Gelecek 10 yılda AB'nin gıda üretim ve tüketimi nasıl şekillenecek?

Avrupa Birliği (AB), &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki on yıllık s&uuml;reci kapsayan yeni 2020-2030 Tarımsal G&ouml;r&uuml;n&uuml;m Raporu nu yayınladı. Raporda gelecek on yılın tarım ve gıda sekt&ouml;r&uuml;nde &ouml;ne &ccedil;ıkması beklenen trendler, senaryolar ve &ouml;ng&ouml;r&uuml;ler yer alıyor. Aslında bu rapor, sadece AB&rsquo;nin tarım ve gıda politikaları a&ccedil;ısından ipucu vermekten &ouml;te AB ile sıkı bağı ve ilişkisi bulunan T&uuml;rkiye gibi &uuml;lkeler i&ccedil;in tarımsal ticaret politikaları a&ccedil;ısından da &ouml;nemli bir rehber niteliğinde. &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki on yıl boyunca, bitkisel &uuml;retim sekt&ouml;r&uuml; a&ccedil;ısından dijitalleşme s&uuml;recinin kritik &ouml;nemde olacağına vurgu yapılan raporda, bu kapsamda verim ve &uuml;retkenlik kazanımlarının artırılmasının, iyileştirilmiş &ccedil;alışma koşullarının ve daha y&uuml;ksek &ccedil;evre standartlarını destekleyecek politikaların &ouml;ne &ccedil;ıkacağının altı &ccedil;iziliyor. S&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirlik hedefleri ve değişen t&uuml;ketici taleplerinin gelecek on yılda AB&rsquo;nin et ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri pazarlarını etkilemesi beklenen raporda, t&uuml;keticilerin artan bilinciyle birlikte sağlıklı beslenme trendinin &ouml;zellikle meyve ve sebze sekt&ouml;r&uuml;ne fayda sağlayacağı ve bu alanda talebin artmasına neden olacağı ifade ediliyor. Bununla birlikte, s&uuml;t &uuml;retiminin istikrarlı bir şekilde artması ve k&uuml;mes hayvanlarına y&ouml;nelik talebin de y&uuml;kselmesi bekleniyor. AB&rsquo;nin zeytinyağı ihracatında da artış beklenen raporda, t&uuml;keticilerin daha az alkoll&uuml; ve k&ouml;p&uuml;kl&uuml; şarap tercihinde y&uuml;kseliş bekleniyor. Gelin bu &ouml;zetin ardından raporda &ouml;ne &ccedil;ıkan notlara biraz daha detaylı bakalım&hellip; &Ouml;ncelikle şunu belirtelim ki rapor, &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki on yılda &uuml;&ccedil; farklı başlık altında tarım &uuml;r&uuml;nleri i&ccedil;in tahminler sunuyor: Tarla bitkileri, et ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri pazarı ile &ouml;zel &uuml;r&uuml;nler (şarap, meyve ve sebze, zeytinyağı) Raporda, tıpkı diğer sekt&ouml;rlerin olduğu gibi 2020 yılında tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n de Covid-19 salgınıyla ortaya &ccedil;ıkan kriz ve sonu&ccedil;ları nedeniyle benzeri g&ouml;r&uuml;lmemiş zorluklarla karşılaştığına vurgu yapılıyor. &Ouml;zellikle lojistik tarafında yaşanan aksamalar, işg&uuml;c&uuml;nde ortaya &ccedil;ıkan sıkıntı ve talepteki radikal değişikliklere dikkat &ccedil;ekilirken, sekt&ouml;r&uuml;n, Avrupa Komisyonu ve AB &uuml;ye devletlerinin desteğiyle farklı zorluklara karşı uyum sağlayarak dayanıklılığını test ettiği vurgulanıyor. Pandemi krizinin ayrıca, yerli gıdalara, kısa tedarik zincirlerine ve e-ticaret satışlarına olan talebin artmasıyla, &ouml;nceden var olan bazı eğilimlerin g&uuml;&ccedil;lenmesine yol a&ccedil;tığı kaydediliyor. Rapor ayrıca, sağlıkla ilgili &ouml;ne &ccedil;ıkan kaygıların, tarım ve gıda &uuml;r&uuml;nlerinin menşei, &uuml;retimin &ccedil;evreye etkisi ve iklim değişikliğiyle m&uuml;cadele yaklaşımının t&uuml;ketici tercihlerinin temel itici g&uuml;&ccedil;leri arasında olduğunu ortaya koyuyor. 