Analiz: Tarım makineleri sektörü adil rekabet istiyor

T&uuml;rkiye&rsquo;de tarım sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n istikrarlı bir yapıya kavuşması, daha verimli ve s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir &uuml;retim a&ccedil;ısından mekanizasyon &ouml;nemli bir role sahip. Ancak tarım sekt&ouml;r&uuml;nde, tıpkı toprağı işleyen, hayvancılıkla uğran &uuml;reticiler gibi tarım makineleri &uuml;reticilerinin de bir takım sorunları var. Bu hafta Bloomberg HT ye T&uuml;rk Tarım Alet ve Makineleri İmalat&ccedil;ıları Birliği Y&ouml;netim Kurulu &Uuml;yesi (TARMAKBİR) Y&uuml;ksel &Ouml;zdek konuk oldu. &Ouml;zdek, son d&ouml;nemde &ouml;nemli yatırımlara imza atarak gelişim g&ouml;steren trakt&ouml;r sanayi ile ilgili son rakamları da paylaştı. TARMAKBİR&rsquo;in raporuna g&ouml;re Ocak-Eyl&uuml;l 2014 d&ouml;neminde 49 bin adet trakt&ouml;r &uuml;retildi. Trakt&ouml;r satış miktarı ge&ccedil;en yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re y&uuml;zde 11&rsquo;lik b&uuml;y&uuml;me kaydetti. İhracatta ise ge&ccedil;en yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re y&uuml;zde 15&rsquo;lik b&uuml;y&uuml;me ger&ccedil;ekleşti. Eyl&uuml;l ayı itibariyle ihracatın ithalatı karşılama oranı y&uuml;zde 108 olurken, ihracattaki b&uuml;y&uuml;me de y&uuml;zde 25 olarak ger&ccedil;ekleşti. -Tarım makineleri sekt&ouml;r&uuml; bu yıl 40 milyon $ dış ticaret fazlası verdi &Ouml;zdek, rakamların sekt&ouml;r adına &ouml;nemine şu c&uuml;mle ile dikkat &ccedil;ekti: &ldquo;Tarım makineleri sekt&ouml;r&uuml; olarak 5-6 yıl &ouml;nce 250 milyar dolar dış ticaret a&ccedil;ığı verirken, bu yıl itibariyle 40 milyon dolar dış ticaret fazlası verdik.&rdquo; Buraya kadar her şey toz pembe g&ouml;z&uuml;kebilir. Ancak tarım makineleri sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n de hem i&ccedil; hem dış pazarda &ccedil;&ouml;z&uuml;m bekleyen bir&ccedil;ok sorunu bulunuyor. Biz, ilk etapta &ouml;ne &ccedil;ıkan sorunlara değineceğiz. Bildiğiniz &uuml;zere hurda trakt&ouml;r projesi, T&uuml;rkiye makine sekt&ouml;r&uuml; strateji belgesinde bir eylem planı olarak yer alan ve uzun s&uuml;redir konuşulan bir konu. S&ouml;z konusu proje ile ilgili olarak mevcut bilgi, veri ve dok&uuml;manların başta Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı olmak &uuml;zere t&uuml;m sorumlu paydaşlara iletildiğini belirten Y&uuml;ksel &Ouml;zdek, &ldquo;Bu konuda artık siyasi otoritenin bir karar vermesi gerekiyor&rdquo; dedi. T&uuml;rkiye&rsquo;de resmi verilere g&ouml;re trafikte kayıtlı tescilli trakt&ouml;r sayısı 1.5 milyon civarında. 