TCMB'ye göre fintechler finansal istikrarı nasıl etkileyecek?

Finansal teknolojiler alanında son yıllarda yaşanan değişim gelişimin hem şirketler hem de devletler i&ccedil;in son derece &ouml;nemli olduğunu ve geleceğin ticaret savaşlarının da finansal teknoloji (Fintech) şirketleriyle olacağını, &uuml;lkelerin de attıkları adımlarla fintech d&uuml;nyasında merkez olma yarışında olduklarını bir &ouml;nceki yazımızda belirtmiştik. Finansal Teknoloji şirketlerinin &ouml;nemi ve finans sekt&ouml;r&uuml; &uuml;zerinde yapacağı k&ouml;kl&uuml; değişime T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nın bug&uuml;n yayınladığı 2019 yılı Finansal İstikrar Raporu nun ilkinde de dikkat &ccedil;ekiliyor. Raporda, fintech ekosisteminin finans sekt&ouml;r&uuml;ne ve finansal istikrara getireceği fırsatlar ve riskler 3 sayfada detaylı bir şekilde yorumlanıyor. Son yıllarda, yapay zek&acirc; ve b&uuml;y&uuml;k veri setlerinin kullanımının, dağıtık veri tabanları ve kriptoloji alanındaki uygulamalar ile mobil ve internet teknolojilerindeki gelişmelerin finansal hizmetler sekt&ouml;r&uuml;nde hızlı bir şekilde uygulama alanı bulduğuna, yeni &uuml;r&uuml;n, hizmet ve iş modellerinin ortaya &ccedil;ıkmasına neden olduğuna dikkat &ccedil;ekiliyor. D&Uuml;ZENLEMELERİN G&Ouml;ZDEN GE&Ccedil;İRİLMESİ BEKLENİYOR &Ouml;te yandan, finansal teknolojilerin yaygın kullanımının, &uuml;r&uuml;n &ccedil;eşitliliğini artırarak daha y&uuml;ksek hızla ve d&uuml;ş&uuml;k maliyetle finansal piyasalara ve hizmetlere erişimi m&uuml;mk&uuml;n kıldığı tespiti yapılırken, finansal hizmetlerde rekabet ve &ccedil;eşitliliğin artmasının, daha etkin işleyen ve dayanıklı bir finansal sistemin oluşmasına katkı sunacağının altı &ccedil;iziliyor. Raporda, finansal teknolojilerdeki yeniliklerin ise sistemik riske d&ouml;n&uuml;şme potansiyeli olan operasyonel ve siber riskler gibi birtakım riskleri de beraberinde getirebileceğine dikkat &ccedil;ekiliyor. Raporda dijital finansal hizmetlere olan talebin artmasının &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde bankacılık sekt&ouml;r&uuml; faaliyetlerine ve riskliliğine daha fazla etki edeceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;lm&uuml;ş ve finansal d&uuml;zenlemelerin de bu doğrultuda g&ouml;zden ge&ccedil;irilmesi ve değiştirilmesinin beklendiğinin altı &ccedil;iziliyor. A&Ccedil;IK BANKACILIĞIN GELENEKSEL YAPIYI ETKİLEME POTANSİYELİ VAR Finansal İstikrar Raporu nun ilgili b&ouml;l&uuml;m&uuml;nde en dikkat &ccedil;ekici uyarı ise a&ccedil;ık bankacılık konusunda yapılıyor. Geleneksel finansal kuruluşlar ile fintechler arasındaki ilişkinin, piyasa yapılarında değişikliklere yol a&ccedil;arak finansal istikrara etki edebileceği değerlendirilirken, &ouml;zellikle de fintech firmalarınca ger&ccedil;ekleştirilen ve &ldquo;a&ccedil;ık bankacılık&rdquo; olarak adlandırılan faaliyetlerin geleneksel yapıyı etkileme ve d&ouml;n&uuml;şt&uuml;rme potansiyeli taşıdığına dikkat &ccedil;ekiliyor. Peki nedir bu etkiler diye soracak olursanız, fintechlerin &ouml;deme hizmetleri ve kredi aracılık faaliyeti alanlarında rekabeti artırarak bankaların k&acirc;rlılığını azaltması ve risk iştahının artmasına yol a&ccedil;ması