskisi gibi olmayacağını hepimiz biliyoruz sanırım... Koronavir&uuml;s salgınıyla birlikte d&uuml;nya, ekonomik, politik ve sosyal a&ccedil;ıdan yeni bir d&ouml;neme girdi. Her sekt&ouml;r bu salgından farklı şekillerde ve derecelerde etkileniyor ve etkilenmeye devam edecek. Konuya kendi alanımızdan bakarsak t&uuml;ketici davranışlarının değiştiği bir s&uuml;re&ccedil;te, gıdaya olan talep ve ilgi, panikle birlikte hızla arttı. Ama bu değişim sadece t&uuml;ketim tarafıyla sınırlı kalacak gibi g&ouml;z&uuml;km&uuml;yor. Tarımsal &uuml;retim tarafındaki olası değişim ve riskleri de doğru şekilde analiz etmekte fayda var. Bug&uuml;n i&ccedil;in T&uuml;rkiye dahil d&uuml;nyanın neredeyse tamamında gıda stoklarında her hangi bir sorun olmadığı herkes tarafından dile getiriliyor. Dolayısıyla bug&uuml;n i&ccedil;in tedarik tarafında her şey yolunda g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Peki ya yarın? Bug&uuml;nk&uuml; tablo bize artık geleceğe dair tarım ve gıdadaki değer zincirini baştan sona yeniden d&uuml;ş&uuml;nme ve planlama zamanının geldiğini hatırlatıyor. Bu konuda pek &ccedil;ok &uuml;lke yeni stratejiler geliştirmek &uuml;zere &ccedil;alışmalara başladı bile. Zira FAO başta olmak &uuml;zere, uluslararası kurumlardan gelen uyarılar hi&ccedil; de yabana atılır cinsten değil. Belirsizliklerin yoğunlaştığı, sınırların kapandığı, korumacılığın arttığı ve g&uuml;mr&uuml;k duvarlarının y&uuml;kseldiği bir d&ouml;nemde her &uuml;lke kendi gıda arz g&uuml;venliğini sağlamakla m&uuml;kellef hale geldi. Gelin isterseniz uluslararası alanda COVID-19 g&ouml;lgesinde tarım ve gıdaya dair senaryolara ve uyarılara birlikte g&ouml;z atalım. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım &Ouml;rg&uuml;t&uuml; (FAO), ge&ccedil;en hafta &ldquo;Sorular ve Cevaplar: COVID-19 Salgını - Gıda ve Tarım &Uuml;zerindeki Etkisi&rdquo; başlıklı bir bilgi notu paylaştı. FAO &ouml;nce COVID-19 un k&uuml;resel gıda g&uuml;venliği &uuml;zerinde olumsuz etkileri olacak mı? sorusunu soruyor. Soruya verilen yanıtta ise &ouml;zetle, &ldquo;En savunmasız insanları korumak ve salgının gıda sistemi &uuml;zerindeki olumsuz etkilerini hafifletmek ve k&uuml;resel gıda tedarik zincirlerini canlı tutmak i&ccedil;in hızlı &ouml;nlemler alınmadık&ccedil;a, giderek artan bir gıda kriziyle karşı karşıyayız&rdquo; uyarısında bulunuluyor. Koronavir&uuml;s şokunun hem gıda arzı hem de talebini olağandışı şekilde etkilediğine dikkat &ccedil;ekilen bilgi notunda, salgının insanların yaşamları ve refahı &uuml;zerindeki etkisi nedeniyle arzda kesintilerin olabileceği, aynı zamanda tedarik zincirindeki bozulma ve aksaklık sonucu maliyetlerin artabileceğine dikkat &ccedil;ekiliyor. FAO, vir&uuml;s&uuml;n ciddi şekilde etkilediği &uuml;lkelerde sınırların kapanması, karantina kararları ve tedbirler kapsamında &uuml;retimden t&uuml;ketime tedarik zincirindeki aksamalar nedeniyle gıda kaynaklarına erişiminde sıkıntılar yaşanabileceği uyarısında bulunurken, Şu an itibariyle gıda tedariki yeterli olduğundan ve piyasalar bug&uuml;ne kadar istikrarlı seyrettiği i&ccedil;in kesintiler minimum d&uuml;zeyde olacaktır ama lojistik tarafındaki darboğazı da g&ouml;z ardı etmemek lazım a&ccedil;ıklamasını yapıyor. Bir başka deyişle FAO yetkilileri, t&uuml;ketici paniğinin tedarik zinciri ve &ouml;zellikle lojistik &uuml;zerinde stres yarattığını dolayısıyla salgınının lojistik a&ccedil;ısından arz şokunu tetikleyebileceğinin altını &ccedil;iziyor. NİSAN-MAYIS AYLARI KRİTİK Nisan ve mayıs aylarında gıda tedarik zincirinde aksamalar beklendiği kaydedilen bilgi notunda, &ldquo;Karantina ve evden &ccedil;ıkma yasağı gibi durumlar, iş&ccedil;ilerin sahada &ccedil;alışma isteğini d&uuml;ş&uuml;rebilir veya serbest dolaşımını kısıtlayabilir. Bu da işg&uuml;c&uuml; kıtlığı sonucu &ccedil;ift&ccedil;ilerin ve gıda sanayinin işini zorlayabilir. Keza, g&uuml;bre, veteriner ila&ccedil;ları ve diğer girdilerin yetersizliği tarımsal &uuml;retimi olumsuz etkileyebilir. Bu da dolayısıyla k&uuml;resel olarak gıda piyasasında fiyatlara olumsuz yansıyabilir&rdquo; deniliyor. Gıda sanayinde salgına y&ouml;nelik &ccedil;alışma şartları ve sağlık standartlarını garanti altına almak adına alınacak &ouml;nlem ve tedbirlerin yine tıpkı kırsalda olduğu gibi sanayi tarafuında da &uuml;retimi yavaşlatabileceği belirtiliyor. Mevcut s&uuml;re&ccedil;te restoran, otel gibi toplu t&uuml;ketim alanlarının kapanması ve daha az sıklıkta market alışverişinin taze &uuml;r&uuml;nlere olan talebi azaltacağına dikkat &ccedil;ekilen bilgi notunda, &ldquo;Bundan hem &uuml;reticiler hem de tedarik&ccedil;iler olumsuz etkilenecektir ancak en fazla etkilenecek kesim ise savunmasız durumdaki k&uuml;&ccedil;&uuml;k &ouml;l&ccedil;ekli &ccedil;ift&ccedil;iler&rdquo; deniliyor. FAO&rsquo;nun bilgi notunda ayrıca &ldquo;Pandemi nedeniyle kimin gıda g&uuml;venliği ve ge&ccedil;im kaynakları en fazla risk altında?&rdquo; sorusuna da yanıt aranıyor. FAO&rsquo;nun notunda, &ldquo;Halihazırda 100 den fazla &uuml;lkede mevcut olan COVID-19 vakaları, dış gıda yardımına ihtiya&ccedil; duyan 44 &uuml;lkede veya akut a&ccedil;lık yaşayan 113 milyon kişiye ev sahipliği yapan 53 &uuml;lkede &ccedil;oğalıyorsa, bunların &ccedil;oğu halk sağlığı sistemlerindeki kapasite kısıtlarıyla karşılaşabilir ve sonu&ccedil;ları &ccedil;ok sert olabilir&rdquo; deniliyor. &Ouml;rnek olarak da Sierra Leone de 2014-2016 yılları arasında ebola vir&uuml;s&uuml; salgını sırasında karantinalar ve panik nedeniyle a&ccedil;lık ve yetersiz beslenmede yaşanan artış g&ouml;steriliyor. Ge&ccedil;im kaynağı risk altında olan gruplar arasında, kırsalda tarımsal &uuml;retim yapan ve pazara erişimde engeli olan sınırlı satın alma g&uuml;c&uuml;ne sahip olan k&uuml;&ccedil;&uuml;k &ouml;l&ccedil;ekli &ccedil;ift&ccedil;iler g&ouml;steriliyor. FAO&rsquo;nun cevap aradığı bir diğer soru ise &ldquo;COVID-19 durumunun - şimdi ve gelecekte - gıda &uuml;retimi, tarımsal tedarik zincirleri ve pazarlar &uuml;zerindeki etkileri neler?