2030 yılına kadar organik &uuml;retime ayrılmış olan alanların b&uuml;y&uuml;kl&uuml;ğ&uuml;n&uuml;n toplam tarım alanlarının en az y&uuml;zde 10&rsquo;una ulaşması hedefleniyor. Ama şu notu da d&uuml;şmekte fayda var. Avrupa Yeşil Anlaşmasına g&ouml;re, organik tarım alanlarının toplam tarım alanlarındaki payının gelecek 10 yılda y&uuml;zde 25 e &ccedil;ıkarılması hedefleniyor. TAHIL &Uuml;RETİMİNDE BEKLENTİLER &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki 10 yıllık s&uuml;re&ccedil;te AB&rsquo;de tarım alanlarının kısmen azalması beklenirken, &ouml;zellikle tahıl ve yağlı tohum ekim alanları &uuml;zerinde baskının artması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Buna karşın mera, yem ve protein bazlı bitkiler i&ccedil;in arazi kullanımının b&uuml;y&uuml;mesi bekleniyor. Her ne kadar ekim alanlarında daralma beklense de artan verim sayesinde AB&rsquo;nin toplam tahıl &uuml;retiminin 277 milyon ton seviyelerinde sabit kalması bekleniyor. İşte bu noktada da verim artışını sağlamak adına daha iyi &uuml;r&uuml;n rotasyonu sistemleri, iyileştirilmiş toprak y&ouml;netimi ile artan ve etkinleştirilen destekleme yaklaşımı gibi enstr&uuml;manların etkin y&ouml;netimi ve uygulaması &ouml;n plana &ccedil;ıkıyor. YAĞLI TOHUMLARIN GELECEĞİ Her ne kadar ekim alanları &uuml;zerinde baskı beklense de AB&rsquo;de toplam yağlı tohum &uuml;retiminin artması bekleniyor. S&ouml;z konusu artışta ay&ccedil;i&ccedil;eği ve soya tarafındaki &uuml;retimin y&uuml;kselmesi itici g&uuml;&ccedil; olarak g&ouml;steriliyor. Gıda dışı kullanımlar i&ccedil;in palm yağı ithalatının azalmasıyla bitkisel yağ t&uuml;ketiminin (palm yağı dahil) d&uuml;şmesi bekleniyor. Protein bazlı mahsullerin &uuml;retim ve t&uuml;ketiminde g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir b&uuml;y&uuml;me beklentisine yer verilen raporda, t&uuml;ketimde y&uuml;zde 30 gibi bir b&uuml;y&uuml;me &ouml;ng&ouml;r&uuml;s&uuml; dikkat &ccedil;ekiyor. ŞEKER SENARYOLARI Raporda, AB&rsquo;de şeker &uuml;retim b&ouml;lgelerinde şeker piyasasının orta vadede istikrar kazanacağına vurgu yapılırken, AB &uuml;retiminin 2030 yılına kadar 16,2 milyon tona y&uuml;kselmesi bekleniyor. Şeker t&uuml;ketimindeki azalmanın kısmen kalorisiz tatlandırıcılar ile ikame edileceği tahmin edilirken, işlenmiş gıdalarda daha y&uuml;ksek izoglikoz kullanımının artması bekleniyor. İşlenmiş &uuml;r&uuml;nler i&ccedil;in şeker ihracatındaki artışın t&uuml;ketimdeki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml; sınırlaması beklenirken, rekabet&ccedil;i fiyatlar nedeniyle AB nin net bir şeker ihracat&ccedil;ısı olacağının altı &ccedil;iziliyor. YEM SEKT&Ouml;R&Uuml;NE DAİR BEKLENTİLER AB&rsquo;de domuz eti &uuml;retimindeki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n yem talebini olumsuz etkileyeceği belirtilirken, hayvancılık ve s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri &uuml;retim sistemlerinin &ccedil;eşitlendirilmesinin organik, GDO suz ve mera bazlı yem talebini