olarak belirtiliyor. Bunun yanı sıra a&ccedil;ık bankacılık faaliyetlerinin siber risklere karşı kırılgan olduğu belirtilip, finansal istikrara y&ouml;nelik riskler arasında g&ouml;steriliyor. Ancak diğer taraftan, merkezileşmenin azalması ve &uuml;r&uuml;n farklılaşması ile finansal hizmetlere erişimin kolaylaşmasının da finansal istikrara katkı sağladığı da vurgulanıyor. Bu noktada hemen raporun dışına &ccedil;ıkıp, a&ccedil;ık bankacılığın &ouml;nemini anlatması a&ccedil;ısından bir bilgi paylaşalım. Finans sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n d&uuml;nyadaki kalbi olan İngiltere de, 15 aydır d&uuml;zenlemelerin dışında atılan adımlar ş&ouml;yle: 118 kuruluş a&ccedil;ık bankacılık ile ilgili lisans almış, 200 kurum a&ccedil;ık bankacılık lisansı bekliyor. &Uuml;lkedeki 49 banka ise a&ccedil;ık bankacılık ile ilgili veri vermek &uuml;zere altyapılarını hazır hale getirmiş. Bu rakamlar da &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde a&ccedil;ık bankacılığı &ccedil;ok daha fazla konuşuyor olacağımızın bir g&ouml;stergesi. TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNİN FİNANS FAALİYETLERİ ARTIYOR Tekrar Merkez Bankası nın raporuna d&ouml;necek olursak, raporda b&uuml;y&uuml;k teknoloji şirketlerinin finans alanında faaliyetlerini artırmasına ve bu durumun getireceği risklere de dikkat &ccedil;ekiliyor. &Ouml;zetle b&uuml;y&uuml;k teknoloji şirketlerinin de doğrudan finansal hizmetler alanında faaliyet g&ouml;stererek geleneksel finansal kuruluşlar ile rekabet ettiğine dikkat &ccedil;ekilerek, başta &Ccedil;in olmak &uuml;zere gelişmekte olan &uuml;lkelerde &ouml;deme, kredi temini ve portf&ouml;y y&ouml;netim hizmetleri gibi alanlarda faaliyetlerini artırdığının altı &ccedil;iziliyor. Raporda bu durumun, bankalara bağımlılığı azaltarak &ouml;d&uuml;n&ccedil; alınabilecek fonların &ccedil;eşitlenmesini sağladığı, piyasada şeffaflığı artırarak finansal tabana yayılmaya katkı sunduğuna vurgu yapılırken, artan şeffaflık ile beraber &ouml;zellikle t&uuml;keticilerin lehine fiyatlama davranışlarının yaygınlaşacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Ancak raporda buradaki risklere de dikkat &ccedil;ekilerek, teknoloji şirketlerinin, y&uuml;ksek yoğunlukta t&uuml;ketici verisine dayalı olarak geliştirilen iş modelleri ile rekabet &uuml;st&uuml;nl&uuml;ğ&uuml; elde edebileceği ve diğer finansal kuruluşların ilgili finansal hizmet piyasalarından dışlanmasına yol a&ccedil;acağı uyarısında bulunuyor. SİSTEMİK RİSKLER ARTIYOR Merkez e g&ouml;re bu durum da, teknoloji şirketlerinin sistemik &ouml;nemini artırıcı bir risk doğuruyor. Bu şirketlerin izlediği rekabet&ccedil;i fiyatlama davranışı ve belirli finansal &uuml;r&uuml;nlerin s&uuml;bvanse edilmesi; risklerin yanlış fiyatlanmasına ve t&uuml;keticilerin y&uuml;ksek kaldıra&ccedil; ile faaliyetlerde bulunmasına da yol a&ccedil;ma riski taşıyor. B&uuml;y&uuml;k teknoloji şirketlerinin finansal kuruluşlar ile birlikte &ccedil;alıştığı durumlarda da finansal sistemin bağlantılılığı artıyor ve sistemik risk olasılığı y&uuml;kseliyor. Raporda, finansal kuruluşların bulut bilişim ve veri y&ouml;netimi gibi &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; taraf