750 bin trakt&ouml;r&uuml;n ortalama &ouml;mr&uuml; 35 yaş &uuml;zeri olduğu T&uuml;rkiye&rsquo;de toplam trakt&ouml;r parkının ortalama yaşı ise 23. Avrupa&rsquo;da bu ortalama 10-12 yaş civarı. - &Ouml;mr&uuml;n&uuml; tamamlamış bir trakt&ouml;r&uuml;n yıllık ekonomik kaybı 11 bin TL &Ouml;mr&uuml;n&uuml; t&uuml;ketmiş trakt&ouml;r&uuml;n bir yılda fazladan 700 litre mazot ve yağ t&uuml;kettiğini hatırlatan &Ouml;zdek, &ldquo;Bunun yanında ek olarak 1,800 TL bakım onarım masrafı &ccedil;ıkıyor. Yılda yaklaşık 100 saatlik de iş kaybı s&ouml;z konusu. Bu ve buna benzer fakt&ouml;rleri alt alta topladığınızda bir trakt&ouml;r&uuml;n bir yılda yarattığı ekonomik kayıp 10-11 bin TL civarında. Ekonomik &ouml;mr&uuml;n&uuml; tamamlamış trakt&ouml;rlerin tamamı a&ccedil;ısından bakarsak bu durum T&uuml;rkiye&rsquo;de yıllık 7.5-8.3 milyar TL arasında bir ekonomik kayıp anlamına geliyor&rdquo; diyor. Tasarrufu, verimliliği konuştuğumuz bir d&ouml;nemde bu &ccedil;ok ciddi bir rakam. - &Ccedil;ift&ccedil;i bor&ccedil; batağına s&uuml;r&uuml;kleniyor Bundan daha vahim olan bir durum olarak ise &ccedil;ift&ccedil;ilerin eski trakt&ouml;rlerini bor&ccedil;lanma aracı olarak kullanmalarını g&ouml;steren &Ouml;zdek, &ldquo;Bir&ccedil;ok &ccedil;ift&ccedil;i eski trakt&ouml;r&uuml;n&uuml; değerinin bir kısmını yeni trakt&ouml;r&uuml;n peşinatına saydırmak, kalan kısmını da nakde &ccedil;evirmek suretiyle yeniliyor. Bu durum bir yandan &ccedil;ift&ccedil;ilerimizi bor&ccedil; batağına s&uuml;r&uuml;klerken, diğer yandan ikinci el trakt&ouml;r fiyatlarının ger&ccedil;ek değerlerinin &ccedil;ok &uuml;st&uuml;ne &ccedil;ıkmasına yol a&ccedil;ıyor. B&ouml;ylece trakt&ouml;r yenileme s&uuml;recinin olağan dinamiği yitirilirken, yeni trakt&ouml;r talebi de baskılanıyor&rdquo; diyor. &Ouml;zdek, sorunun &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; i&ccedil;in, kapsamlı bir teşvik programıyla bu kısır d&ouml;ng&uuml;n&uuml;n kırılması ve parkın yenilenme s&uuml;recinin tekrar kendi dinamiğine kavuşturulması gerektiğini savunuyor. Aslında &ccedil;ift&ccedil;ilerimiz bu durumun farkında ancak &uuml;retici &ouml;zellikle bu yıl daha &ccedil;ok tanık olduğumuz olumsuz iklim koşulları ve piyasalardaki istikrarsız fiyat dengesi y&uuml;z&uuml;nden maalesef verimsiz ve eski tarım makinelerini yenileyebilecek yeterli gelir ve birikime sahip değil. Gelelim sekt&ouml;r&uuml;n bir diğer sorununa&hellip; - KDV&rsquo;de haksız rekabet Hatırlanacağı &uuml;zere &ccedil;ift&ccedil;inin modern tarım aletlerine ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla h&uuml;k&uuml;met 2008 yılında başta trakt&ouml;r olmak &uuml;zere bir dizi &uuml;r&uuml;n&uuml;n KDV&rsquo;sini y&uuml;zde 18&rsquo;den y&uuml;zde 8&rsquo;e indirdi.Bu indirim her ne kadar t&uuml;ketici i&ccedil;in olumlu olsa da d&uuml;zenlemedeki bazı eksiklikler tarım makineleri &uuml;reten sanayicilerde sıkıntıya yol