ve daha kısa tedarik zincirlerine olan talebi artıracağı dile getiriliyor. Biyodizel i&ccedil;in palm yağı kullanımına getirilen kısıtlamaların, bu hammaddelerin arzını &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de azaltması beklenirken, etanol &uuml;retiminin orta vadede genel olarak sabit kalacağı ve gelişmiş biyoyakıt &uuml;retiminin artması tahmin ediliyor. S&Uuml;T VE S&Uuml;T &Uuml;R&Uuml;NLERİNİN G&Ouml;R&Uuml;N&Uuml;M&Uuml; AB&rsquo;nin s&uuml;t &uuml;retiminde, s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirlik hedeflerini daha ılımlı hale getirmesi beklenen yıllık b&uuml;y&uuml;me &ouml;ng&ouml;r&uuml;s&uuml; y&uuml;zde 0,6 d&uuml;zeyinde. Sekt&ouml;r&uuml;n gelecek 10 yılda, hastalık ve yaralanmaları &ouml;nleme tedbirleri yoluyla &ouml;zellikle hayvan refahına odaklanarak, muhtemelen &ccedil;ift&ccedil;ilik uygulamalarını daha da iyileştirmesi bekleniyor. &Ouml;zellikle, organik s&uuml;t &uuml;retiminin payının 2030 da y&uuml;zde 10 a (2018 de y&uuml;zde 3,5) ulaşması hedefleniyor. Hayvanların daha uzun &ouml;mr&uuml;, daha y&uuml;ksek karbon tutma ve daha iyi g&uuml;bre y&ouml;netimi, &uuml;retilen bir kilogram s&uuml;t başına sera gazı (GHG) emisyonlarını azaltması gibi başlıklar 2030 yılına kadar muhtemel &ouml;ncelikli hedefler arasında g&ouml;steriliyor. K&uuml;resel manada n&uuml;fus artışı, &ouml;zellikle gelişmekte olan &uuml;lkelerde y&uuml;kselmesi beklenen alım g&uuml;c&uuml; ve şehirleşme trendinin devam etmesinin s&uuml;t &uuml;r&uuml;nlerinin k&uuml;resel ticaret talebini artıracağına vurgu yapılan raporda, AB nin d&uuml;nyanın en b&uuml;y&uuml;k s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri ihracat&ccedil;ısı konumunu koruması bekleniyor. Her ne kadar AB&rsquo;de s&uuml;t t&uuml;ketimi d&uuml;ş&uuml;ş trendinde olsa da s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri tarafında en b&uuml;y&uuml;k i&ccedil; ve dış talep artışının peynir &ccedil;eşitleri tarafında olması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Raporda, &ldquo;Bu noktada peynir altı suyu, peynir &uuml;retimindeki artıştan yararlanmalı ve gıda end&uuml;strisindeki kullanımına y&ouml;nelik devam eden ge&ccedil;iş sayesinde daha fazla değerlendirilmelidir&rdquo; ifadelerine yer veriliyor. S&uuml;t tozu &uuml;retimi, hem y&uuml;ksek katma değerli hem de işlenmiş temel gıda &uuml;r&uuml;nlerinde tercih edilmesinden dolayı Asya ve Afrika pazarı a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir ihracat kalemi olarak &ouml;ne &ccedil;ıkıyor. ET VE ET &Uuml;R&Uuml;NLERİNE Y&Ouml;NELİK TAHMİNLER AB et pazarında s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirliğin hem &uuml;retim hem de t&uuml;ketim tarafında daha belirgin bir rol alması bekleniyor. Kısa vadede, Asya daki Afrika Domuz Ateşi vir&uuml;s&uuml; ve mevcut Covid-19 salgını gibi k&uuml;resel hastalık durumlarının k&uuml;resel et talebinde &ccedil;ok fazla belirsizlik yarattığına dikkat &ccedil;ekilirken, t&uuml;keticilerin beslenme alışkanlıkları, sağlık sorunları ve uygunluk eğilimleri değiştik&ccedil;e, AB&rsquo;de kişi başına et t&uuml;ketiminin 2030 yılına kadar 1,1 kg d&uuml;ş&uuml;şle 67,6 kg a d&uuml;şeceği tahmin ediliyor. &Ccedil;evresel