Analiz: Bir gecede şehirli olan 11 milyon köylüyü neler bekliyor?

T&uuml;rkiye, 31 Mart sabahı yerel y&ouml;netim anlayışında yeni bir d&ouml;neme girecek. 2012 yılında &ccedil;ıkan 6360 sayılı B&uuml;y&uuml;kşehir Yasası ile k&ouml;y ve beldeler mahallelere d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;lerek şehrin bir par&ccedil;ası haline getirilecek.S&ouml;z konusu yasayla yaşanacak değişim rakamlara &ccedil;oktan yansıdı bile.29 Ocak 2014 te T&Uuml;İK in yayımladığı n&uuml;fus verilerine g&ouml;re son yasa ile birlikte 2012 de y&uuml;zde 77,3 olan kentli n&uuml;fus oranı 2013 te y&uuml;zde 91,3&rsquo; e y&uuml;kseltildi. Yani 17 milyonu aşan k&ouml;yl&uuml; n&uuml;fusu bir anda 6 milyona kadar d&uuml;ş&uuml;r&uuml;ld&uuml;. Gelin T&Uuml;İK verilerinden birka&ccedil; rakama daha g&ouml;z atalım.34 bin 434 olan k&ouml;y sayısı 18 bin 214 e geriledi.1,977 olan belde sayısı da 394 e d&uuml;ş&uuml;r&uuml;ld&uuml;.Yeni yasayla birlikte 16 bin 220 k&ouml;y ve 1,583 belde bir anda mahalle yapılarak şehirlere bağlandı. B&ouml;ylece k&ouml;y ve beldelerin t&uuml;zel kişiliğini ortadan kaldıracak ilk adım atılmış oldu. T&uuml;rkiye de bir anda kırsal n&uuml;fus oranının y&uuml;zde 23 ten y&uuml;zde 9 a d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesinin rakamların &ouml;tesinde de etkileri olacak.Aslında burada T&uuml;rkiye&rsquo;de k&ouml;y-kent etkileşiminde bir d&ouml;n&uuml;m noktasında bahsediyoruz. Peki değişimin ne t&uuml;r yansımaları olacak?B&uuml;y&uuml;kşehir Yasası, ekonomik boyutu kadar politik, sosyolojik, ekolojik boyutuyla bir b&uuml;t&uuml;n olarak ele alınmalı. Konuyu enine boyuna masaya yatıran isimlerin başında Ziraat M&uuml;hendisleri Odası Y&ouml;netim Kurulu &Uuml;yesi Prof. Dr. B&uuml;lent G&uuml;l&ccedil;ubuk var.&ldquo;Tarım ve Kırsal Alanların Geleceği A&ccedil;ısıdan B&uuml;y&uuml;kşehir Kanunu&rdquo; başlığı ile hazırladığı raporda B&uuml;y&uuml;kşehir Yasası ile ortaya &ccedil;ıkan endişelere dikkat &ccedil;ekenProf. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk&rsquo;a g&ouml;re b&uuml;y&uuml;kşehir yasası:&bull; Yeni rantlar yaratabilir.&bull; Meralar ama&ccedil; dışı daha rahat kullanılabilir&bull; Doğal kaynaklar &uuml;zerinde baskı artabilir&bull; Kırsaldan kente yeni g&ouml;&ccedil; dalgası yaşanabilir.&bull; S&uuml;re&ccedil;te sermaye i&ccedil;in yeni ucuz işg&uuml;c&uuml; ortaya &ccedil;ıkabilir.&bull; Kırsal araziler kentsel arsalara d&ouml;n&uuml;şebilir.&bull; Kırsal b&ouml;lge topraklarının imara a&ccedil;ılması ka&ccedil;ınılmaz olabilir.-Hayvancılık daha da zorlaşacakS&ouml;z konusu yasa ile birlikte k&ouml;yl&uuml; i&ccedil;in &ouml;n plana &ccedil;ıkan kaygıların başında k&ouml;y ve beldelerin bir par&ccedil;ası olan ahır, ağıl ve k&uuml;meslerin kaldırılması ve k&ouml;yl&uuml;n&uuml;n zaten g&uuml;n ge&ccedil;tik&ccedil;e uzaklaştığı hayvancılıktan tamamen koparılma endişesi yer alıyor.30 Mart sonrası k&ouml;yl&uuml;ler i&ccedil;in hayvancılık daha da zor hale geleceğe benziyor. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; &uuml;retim yapmak isteyenler, k&ouml;ylerin mahallelere d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;lmesi ile yerleşim alanlarının dışına &ccedil;ıkmak zorunda bırakılabilirler. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubak&rsquo;a g&ouml;re tarım ile ge&ccedil;imini s&uuml;rd&uuml;rmek isteyenlerin ise maliyetleri daha da artacak. &Ccedil;&uuml;nk&uuml; kanun ile b&uuml;y&uuml;kşehir sınırlarına dahil edilen k&ouml;ylerde vatandaş i&ccedil;me suyu, sulama suyu, atık su gideri, alt yapı yatırımları ve benzerleri i&ccedil;in zamanla bedel, katılım payı adı altında yeni harcama kalemleri ile karşılaşacak.Bah&ccedil;edeki, tarladaki, yayladaki, meradaki su, &uuml;crete tabi olacak. Ge&ccedil;iş s&uuml;resi 5 yıl sonrası olarak belirlense de s&ouml;z konusu giderler zaman i&ccedil;inde b&uuml;y&uuml;kşehir değerleri &uuml;zerinden belirlenecek. Yani k&ouml;yl&uuml; bir anda şehirli olacak ama şehir imkanlarından yararlanmadığı halde bunun maliyetine katlanmak zorunda kalacak. -Kamuoyu rant konusunda kaygılı-İşte bu noktada Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk, kırsalda hizmetlerin b&uuml;y&uuml;kşehir değerleri &uuml;zerinden belirlenmesinin ortaya &ccedil;ıkaracağı adaletsizliğe dikkat &ccedil;ekerek, &ldquo;Zaten yoksulluk kırsalda kronikleşmiş, bu hizmet sunumu yaklaşımı ile daha da y&uuml;ksek maliyetler ortaya &ccedil;ıkacak. T&uuml;rkiye&rsquo;de suyun y&uuml;zde 75&rsquo;inin tarımda kullanıldığı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;rse, &ccedil;ift&ccedil;i ve kırsaldaki aile ağır maliyetli bir yaşama mahkum olacak. Bu durumda yeni bir kırdan kente g&ouml;&ccedil; dalgası ile karşılaşabiliriz. &Uuml;reten, &uuml;rettiği &uuml;r&uuml;n&uuml; zor şartlarda satarak kıt kanaat ge&ccedil;inen k&ouml;yl&uuml;m&uuml;z&uuml; &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki yıllarda daha zor yıllar beklemektedir&rdquo; uyarısında bulunuyor. B&uuml;y&uuml;kşehir yasası, İl &Ouml;zel İdarelerinin t&uuml;zel kişiliğini de kaldırarak hizmet g&ouml;t&uuml;r&uuml;lmesi y&uuml;k&uuml;ml&uuml;l&uuml;ğ&uuml;n&uuml; de belediyelere veriyor. B&uuml;y&uuml;kşehir belediyelerinin bulunduğu illerde, Yatırım İzleme ve Koordinasyon Merkezi (YİKM) adıyla bir kurum oluşturuluyor. Bakanlar Kurulu Kararı ile bu illere bağlı il&ccedil;e ve diğer illerde de YİKM kurulabilecek. Yatırım izleme ve koordinasyon merkezinin sevk ve idaresi illerde valilik, il&ccedil;elerde ise kaymakamlık tarafından yerine getirilecek. Jeotermal ve doğal mineralli sular ruhsatı, maden &uuml;retim faaliyetleri ve bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler i&ccedil;in işyeri a&ccedil;ma ve &ccedil;alışma ruhsatı yetki ve g&ouml;revleri valiliklere veriliyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk&rsquo;a g&ouml;re bu durumda tarım toprakları &uuml;zerinde yeni bir baskı yaratma ve tarım topraklarının ama&ccedil; dışı kullanımının giderek artma riski var. Bu da beraberinde yeni &ccedil;evre kirliliği risklerini getiriyor. 2001-2010 yılları arasında tarım arazilerinin ama&ccedil; dışı kullanımına izin verilen toplam alanının 827 bin hektarı aştığı ger&ccedil;eği endişeleri daha da artırıyor. Prof. Dr. G&uuml;l&ccedil;ubuk un &ouml;zetle dikkat &ccedil;ektiği husus da bu zaten. Kırsal arazinin kentleşeceği, kentsel arazinin arsaya d&ouml;n&uuml;şt&uuml;r&uuml;leceği ve daha sonra da arsaların imarlaştırılarak rant alanı a&ccedil;ılacağı kaygıları yersiz değil... Aslına bakarsanız bu konu olduk&ccedil;a geniş kapsamlı ve biz meselenin sadece bir ucundan tutabildik.Kırsalın, &ccedil;ift&ccedil;inin ve tarımın geleceğini ilgilendiren ve bi&ccedil;imlendiren bu konunun etkileri se&ccedil;imlerin ardından g&ouml;r&uuml;lmeye başlanacak ve uzun s&uuml;re tartışılacağa benziyor. Umarız k&ouml;yl&uuml; ve tarım sekt&ouml;r&uuml; bu işten zararlı &ccedil;ıkmaz. İrfan DonatBloomberg HT Edit&ouml;r&uuml; idonat@bloomberght.com

Analiz: Bir gecede şehirli olan 11 milyon köylüyü neler bekliyor?

Türkiye, yerel yönetim anlayışında yeni bir döneme giriyor.Kırsal nüfusun yüzde 23'ten yüzde 9'a düşürülmesinin nasıl etkileri olacak? Tarım arazilerini ne gibi tehlikeler bekliyor? BloombergHT Editörü İrfan Donat araştırdı

Öne Çıkanlar