İspanya bu borçla batacaksa dünya nasıl ayakta kalacak?
Cuma günü piyasalarda başlayan sert satışlar dün daha büyüyerek devam etti. İspanya endişelerinin öncülüğünde küresel para riskli varlıklardan çıkarak güvenli limanlara yöneldi. Bu ekonomiler arasında olan ABD'nin 10 yıllık hazine kâğıdı yüzde 1.39'a kadar inerek tarihi düşük seviyeyi gördü. Aynı şekilde paranın Almanya'ya da yönelmesi Alman 10 yıllık faizleri yüzde 1.126 ile tarihi en düşük düzeye çekti.
PARA YÖN DEĞİŞTİRDİ: Buna karşılık küresel çapta paranın yön değiştirmesine yol açan İspanya'nın hazine faizleri de Euro tarihinin en yükseğine çıktı. Yüzde 7.596'ya yükselen İspanya faizleri ile Almanya faizleri arasındaki fark 640 baz puana çıktı. İtalya faizleri de 6.423'e kadar yükseldi. Düşüş İspanya Borsası'nda yüzde 7'yi, İtalya'da yüzde 6'yı buldu.
Küresel şok zamanlarında paranın güçlü merkez ekonomilerine yönelmesiyle dolar da değerlendi. Euro dolar paritesi 1.2067 ile son iki yılın en düşük düzeyine indi. En son Haziran 2010'da parite 1.1875'e kadar inmişti. Doların değerlenmesi, bu para birimiyle fiyatlanan mal ve emtiaların fiyatını düşürdü.
TÜRKİYE DE ETKİLENDİ: TL ise dolar karşısında değer kaybederken Euro karşısında değer kazandı. Sepet bazında ise 2.00 civarında tutundu. Bir süreden beri pozitif ayrışma içindeki Türkiye Borsası da bu kez dünyaya ayak uydurdu. Paranın güvenli limanlara yönelmesinden ve gelişmekte olan ülkelerden çıkışından Türkiye de etkilendi. Yüzde 7.73 ile son 1.5 yılın en düşük düzeyine inen Hazine gösterge faizi dün 20 baz puan yükselerek yüzde 8 e dayandı.
KÂR REALİZASYONU: Piyasalarda olan, 4 Haziran sonrasında pozitif eğilimin sonlanması ve kâr realizasyonu. Yılın ilk ayında başlayan ve 2.5 ayda yüzde 12.5'i bulan borsaların yükselişi, devam eden 2 ay boyunca satış baskısı altında kaldı ve yüzde 14 geriledi. MSCI Dünya Endeksi'ne göre son 1.5 aylık canlanmada borsalar yüzde 7.5 prim yaptı. Bernanke'den üçüncü parasal genişleme müjdesi alamayan piyasalar, bilanço döneminin etkisiyle bir süre bekledi ve en son İspanya'nın öne çıkmasıyla satışa geçti.
KORKUNUN KAYNAĞI: Cuma günü AB'den bankalara 100 milyar Euro kaynak alımı onaylanan İspanya'nın piyasaların hedefi haline gelmesi ise gerçekle yüzleşmesinden. Daha önce açıklanan banka zararlarının çok daha üstünde bir rakam çıkacağı korkusu, satışlara yol açtı. İspanya'nın 17 eyaletinden biri olan Valencia'nın merkezi bütçeden yardım istemesi ve altı eyaletin daha sıraya girmesi de, satışları tetikledi.
DÜNYA % 75 BORÇLU: IMF verilerine göre, dünya ortalama borç oranı 2011 sonunda yüzde 74 düzeyinde gerçekleşti. 2012 için de aynı düzeyde kalması bekleniyor. Gelişmiş ekonomilerin borç ortalaması yüzde 106.5, gelişmekte olanların ki ise yüzde 35.7 tahmin ediliyor. Euro Bölgesi'nin borcu da yüzde 90'ı buluyor. İspanya yüzde 75 borç oranı ile batacaksa ondan daha çok daha borçlu durumdaki diğer ülkeler ne yapacak? Sanki sorun İspanya'nın durumundan ziyade piyasaların kâr realizasyonuna gitme isteğinden kaynaklanıyor.
SONUÇ: "Al ver diyorlar; al, verme demiyorlar." Türk atasözü