kaygılar, Afrika Domuz Ateşi vir&uuml;s&uuml; riski ve t&uuml;keticilerin tercihlerindeki değişikliklerin AB domuz eti &uuml;retimini kısıtlaması bekleniyor. &Ouml;te yandan AB&rsquo;de koyun ve ke&ccedil;i eti &uuml;retim ve t&uuml;ketiminin istikrarlı bir trend izlemesi &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Kanatlı sekt&ouml;r&uuml;nde de talebin &ouml;zellikle beyaz et tarafında istikrarlı bir şekilde artması bekleniyor. ZEYTİNYAĞI VE ŞARAP &Ouml;NG&Ouml;R&Uuml;LERİ AB&rsquo;de zeytinyağı &uuml;retiminin verimdeki artışa paralel olarak artması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. İ&ccedil; t&uuml;ketimin artmasında genel olarak artan sağlık bilinci ve &ouml;zellikle de &uuml;retim yapmayan &uuml;lkelerdeki talebin etkili olması tahmin ediliyor. K&uuml;resel d&uuml;zeyde ise Covid-19 sonrası ekonomik toparlanmanın tetiklediği g&uuml;&ccedil;l&uuml; talep ile AB&rsquo;nin zeytinyağı ihracatında bir artış bekleniyor. Rapora g&ouml;re, AB şarap sekt&ouml;r&uuml;, değişen yaşam tarzları ve t&uuml;ketici tercihlerine uyum sağlıyor. AB&rsquo;nin bu alandaki ihracatında coğrafi işaretli şarap ve k&ouml;p&uuml;kl&uuml; şaraplara olan y&uuml;ksek talebin itici g&uuml;&ccedil; olması bekleniyor. S&ouml;z konusu eğilimler sonucu butik &uuml;retimlerin aksine AB de end&uuml;striyel şarap &uuml;retiminin hafif bir d&uuml;ş&uuml;şe neden olacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. ELMA, ŞEFTALİ, PORTAKAL, DOMATES AB&rsquo;de azalan &uuml;retim alanına karşın artan verim sayesinde elma &uuml;retiminin istikrarlı kalması bekleniyor. T&uuml;keticilerin artan sağlık bilinci ve yeni elma &ccedil;eşitleri, taze elma t&uuml;ketiminin artmasına yardımcı olurken, ihracatın da kısa vadedeki d&uuml;ş&uuml;ş beklentisinin ardından istikrar kazanması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. AB de diğer yaz meyveleri ve tropik meyvelerin etkisiyle şeftali ve nektarin t&uuml;ketiminin azalması s&ouml;z konusu. Ancak buna karşın artan k&uuml;resel talep ve AB nin d&uuml;nya pazarındaki rekabet g&uuml;c&uuml; nedeniyle, &ouml;zellikle işlenmiş şeftali ve t&uuml;rev &uuml;r&uuml;nleri tarafında ihracatın artması tahmin ediliyor. Verim artışlarına bağlı olarak AB&rsquo;nin portakal &uuml;retiminde artış bekleniyor. T&uuml;keticilerin konsantre yerine taze portakal ve taze meyve sularını tercih etmesi, işlenmiş portakal &uuml;r&uuml;nleri talebi &uuml;zerinde baskı yaratıyor. Dolayısıyla AB&rsquo;deki talebi karşılamak ve talep a&ccedil;ığını kapatmak adına AB&rsquo;nin taze portakal ithalatının artması bekleniyor. AB nin taze domates &uuml;retiminin, g&uuml;&ccedil;l&uuml; dış rekabet ve daha k&uuml;&ccedil;&uuml;k, daha karlı &ccedil;eşitlere y&ouml;nelik artan talep nedeniyle biraz d&uuml;şeceği tahmin ediliyor. İşlenmiş domates t&uuml;ketiminin sabit kalması beklentisine karşın, benzer şekilde daha y&uuml;ksek katma değerli bazı &uuml;r&uuml;nlere doğru bir kayışın olduğunun da altı &ccedil;iziliyor. TARIMSAL GELİR VE İŞG&Uuml;C&Uuml; PROJEKSİYONLARI Rapor ayrıca 2020-2030 arası tarımsal gelir ve işg&uuml;c&uuml; projeksiyonlarına da yer veriyor. Artması &ouml;ng&ouml;r&uuml;len toplam &uuml;retim hacmi ve fiyatlara paralel olarak