TÜİK ile vatandaşın gıda enflasyonu arasındaki fark

T&uuml;rkiye İstatistik Kurumu (T&Uuml;İK) Eyl&uuml;l ayına ilişkin enflasyon verilerini a&ccedil;ıkladı. T&Uuml;İK&rsquo;e g&ouml;re, T&uuml;rkiye de t&uuml;ketici fiyatları Eyl&uuml;l de aylık y&uuml;zde 0.97, bir &ouml;nceki yılın Aralık ayına g&ouml;re y&uuml;zde 8.33, yıllık y&uuml;zde 11.75 artış kaydetti. On iki aylık ortalamalara g&ouml;re ise enflasyon y&uuml;zde 11.47 y&uuml;kseldi. Aynı d&ouml;nemde gıda ve alkols&uuml;z i&ccedil;ecekler grubunda ise aylık bazda y&uuml;zde 0,66 artış yaşanırken, yıllık bazda y&uuml;zde 14,95&rsquo;lik bir gıda enflasyonu ile karşı karşıyayız. Genelde gıda enflasyonunda gol&uuml; işlenmemiş gıda tarafında yaş meyve ve sebzeden yiyoruz. Ama bu sefer gol&uuml; iki taraftan da yediğimiz sonucu ortaya &ccedil;ıkıyor. Zira, gıda ve alkols&uuml;z i&ccedil;ecekler grubunun alt kırımlarına baktığımızda Eyl&uuml;l ayında işlenmiş gıda enflasyonu aylık bazda y&uuml;zde 1,48 artarken, yıllık bazda y&uuml;zde 12,8 y&uuml;kselmiş durumda. İşlenmiş gıdanın da alt kırılımına bakınca ekmek ve tahıllarda aylık bazdaki artışın y&uuml;zde 1,96, yıllık y&uuml;kselişin ise y&uuml;zde 15,43 olduğunu g&ouml;r&uuml;yoruz. Aynı d&ouml;nemde işlenmemiş gıda tarafında aylık bazda y&uuml;zde 0,24 gerileme s&ouml;z konusu ama yıllık bazda y&uuml;zde 17,5&rsquo;lik bir artış g&ouml;z &ccedil;arpıyor. Yine işlenmemiş gıdanın da alt kırılımına g&ouml;z atınca taze sebze ve meyve tarafında aylık bazda y&uuml;zde 1,98&rsquo;lik artış ve yıllık bazda y&uuml;zde 23 y&uuml;kseliş s&ouml;z konusu. Ama buna karşın, diğer işlenmemiş gıda tarafında aylık y&uuml;zde 1,33&rsquo;l&uuml;k d&uuml;ş&uuml;şe karşın, yıllık y&uuml;zde 14,6&rsquo;lık artış var. Sizleri y&uuml;zdelere daha fazla boğmadan rakamları biraz da &uuml;r&uuml;n bazında paylaşalım. Bu yıl Toprak Mahsulleri Ofisi&rsquo;nin (TMO) a&ccedil;ıkladığı taban alım fiyatlarının &uuml;zerinde seyreden hububatların işlenmiş gıda tarafında da hatırı sayılır artışlar s&ouml;z konusu. &Ouml;rneğin TMO, ekmeklik buğday i&ccedil;in ton başına 1,650 TL, makarnalık buğday i&ccedil;inse ton başına 1,800 TL taban alım fiyatı a&ccedil;ıklamıştı. Ancak olduk&ccedil;a hareketli ge&ccedil;en hasat sezonu ve sonrasında fiyatlar TMO&rsquo;nun belirlediği seviyenin &uuml;zerinde seyretti ve son d&ouml;nemde hem ekmeklik hem de makarnalık buğday fiyatları ticaret borsalarında ton başına 2 bin TL ve &uuml;zeri işlem g&ouml;r&uuml;yor. Dolayısıyla bu fiyat seyrinin de mamul &uuml;r&uuml;nler &uuml;zerindeki hatırı sayılır bir etkisi s&ouml;z konusu. Eyl&uuml;l ayı T&Uuml;FE verilerine baktığımızda buğday unu fiyatı son bir ayda y&uuml;zde 1,4 artarken, bulgur y&uuml;zde 3,7 y&uuml;kselmiş. Ekmek fiyatı aylık bazda y&uuml;zde 2,85 artarken, makarna fiyatı y&uuml;zde 0,12 gerilemiş. Ama bizim de bir t&uuml;ketici olarak marketlerde takip ettiğimiz kadarıyla bu fiyatlarda T&Uuml;İK&rsquo;in a&ccedil;ıkladığı oranların &uuml;zerinde bir artış s&ouml;z konusu. Bitkisel yağ tarafında