Not yükseldi Türk Lirası niye düştü?

Hikâye aslında not artışıyla değil, daha önce başlamış. 10 Mayıs Cuma günü yarım dolar yarım eurodan oluşan döviz sepeti 2.0691 iken, geçen haftanın her günü düzenli bir şekilde artmış. Perşembe akşamı not artana kadar 2.0851'e çıkmış. Bir haftalık artış yüzde 0.77 ile oldukça yüksek. Halbuki Hazine faizi 1 7 Mayıs'a kadar gerilemiş ve yüzde 4.58'e inmiş. Yani tahvilde net satıcı yok. Borsa da 17 Mayıs'a kadar artarak geldi ve 5.10 sente yükseldi. Yani not artana kadar ne borsa ne de tahvil yoluyla ülkeden sermaye çıkmadı, aksine sermaye girdi. Buna paralel TL'nin değer kaybetmesi değil değer kazanması beklenir. Ama tam tersi olmuş.

EN ÇOK DÜŞEN 2. PARA: Not artışının ardından borsada ve tahvilde bazı kâr realizasyonlarının görülmesi normal. Döviz sepeti dün itibarıyla 2.1205'e kadar yükseldi. Haftanın iki günündeki artış yüzde 0.88'i buldu. 10 Mayıs'a göre sepet kur artışı yüzde 1.58'e vardı. Bu süre içinde Türk Lirası da, dünyada Güney Afrika Randı'ndan sonra dolara karşı en çok düşen ikinci para birimi. 10 Mayıs'tan bu yana Rand yüzde 5.63, TL yüzde 2.87 değer yitirdi.

Güney Afrika para birimi daha önceden de TL ile birlikte çok oynaklık gösteriyordu. Ancak orada bir not artışı yok. Kaldı ki, TL'nin oynaklığı da son dönemde iyice azaldı. Hatta Çin parası Yuan'dan sonra dünyanın ikinci en istikrarlı parası diye tanımlamalar bile yapıldı.

TEMETTÜ ETKİSİ: Yatırım yapılabilir düzeye çıkan tek ülke olduğumuz bir zamanda, neden TL dolara karşı en çok değer kayebeden ikinci para birimi?

Geçen hafta finansal piyasalardan yabancı çıkışı yoktu. Demek ki, yurtiçinden alımlar var. Burada hangi nedenle alındığı önem taşıyor.

■ Böyle bir ortamda yatırım amaçlı dövize yönelme olduğunu sanmıyoruz.

■ Belki not artışı ile borsada ve tahvilde kâr satışları olacağını ve bunun da kuru yükselteceğini tahmin edenler daha önceden harekete geçmiş olabilir. Bazı kurumlar döviz alımlarını öne çekebilir. Bir ihtimal.

■ Ama dövize talep yaratacak tek somut gelişme olarak bu dönemde ödenecek temettüler gösterilebilir. 153 borsa şirketinin 13 milyar lira nakit temettü dağıtması bekleniyor. Halka açık kısma düşecek kâr payı ise 4.7 milyar, bunun da yabancılara ait kısmı 3.2 milyar lira eder. Temettüyü alıp gidecek yabancı parası 1.7 dolar kadar. Ancak burada da, şirketlerin temettüleri toplu dağıtmadığını, zamana yaydığını ve belli bir takvime bağladığını dikkate almak gerekiyor.

Her ne olursa olsun birilerinin farklı bilgiyle veya saikle farklı davrandıkları kesin. Böyle bir dönemde kurun artması da ekonomiye yarar. Sadece ihracata değil, not artışı ile Türkiye'den çıkmak isteyecek yabancıları da caydırıcı ve kârlarını azaltıcı sonuçlar yaratabilir.

SONUÇ: "Herkesin aklı bir olsa, koyuna çoban bulunmaz."Türk atasözü