Analiz: Türkiye, Rusya fotoğrafının neresinde?
Türkiye, Rusya'ya yaptırımlarda ABD ve Avrupa'nın yanında olur mu? Olursa ne kaybeder? Bloomberg HT Araştırma Servisi'nden Güzem Yılmaz derledi
Rusya’nın Ukrayna ile başlayan, Kırım ile devam eden ve son olarak da ABD ile Avrupa’nın yaptırımları ile gerginleşen kurgusu piyasanın odağında. Önümüzdeki günlerde Rusya yaptırımlara cevap verirken, ABD ve Avrupa yeni aksiyonlar ile bu hikayenin gelişeceğine ortam hazırlayacak gibi gözüküyor. Ancak şu an itibariyle piyasa fiyatlamaları, Putin’in Kırım referandumu sonrası konuşmasından ılımlı mesajlar çıkartmışa benziyor.
Peki Türkiye, Rusya’ya yaptırımlarda ABD ve Avrupa’nın yanında olur mu? Olursa ne kaybeder?
İlk olarak Türkiye ve Rusya’nın Soğuk Savaş sonrası ticaret ilişkilerinden başlayalım…
Rusya ile 2002 yılından bugüne artan ticaret hacmi, 2008 yılında 37 milyar doların üzerine yükselerek dünyada 1.ticaret ortağımız haline geldi. 2008 yılından sonra ise hem Rus gümrüklerinde Türk yapımı ürünlere uygulanan tam denetim uygulaması, hem de ekonomik kriz nedeniyle 22-23 milyar dolara geriledi.
Zayıf geçen 2008-2010 yılı ticareti sonrasında, toparlanma sürecine girildi. 18 Temmuz 2012 tarihinde Başbakan Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin Kremlin’de yaptıkları görüşmeler, Rusya ile olan ekonomik ilişkilerimizi tekrar gündeme getirdi.
| TÜRKİYE-RUSYA TİCARET HACMİ | |||
|---|---|---|---|
| İHRACAT | İTHALAT | HACİM | |
| 2013 | 6,9 Milyar$ | 25 Milyar$ | 32 Milyar$ |
| 2012 | 6,8 Milyar$ | 26,6 Milyar$ | 33 Milyar$ |
| 2011 | 5,9 Milyar$ | 23,9 Milyar$ | 29 Milyar$ |
| 2010 | 4,6 Milyar$ | 21,6 Milyar$ | 26 Milyar$ |
| 2009 | 3,1 Milyar$ | 19,4 Milyar$ | 22 Milyar$ |
| 2008 | 6,4 Milyar$ | 31,3 Milyar$ | 37 Milyar$ |
Diğer taraftan, sektör bazında inşaattan turizme kadar Rusya ile Türkiye arasındaki birçok ekonomik işbirliği devam etmekte. Moskova başta olmak üzere 1988 yılından bu yana Rusya’da 1500’ün üzerinde, 42 milyar TL üzerinde proje yapan Türk inşaat şirketi mevcut. Karşılıklı vize uygulaması bulunmayan Türkiye ve Rusya’nın turizm alanındaki son gelişmesi ise Rusya Federal Turizm Ajansı (Rosturizm) ve Türkiye Turizm Bakanlığı’nın 2016 yılına kadar işbirliği anlaşmasını imzalamış olması oldu.
Fakat olası bir gerginlikte Türkiye ile Rusya arasındaki ticaretindeki en riskli nokta; Türkiye’nin Rusya’dan ithal ettiği doğalgaz üzerinden yaşanabilir. Çünkü Türkiye 10 milyar metreküpü özel sektör, 4 milyar metreküpü BOTAŞ tarafından olmak üzere yıllık 14 milyar metreküplük Rus doğal gazını Ukrayna üzerinden gelen “Batı Hattı” ile ithal ediyor. Bu rakam Türkiye’nin yıllık doğal gaz üretiminin yaklaşık %28’ini ve Rusya ile yapılan ithalat miktarının neredeyse yarısını oluşturuyor.
Son olarak Kırım oylamasıyla ilgili en net değerlendirmeyi, Dışişleri Bakanı Davutoğlu 14 Mart günü yaptı. Referendumu “geçersiz” olarak değerlendiren ve Türkiye’nin tanımayacağını anlatan Bakan Davutoğlu, sorunun Ukrayna’da yaşayan tüm grupların katılımıyla ve ulusal uzlaşıyla ancak toprak bütünlüğü ve siyasi egemenlik çerçevesinde çözülmesini istediklerini kaydetti. Davutoğlu, “Ukrayna’nın toprak bütünlüğü esasında çıkacak bir kararı veya süreci destekleriz, onun dışındaki kararların bizim açımızdan geçerliliği olmaz” diye konuştu.
Önümüzdeki günlerde Ankara’nın, hem NATO ile, hem de Rusya ile iyi ilişkilerini korumaya çalışmasına rağmen bu dengede nerede duracağı önem taşıyor. Fakat Türkiye, Rusya konusunda ABD ve Avrupa’ya destek olur ve Rusya’yı tamamiyle karşısına alırsa da, bunun faturası da belli, maliyeti de…
Kaynak:TUİK, BOTAŞ
Güzem Yılmaz
gyilmaz@bloomberght.com