da benzer bir durum s&ouml;z konusu&hellip; TMO, Temmuz ayında bu yıl i&ccedil;in mısır alım fiyatını ton başına 1,325 TL olarak a&ccedil;ıklamıştı. Ama piyasada mısır fiyatları 1,550 TL ve &uuml;zeri işlem g&ouml;r&uuml;yor. T&Uuml;FE&rsquo;ye baktığımızda mısır&ouml;z&uuml; yağı fiyatı aylık bazda y&uuml;zde 5,96 artmış durumda. Keza ay&ccedil;i&ccedil;ek yağında da y&uuml;zde 6,2&rsquo;lik bir y&uuml;kseliş g&ouml;ze &ccedil;arpıyor. Ama yine bir t&uuml;ketici olarak market raflarındaki artışlara baktığımızda T&Uuml;İK&rsquo;in a&ccedil;ıkladığının &ccedil;ok &uuml;zerinde bir y&uuml;kseliş dikkatimizi &ccedil;ekiyor. T&Uuml;İK&rsquo;in hesabıyla vatandaşın hesabı arasındaki farkı teyit eden bir g&ouml;r&uuml;ş de TMO Eski Genel M&uuml;d&uuml;r&uuml; İsmail Kemaloğlu&rsquo;nun analizinde yer alıyor. Yaklaşık 20 yıldır tarım piyasalarını takip eden İsmail Kemaloğlu, kurduğu İK Tarım&uuml;ss&uuml; Uluslararası Danışmanlık Şirketi olarak her ay d&uuml;zenli olarak &ldquo;Tarım &Uuml;r&uuml;nleri Piyasa Analizi B&uuml;lteni&rdquo; yayınlıyor. 2 Ekim&rsquo;de yayınlanan b&uuml;ltende tarım emtia piyasasındaki fiyat hareketlerine dikkat &ccedil;eken Kemaloğlu, &ldquo;Bug&uuml;n piyasada; 2 TL/ton civarında ekmeklik buğday, 2-2.200 TL/ton civarında makarnalık buğday, 1.450 TL/ton civarında arpa, 1.550-1.580 TL/ton civarında mısır fiyatları konuşuyoruz. Ay&ccedil;i&ccedil;eği fiyatları 3 TL/ ton civarında başlayıp 4,2-4,3 TL/ton seviyelerini g&ouml;rd&uuml;. &Ccedil;eltik fiyatları TMO tarafından a&ccedil;ıklanan fiyatların ton başına 200-250 TL &uuml;zerinde. Bakliyat fiyatları aynı şekilde y&uuml;ksek seyrediyor&rdquo; diyor. İsmail Kemaloğlu, s&ouml;z konusu tablonun t&uuml;keticiyi ilgilendiren kısmına dair son 1 aydaki fiyat gelişmelerine dair de şu yorumda bulunuyor: &ldquo;Marketlerde; ay&ccedil;i&ccedil;eği, fındık, mısır yağı son bir ay i&ccedil;inde y&uuml;zde 10-20 arasında arttı, artmaya devam edecek. Makarna fiyatları y&uuml;zde 10 arttı, un fiyatları artıyor. Yem fiyatlarından her g&uuml;n şikayet var. Ne diyeceğiz şimdi? Hammadde artıyorsa mamul fiyatları artmayacak mı? Mısır fiyatı daha hasat d&ouml;neminde y&uuml;zde 40 artmış ise yem, nişasta, kanatlı sanayine ne diyeceğiz?&rdquo; &lsquo;Fiyat artışlarının &uuml;retimde artışa sebep olacağı&rsquo; yaklaşımının, &uuml;r&uuml;nler arası denge g&ouml;z &ouml;n&uuml;ne alınmadığında &ccedil;ok daha derin sıkıntılar a&ccedil;abileceği uyarısında bulunan Kemaloğlu, &ldquo;Mısır fiyatlarının 1.550 TL/ton olduğu Konya, &Ccedil;ukurova, G&uuml;ney Doğu b&ouml;lgesinde &ccedil;ift&ccedil;iyi buğday ekilişine y&ouml;neltmekte zorlanırsınız, dengeler hep bozulabilir. Nitekim araziden aldığımız bilgilere g&ouml;re &ccedil;ift&ccedil;i bu yıl da ekmeklik buğdaydan ziyade makarnalık buğday, arpa, tritikale, mısır ekimini planlamaktadır&rdquo; notunu d&uuml;ş&uuml;yor. BAKLİYAT FİYATLARININ SEYRİ Yeniden T&Uuml;İK verilerine d&ouml;nelim ve biraz da bakliyat tarafına bir g&ouml;z atalım. T&Uuml;FE&rsquo;de aylık