Küresel asgari kurumlar vergisi 2023'e yetişecek mi?
Geçen yılın ekim ayında OECD, küresel asgari kurumlar vergisi anlaşmasının 136 ülke tarafından kabul edildiğini açıklamıştı. Çok taraflı anlaşmanın 2022 yılı içinde imzalanması, 2023'ten itibaren de etkin bir şekilde uygulanması hedefleniyor. Peki hazırlıklar nasıl gidiyor, süreç nasıl ilerliyor?
CEM COŞKUN/BERLİN
Uluslararası vergi reformuna yönelik anlaşmayı kabul eden ülke sayısı 2021 sonu itibarıyla 137’ye yükseldi.
Bu ülkeler küresel gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 90’ından fazlasını temsil ediyor. AB’ye üye 27 ülkenin tamamı da anlaşmayı kabul etti.
Taxfoundation.org verilerine göre AB 27’nin küresel GSYİH içindeki oranı ise yaklaşık yüzde 20. Ve bu ülkelerin sadece 4’ünde (Macaristan, İrlanda, Bulgaristan, GKRY) kurumlar vergisi yüzde 15’in altında. AB 27’nin 2021’de ortalama kurumlar vergisi oranı ise yüzde 21,3.
OECD’nin önerdiği plan iki ayaklı. İlk ayakta, konsolide geliri 20 milyar euro ve karlılığı yüzde 10’un üzerindeki çok uluslu şirketlerin (Amazon, Facebook, Google, vb 100 şirket) ödedikleri vergilerin bir kısmı bulundukları ülkeden, mal veya hizmet sattıkları ülkelere kayacak. Başka ülkelere kayması beklenen tutar yaklaşık 125 milyar dolar. İkinci ayakta ise yıllık 750 milyon euro üzerinde geliri olan çok uluslu firmalara asgari yüzde 15 kurumlar vergisi uygulanacak. Buradan da 150 milyar dolar tutarında ek vergi geliri sağlanması düşünülüyor.
AB’de çalışmalar sancılı başladı
AB maliye bakanları, Avrupa Komisyonu’nun yüzde 15'lik asgari kurumlar vergisini uygulamaya koymak için hazırladığı yönergeyi görüşmek üzere Brüksel'de bir araya geldi. Hem komisyon hem de 2022'nin ilk yarısında AB dönem başkanlığını yürütecek olan Fransız hükümeti yönergeyi bir an önce hayata geçirmek istiyor. Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, yönergenin Ocak 2023'te yürürlüğe girebilmesi için Mart 2022'ye kadar bakanlar arasında bir anlaşmaya varmak istediğini söyledi.
Ancak üye ülkelerin hepsi aynı fikirde değil. Polonya ve Macaristan maliye bakanları bu konuda çok hızlı hareket etmenin AB'yi, anlaşmanın 1. ayağının uygulanmasını talep etmekte zayıf bir konuma getireceğinden çekiniyorlar. OECD düzeyinde planın 1. ayağıyla ilgili henüz teknik bir anlaşmaya varılamadığından hareketle, "1. ayağın uygulanmasına ilişkin uluslararası gelişmelerden bağımsız olarak 2. ayağın uygulanmasına geçersek; 1. ayağın etkin bir şekilde hayata geçirilmesinde üçüncü ülkelere karşı elimiz zayıflar" argümanını ileri sürüyorlar.
Toplantının ardından konuşan Fransa Maliye Bakanı Le Maire ise, birinci ve ikinci ayak bir paket olarak birbirine bağlı olsa da aralarında önemli yasal farklılıklar olduğunu savundu. Ayrıca, OECD anlaşmasının iki ayağını birden Ocak 2023'de uygulamaya sokma hedefini teyit etti.
Oybirliği gerekli
Yönerge vergi konularıyla ilgili olduğundan, kabul edilmesi ve yürürlüğe girmesi için oy birliği gerekli. Polonya ve Macaristan'a ek olarak, Malta ve Estonya’nın da küresel asgari kurumlar vergisi yönergesi konusunda çekinceleri mevcut.
Bekle-gör
Görünen o ki Avrupa hükümetleri anlaşmanın imzalanması ve uygulamaya sokulmasında acele etmeyecek. Gözleri diğer ülkelerde olacak. Çok taraflı anlaşmaların genelinde rastladığımız gibi bu anlaşmada da bekle-gör taktiği nedeniyle sıkıntılar ve gecikmeler yaşanabilir. Ayrıca anlaşmanın bir bağlayıcılığı olmaması da sorunlu. Ama günümüz dünyasının problemlerine küresel çözümler aramak birçok konuda olduğu gibi bu konuda da doğru görünüyor.