a&ccedil;tı. Nasıl mı? &Uuml;retim i&ccedil;in gereken girdiyi y&uuml;zde 18 KDV &ouml;deyerek alan tarım makineleri sanayicileri, &uuml;rettikleri trakt&ouml;r ve diğer tarım makinelerini y&uuml;zde 8 KDV ile satıyor. Bu durumun &ouml;zellikle yerli &uuml;retim yapan şirketler a&ccedil;ısından &ouml;nemli bir finansal y&uuml;k teşkil ettiğini belirten &Ouml;zdek, &ldquo;Aradaki y&uuml;zde 10&rsquo;luk kaybımızı başvurularımız sonucu 1 yıl sonra Maliye Bakanlığından alabiliyoruz. Bazı işletmelerin işletme sermayesi kadar alacağı var. Bir&ccedil;ok firma i&ccedil;in i&ccedil;in bu %10&rsquo;luk oran neredeyse net k&acirc;r. Yani bir&ccedil;ok şirket k&acirc;rını ancak bir yıl sonra alıyor. Maliye bakanlığı kontrollerinin uzaması, s&uuml;recin yavaş işlemesi y&uuml;z&uuml;nden bazen paramızı almak 1 yıldan daha da uzun s&uuml;rebiliyor. Sekt&ouml;r olarak talebimiz, ihracattan doğan KDV alacağı gibi bu rakamı da aylık olarak almak&rdquo; diyor. Burada hemen bir not d&uuml;şmekte fayda var. Yerli &uuml;reticinin bu sıkıntısına karşın ithal tarım makinelerinin %8 KDV ile &uuml;lkeye girmesi ve %8 ile satılması haksız rekabete de sebep oluyor. Haliyle bu durum sekt&ouml;rde rahatsızlık yaratıyor. Yerli &uuml;retimi teşvik etmeye &ccedil;alıştığımız ve cari a&ccedil;ık ile m&uuml;cadele ettiğimiz bir d&ouml;nemde bu uygulama &uuml;zerine yeniden d&uuml;ş&uuml;nmekte fayda var. - İhracatta %20 g&uuml;mr&uuml;k vergisi bariyeri Sekt&ouml;r&uuml;n başka bir sorunu ise ihracat tarafında. ABD ve AB &uuml;lkeleri ile yapılan ithalat ve ihracatta karşılıklı olarak g&uuml;mr&uuml;k vergisi yok. Bununla birlikte &Ccedil;in, Hindistan, Brezilya, İran ve Meksika gibi bazı &uuml;lkelere yapılan ihracatta T&uuml;rk menşeli tarım makinelerine %20&rsquo;ye varan oranlarda g&uuml;mr&uuml;k vergisi uygulanıyor. S&ouml;z konusu &uuml;lkelerden T&uuml;rkiye&rsquo;ye yapılan trakt&ouml;r ithalatında herhangi bir g&uuml;mr&uuml;k vergisi uygulanmadığını hatırlatan &Ouml;zdek, bu durumun ihracatı olumsuz etkileyen bir husus olmakla birlikte haksız rekabete de sebep olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Y&uuml;ksel &Ouml;zdek, &ldquo;Karşılıklılık ilkesi gereğince bu hususta &uuml;lkeler arası ikili anlaşmalar yapılmalı&rdquo; diyor. Aslında tarım makineleri sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n sorunları bununla sınırlı değil ancak yerimiz sınırlı.Diğer sorunları da bir başka analizde ele alacağız. Bloomberg HT Edit&ouml;r&uuml; İrfan Donat idonat@bloomberght.com

Analiz: Tarım makineleri sektörü adil rekabet istiyor

Traktörde hurda teşviki bekleyen, KDV farkını bir yıl geç alan ve ihracatta yüzde 20 gümrük vergisine tabi tutulan tarım makineleri sektörü iç ve dış pazarda adil rekabet istiyor.

Öne Çıkanlar