AB&rsquo;de &ccedil;iftlik gelirinin artması bekleniyor. Bitkisel &uuml;retim tarafındaki gelirlerin hayvansal &uuml;retim tarafındaki gelirlerden (yılda % 0,9) daha hızlı (yılda %1,9) artması bekleniyor. Bununla birlikte, maliyetlerin de benzer bir hızda artacağı tahmin edildiği i&ccedil;in nominal gelirdeki yıllık artışın y&uuml;zde 1 ile sınırlı kalabileceğinin altı &ccedil;iziliyor. Makine ve ekipmandaki teknolojik ilerlemenin etkisiyle &ccedil;iftlik iş g&uuml;c&uuml;n&uuml;n yılda y&uuml;zde 1 gibi daha yavaş bir oranda azalması bekleniyor. İş&ccedil;i başına ger&ccedil;ek gelirin son on yıldaki y&uuml;zde 1.9&rsquo;luk artış yerine yavaşlayarak yılda y&uuml;zde 0.5 artması bekleniyor. G&ouml;r&uuml;n&uuml;m raporu, &ccedil;evre ve iklim hususlarıyla ilgili olarak, sera gazı emisyonlarına ve atmosferden karbondioksitin uzaklaştırılmasına odaklanarak &ccedil;evre ve iklim g&ouml;stergeleri hakkında tahminlerde de bulunuyor. Mevcut politika &ccedil;er&ccedil;evesinde sera gazı emisyonlarının 2030 yılına gelindiğinde şu anki seviyelerini b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de koruyacağına dikkat &ccedil;ekilen raporda, doğru tarım uygulamaları ve teknoloji sayesinde, hayvan ve mahsul emisyonlarının daha fazla karbon tutulması ve karbon kayıplarının &ouml;nlenmesi yoluyla daha da azaltılabileceği sonucuna varılıyor. İKİ FARKLI SENARYO AB Tarımsal G&ouml;r&uuml;n&uuml;m Raporu, Covid-19 s&uuml;recine dair &ldquo;yavaş iyileşme&rdquo; ve &ldquo;yeşil iyileşme&rdquo; dahil olmak &uuml;zere farklı senaryolar sunuyor. &Ouml;ne &ccedil;ıkan her iki senaryo i&ccedil;in de arz ve talep şoklarının et ve tahıl fiyatlarının d&uuml;şmesine neden olurken, s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri ve k&uuml;mes hayvanları &uuml;r&uuml;nlerinin fiyatlarının daha az etkileneceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Genel olarak, piyasa etkilerinin &ccedil;oğunlukla makroekonomik şoktan, &ouml;zellikle 2020 deki ekonomik daralmadan kaynaklanacağı ifade ediliyor. Bu yıl pandemi ve iklim değişikliği kaynaklı riskler y&uuml;z&uuml;nden makroekonomik tahminler ve mahsul verim beklentilerinde &ouml;ng&ouml;r&uuml;lebilirliğin azaldığına ve belirsizliğin arttığına vurgu yapılırken, Covid-19 un muhtemelen tarım pazarları i&ccedil;in uzun vadeli sonu&ccedil;ları doğurabileceği kaydediliyor. S&ouml;z konusu sonu&ccedil;ların etkilerinde ise &uuml;lkelerin ekonomik iyileşme stratejileri ile belirli pazarlardaki g&ouml;r&uuml;n&uuml;m ve değişmesi muhtemel dengelerin belirleyici fakt&ouml;r olacağı ifade ediliyor. Raporda, Brexit s&uuml;recinden dolayı AB-İngiltere arasındaki tarımsal ilişkiye y&ouml;nelik beklenti de şu şekilde netleştirilmiş: &ldquo;AB-27 ile Birleşik Krallık arasındaki tamamen g&uuml;mr&uuml;ks&uuml;z/kotasız ticaret ilişkilerinin gelecekte de teknik olarak devam edeceği tahmin ediliyor.&rdquo; Bu yılın AB tarımsal g&ouml;r&uuml;n&uuml;m raporunda ilgin&ccedil; bir başlık daha g&ouml;z&uuml;m&uuml;ze &ccedil;arptı. Onu da bir başka yazıda aktaralım. İrfan Donat - Bloomberg HT Tarım Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Gelecek 10 yılda AB'nin gıda üretim ve tüketimi nasıl şekillenecek?

Diğer Yazılar