Ekim ayı Fed – FOMC tutanağından ne anlamalıyız?

Ekim ayı Fed &ndash; FOMC tutanağından ne anlamalıyız?Fed i&ccedil;in hedef, y&uuml;zde 2 enflasyon ve maksimum istihdam. Bu iki hedefi sağlayan kısa vadeli faiz oranına denge faiz oranı (yansız &ndash; n&ouml;tr) deniyor. T&uuml;ketici enflasyon oranı ve t&uuml;ketici harcamalarının gidişatı enflasyon hedefi konusunda makul bir g&uuml;vence sağlıyor. Fed, maksimum istihdam hedefinin neresinde olduğunu b&uuml;y&uuml;me ve işsizlik verilerinden anlamaya &ccedil;alışıyor. Ekonomi potansiyel &ccedil;ıktı d&uuml;zeyinin altındaysa, Fed A&ccedil;ık Piyasa Masası piyasaya dolar enjekte ederek kısa vadeli piyasa faiz oranlarını d&uuml;ş&uuml;r&uuml;p toplam talebi artırarak, cari d&ouml;nem &ccedil;ıktı d&uuml;zeyini potansiyel d&uuml;zeyine &ccedil;ıkarmaya &ccedil;alışıyor. Ekim ayı FOMC tutanağı ABD ekonomisinde &ccedil;ıktı d&uuml;zeyinin potansiyel &ccedil;ıktı d&uuml;zeyinin &uuml;zerinde olduğunu s&ouml;yl&uuml;yor. Toplantı sonrasında ekim ayı istihdam verisi beklenenden &ccedil;ok y&uuml;ksek geldi. Bu nedenle aradaki fark daha da a&ccedil;ıldı diyebiliriz. Bunun enflasyona yansıması beklenir. Ancak bir g&uuml;venlik &ouml;nlemi olarak Philips Eğrisi&rsquo;nin yataylaştığı varsayılıyor. O nedenle yansımada gecikme normaldir diye d&uuml;ş&uuml;n&uuml;lebilir. Ekonomi y&uuml;zde 2 enflasyon ve maksimum istihdam hedefindeyken para politikasının yansız olması lazım. Yani cari d&ouml;nem &ccedil;ıktı d&uuml;zeyini potansiyel &ccedil;ıktı d&uuml;zeyinin altına indirmek ya da &uuml;st&uuml;ne &ccedil;ıkarmak amacıyla toplam talebi azaltıcı ya da artırıcı etki yapmaması lazım. Buna, para politikasının normalleşmesi deniliyor. Fed, para politikasını normalleştirme aşamasında. Normalleşmenin iki boyutu var. Faiz oranlarını y&uuml;kseltmek ve bilan&ccedil;oyu k&uuml;&ccedil;&uuml;ltmek.Fed&rsquo;in aklındaki soru şu: ABD ekonomisi hangi faiz oranında bu iki hedefine ulaşmış olur? Biliyoruz ki denge faiz oranı t&uuml;m zamanlarda aynı değildir. Yani d&ouml;ng&uuml;sel olarak değişebilir. Şayet hedef hareketliyse Fed i&ccedil;in soru, zorlaşarak şuna d&ouml;n&uuml;ş&uuml;yor: Peki ekonomik d&ouml;ng&uuml;ye g&ouml;re değişebilen denge faiz oranını nasıl &ouml;l&ccedil;ebiliriz? Daha &ouml;nceki yıllarda FOMC tutanaklarına da yansıdığı gibi Fed i&ccedil;in denge faiz oranı aralığı y&uuml;zde 3.5 ile 5.5 arasındadır. Eğri pozitif eğimliyse, Fed faiz oranı eğrinin alt kısmına yakındır. Tutanakta şu deniliyor: 2008 krizinin hemen sonrasında yapılan ekonometrik tahminlere g&ouml;re kısa vadeli denge faiz oranında keskin bir d&uuml;ş&uuml;ş var. Hatta negatif b&ouml;lgeye d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml; varsayılıyor. Sonrasında kısmi bir y&uuml;kselme tahmin ediliyor, ama halen oranın sıfıra yakın olduğu s&ouml;yleniyor. Bu arada 2008 &ndash; 2009 sonrası i&ccedil;in tahmin edilen kısa vadeli denge faiz oranının, 2008 krizi &ouml;ncesindeki genişleme d&ouml;nemindeki tahminden &ccedil;ok daha d&uuml;ş&uuml;k olduğu tespiti var. Ve 2008 &ouml;ncesi d&ouml;nemde istihdamın, uzun d&ouml;nem normal d&uuml;zeyine &ccedil;ok yakın olduğu vurgulanıyor. Tutanakta şu da s&ouml;yleniyor: Ekonomik teori şunu diyor, şayet verimlilik ve &ccedil;alışan n&uuml;fus artmıyorsa, 2008 &ndash; 2009 sonrası i&ccedil;in tahmin edilen kısa vadeli denge faiz oranı, finansal kriz &ouml;ncesi i&ccedil;in tahmin edilen orandan daha d&uuml;ş&uuml;k kalmaya devam edecektir! Bu &ccedil;ok ilgin&ccedil; bir vurgu.Tutanakta ABD&rsquo;de &ccedil;ıktı a&ccedil;ığının marjinal de olsa pozitife d&ouml;nd&uuml;ğ&uuml; s&ouml;yleniyor. Bu durum, Fed faiz oranının kısa vadeli denge faiz oranın altında kaldığını ima ediyor. Bu tespit, tutanağın sonraki satırlarında aralık ayındaki toplantıda faiz artırım tavsiyesinin de bir gerek&ccedil;esi. Tutanak diyor ki, ekonomi b&uuml;y&uuml;rse kısa vadeli denge faiz oranı da y&uuml;kselecektir, ancak tedricen. Uzun vadeli reel faiz oranlarında da aşağıya doğru bir eğilim var. Fed bunu gerek&ccedil;e g&ouml;stererek uzun d&ouml;nem denge faiz oranının da d&uuml;ş&uuml;k kalacağını varsayıyor ve bu noktadan ş&ouml;yle bir sonuca varıyor: Kısa vadeli denge faiz oranı ekonomi b&uuml;y&uuml;d&uuml;k&ccedil;e y&uuml;kselse de 2008 krizi &ouml;ncesindeki d&uuml;zeyine &ccedil;ıkamayacak. Dahası var diyor Fed: Kısa ve uzun vadeli denge faiz oranları arasındaki farkın daralmış olması nedeniyle, toplam talebi azaltıcı bir şok olursa ekonominin toparlanması i&ccedil;in faiz oranı dışında da ara&ccedil;lara ihtiya&ccedil; olabilir! BU vurgu da &ccedil;ok ilgin&ccedil;. Evet, işte bu nedenlerle; 1) Bir negatif şok olmazsa aralıkta faiz artırımı yapılacak. 2) 2016 yılında negatif şok olmazsa d&uuml;ş&uuml;k oranlarda ve daha geniş zaman aralıklarında faiz artışı yapılacak ve vadesi 2016 yılında dolacak olan 220 milyar dolarlık tahvil kadar bilan&ccedil;o k&uuml;&ccedil;&uuml;ltmeyecek. 3) Negatif şok olursa Fed gerekirse QE yapabilecek.