hizmetlere artan bağımlılığının finansal istikrara y&ouml;nelik bazı riskleri ortaya &ccedil;ıkardığına da dikkat &ccedil;ekiliyor. Raporda bu alandaki riskler ise finansal kuruluş ile &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; taraf hizmet sağlayıcıları arasında bilgi asimetrisi oluşması, veri mahremiyetine ilişkin hususlar, az sayıda hizmet sağlayıcısına bağımlı &ccedil;alışılması ve kritik faaliyetlerin bulut bilişim kapsamında y&uuml;r&uuml;t&uuml;lmesi olarak sıralanıyor. Ayrıca, operasyonel bağımlılıkların finansal piyasalarda risklerin aktarım mekanizması haline gelmesinin, siber dayanıklılık ve g&uuml;venlik konularını sistemik risk a&ccedil;ısından da &ouml;n plana &ccedil;ıkardığına dikkat &ccedil;ekiliyor. Merkez Bankası, teknolojik yeniliklerin, finansal hizmetler alanında artan bir yer edinmekle kalmayıp, finansal kuruluşlar ve d&uuml;zenleyici otoriteler tarafından raporlama, d&uuml;zenlemelere uyum ve denetim s&uuml;re&ccedil;lerinde de uygulama alanı bulduğuna da dikkat &ccedil;ekiyor. Buna &ouml;rnek olarak da, yapay zek&acirc;, makine &ouml;ğrenmesi ve b&uuml;y&uuml;k veri gibi teknolojik yeniliklerin veri raporlama, t&uuml;ketici risk profili ve kredi skorlama başta olmak &uuml;zere d&uuml;zenlemelere uyum s&uuml;recinde finansal kuruluşlar tarafından kullanılması g&ouml;steriliyor. Raporda, d&uuml;zenleyici otoritelerin ise g&ouml;zetim, denetim faaliyetlerinin raporlanması ve analizlerin iyileştirilmesi gibi alanlarda bu teknolojilerden yararlandığı belirtiliyor. Raporda bu teknolojilerin kullanılmasıyla finansal kuruluşların daha d&uuml;ş&uuml;k maliyetle d&uuml;zenlemelere uyumluluğu sağlarken, d&uuml;zenleyici otoritelerin de bu teknolojiler sayesinde daha fazla veri toplayarak bu verileri analiz etme imk&acirc;nına kavuştuğuna vurgu yapılıyor. B&uuml;t&uuml;n bu gelişmeler ışığında Finansal İstikrar Raporu nda yapılması gerekenler de &ouml;zetlenmiş. Bu aşamada finansal teknolojiler alanındaki hızlı gelişimin finansal istikrara y&ouml;nelik etkilerinin yakından takip edilmesi, olası risklerin belirlenmesi ve ihtiya&ccedil; halinde ilgili sekt&ouml;rlerde d&uuml;zenlemelerin oluşturulmasının birer gereklilik olarak &ouml;ne &ccedil;ıktığına vurgu yapan Merkez Bankası na g&ouml;re, &uuml;lkemizdeki d&uuml;zenleyici ve denetleyici otoriteler de fintech alanında gerekli &ccedil;alışmaları ve d&uuml;zenlemeleri yapıyor. BDDK Başkanı Mehmet Ali Akben in ge&ccedil;tiğimiz g&uuml;nlerde, hazırlıklarına başlanan 11 inci Kalkınma Planı kapsamında bankacılık sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n dijitalleşmesi ve finansal tabana yayılma konularına odaklanacaklarını a&ccedil;ıklamasının ardından, Merkez Bankası nın yılın ilk Finansal İstikrar Raporu nda finansal teknoloji alanındaki gelişmelere detaylı yer ayırması olduk&ccedil;a &ouml;nemli. Gerek reg&uuml;lat&ouml;rler olsun gerek de finans kurumları, T&uuml;rk finans sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n t&uuml;m paydaşlarının finansal teknolojiler ekosistemini en sağlıklı şekilde b&uuml;y&uuml;tmeye ihtiyacı var.

TCMB'ye göre fintechler finansal istikrarı nasıl etkileyecek?

Diğer Yazılar