&rdquo; oldu. Gıda tedarik zincirinin, &uuml;reticiden başlayarak, tarımsal girdi temini, işleme, paketleme, nakliye gibi s&uuml;re&ccedil;leri kapsayan karmaşık bir ağdan oluştuğu hatırlatan bilgi notunda, &ldquo;Vir&uuml;s yayıldık&ccedil;a ve vakalar arttık&ccedil;a, vir&uuml;s&uuml;n yayılmasını engellemek i&ccedil;in alınan kararlar sonucu k&uuml;resel gıda sisteminin &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki haftalar ve aylarda zorlayacak &ccedil;ok farklı aşamalar var&rdquo; uyarısı yapılıyor. FAO, her ne kadar 2020 yılı i&ccedil;in hububat ve bakliyat tarafında stokların yeterli g&ouml;z&uuml;kt&uuml;ğ&uuml;n&uuml; hatırlatsa da yaş meyve ve sebze &uuml;retimindeki olası d&uuml;ş&uuml;ş ve lojistik tarafında yaşanacak sorunlar nedeniyle taze &uuml;r&uuml;nlerde artacak kayıp ve atık oranı gibi değer zincirindeki bozulmaların hen&uuml;z fark edilmediğini hatırlatıyor. Keza hayvancılık tarafında yem tedarik zincirindeki sorunlar da et ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri tarafında piyasanın bozulmasına ve olası fiyat artışlarına neden olabilir. FAO &ouml;zetle, &ldquo;Yukarıda değinilen y&uuml;ksek olasılıklı risklerin bir sonucu olarak, Nisan ve Mayıs ayları itibarıyla gıda tedarik zincirlerinde aksamalar g&ouml;rmeyi bekliyoruz&rdquo; uyarısında bulunuyor. FAO&rsquo;nun bir diğer soru ve cevabı da &ldquo;Pandemi, gıda talebini nasıl etkileyecek?&rdquo; başlığı altında. COVID-19 salgınının başlangıcında, t&uuml;keticilerin gıda talebinde &ouml;nemli bir artış yaşandığına dikkat &ccedil;ekilen notta, hastalık bulaşma korkusu fiziki gıda alışverişlerini azaltıyor. Restoran, kafe trafiklerindeki d&uuml;ş&uuml;şle birlikte insanların gıda satın alma ve t&uuml;ketme şekillerinde değişiklik devam edecek ve diğer &uuml;r&uuml;nlerde olduğu gibi e-ticaret teslimatları ve evde yemek yapma ve t&uuml;ketme trendi artacak deniliyor. FAO nun koronavir&uuml;s salgınının tarım ve gıda &uuml;zerindeki olası etkilerini ele aldığı bilgi notunda &ouml;ne &ccedil;ıkan noktalar bu şekilde. Felaket senaryolarına gerek yok ama riskler de g&ouml;rmezden gelinemez. Bu arada, salgının tarım ve gıdaya olası etkilerini farklı senaryolar &uuml;zerinde &ccedil;alışan tek kurum FAO değil. Bu konuda araştırma yapan diğer kurum ve kuruluşların &ccedil;alışmalarına da sonraki yazılarımızda yer vereceğiz. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

FAO uyarıyor: Önlemler alınmazsa yaklaşan bir gıda kriziyle karşı karşıyayız

Diğer Yazılar