bazda nohut fiyatı y&uuml;zde 1,4 artarken, mercimek fiyatı y&uuml;zde 0,9 y&uuml;kselmiş. Diğer bakliyatlarda ise y&uuml;zde 2,25 artış yaşanmış. Ama yine bizim g&ouml;zlemlerimize g&ouml;re marketlerde bakliyat tarafında son 1 aydaki artış bu oranların &uuml;zerinde seyrediyor. Gelelim yaş meyve ve sebze tarafına&hellip;. T&Uuml;İK verilerine g&ouml;re Eyl&uuml;l&rsquo;de fiyatı en &ccedil;ok artan &uuml;r&uuml;nlerin ilk 7&rsquo;si gıda &uuml;r&uuml;n&uuml;. Eyl&uuml;l&rsquo;de patlıcan fiyatı y&uuml;zde 18,7, sivri biber y&uuml;zde 16,8, muz y&uuml;zde 13,7, dolmalık biber y&uuml;zde 13,4, kuru soğan y&uuml;zde 9,8, taze fasulye y&uuml;zde 9,6 ve kabak y&uuml;zde 9 artmış durumda. GIDA SEPETİ HER GE&Ccedil;EN YIL DAHA PAHALIYA DOLUYOR Aylık değil de yıllık bazda bakıldığında gıda fiyatlarının seyri t&uuml;ketici a&ccedil;ısından daha anlamlı bir hal alıyor. Zira mutfakların vazge&ccedil;ilmezi olarak tabir edebileceğimiz ve ortalama her evin mutfağında temel ihtiya&ccedil; olarak g&ouml;r&uuml;len gıda &uuml;r&uuml;nlerini baz aldığımızda son 1 yılda ciddi bir fiyat artışı g&ouml;z&uuml;m&uuml;ze &ccedil;arpıyor. &Ouml;rneğin ge&ccedil;en yıla g&ouml;re pirinci y&uuml;zde 14, unu y&uuml;zde 22, bulguru y&uuml;zde 19, ekmeği y&uuml;zde 16, makarnayı y&uuml;zde 19, s&uuml;t&uuml; y&uuml;zde 14, yoğurdu y&uuml;zde 11, peynirleri y&uuml;zde 12-22 arasında zamlı almışız. Yine ge&ccedil;en yıla g&ouml;re ay&ccedil;i&ccedil;ek yağı y&uuml;zde 21, mısır&ouml;z&uuml; yağı y&uuml;zde 26, kuru fasulye y&uuml;zde 36, mercimek y&uuml;zde 49, diğer bakliyatlar y&uuml;zde 20 zamlı şekilde mutfağımıza girmiş. Hem yumurta hem de margarin fiyatı y&uuml;zde 31 artmış. Bal, ge&ccedil;en aya g&ouml;re y&uuml;zde 8 zamlanırken, ge&ccedil;en yıla g&ouml;re fiyatı y&uuml;zde 21 zamlanmış. Yemeklere tat veren tuzun fiyatı ge&ccedil;en yıla g&ouml;re y&uuml;zde 11 y&uuml;kselmiş. Soframıza gelen suyu y&uuml;zde 11 zamlı i&ccedil;mişiz. Listeyi uzatmak m&uuml;mk&uuml;n ama biz daha &ccedil;ok yılın tamamında t&uuml;ketilen temel &uuml;r&uuml;nlere odaklanmak istedik. İKİ &Ouml;NEMLİ SİNYAL Aslında yukarıda bahsettiğimiz t&uuml;m &uuml;r&uuml;nlere dair fiyat seyri bize &ouml;zetle iki &ouml;nemli sinyal veriyor. İlki, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki aylarda işlenmiş gıda fiyatlarında artış devam edecek gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. İkincisi ise bu yıla &ouml;zel mevsimsel etkiyle tarla &uuml;r&uuml;nlerinin sona erip sera &uuml;r&uuml;nlerinin &ccedil;ıkışı &ouml;ncesindeki zamanda yaş meyve ve sebze tarafında da yukarı y&ouml;nl&uuml; bir hareket bizi bekliyor gibi g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Ama g&uuml;n&uuml;n sonunda hangi a&ccedil;ıdan ve nereden bakarsanız bakın vatandaşın marketteki enflasyonu ile T&Uuml;İK&rsquo;in enflasyonu arasında ciddi bir fark olduğu da ortada. İrfan Donat Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomerght.com

TÜİK ile vatandaşın gıda enflasyonu arasındaki fark

Diğer Yazılar