Avrupa'nın Asya krizinden alması gereken dersler
Bloomberg köşe yazarı William Pesek, Avrupalı liderlerin Asya'da 1997'de yaşanan krizden alması gereken dersleri kaleme aldı
Asya liderleri, devam eden Yunan krizi ile ilgili karışıklıktan bir dereceye kadar mazur görülebilir. Çin’in yavaşlaması ve hisse senedi piyasasında yaşanan kaos liderler için yeterince endişe yaratıyor ve ihracata bağımlı bölgenin en son ihtiyacı olan şey Avrupa’da bir kaos durumuna girilmesi. Daha da kötüsü Avrupalı liderlerin, Asya’nın çöküşün eşiğine gelmesinden alınacak dersleri yanlış okumaları veya göz ardı etmeleri.
Ancak tabii ki 1997’de durum şimdikinden oldukça farklıydı. Yunanistan şu an ödeme güçlüğü çekerken, Asya likit değildi. Sermayenin kaçması ile birlikte Tayland, Endonezya ve Güney Kore birdenbire yabancı döviz borçlarını ödeyemez hale geldiler. Bunların çoğu kısa vadeliydi. Yine de Atina ve Brüksel’deki yetkililerin Asya’nın kriz sonrası toparlanmasından alması gereken en az üç ders var.
Bir: Kemer sıkma ile ilgili tartışma dikkat dağıtıcı. Yunanistan Başbakanı Alexis Tsipras’ın motivasyonu veya Almanya Şansölyesi Angela Merkel’in bir kalbe sahip olup olmadığı konusunda tartışmaya girişen uzmanlar asıl meseleyi kaçırıyor: Yapısal reform.
Kore Üniversitesi ekonomisti Lee Jong-Wha, “Asya ülkeleri, Yunanistan krizinin çözülmesini biraz kıskançlık biraz da zevkle izliyorlar. Asya ülkeleri kendi finansal krizlerini deneyimlediklerinde çok daha az bir yardım gördüler ve koşullar çok daha sertti. Ancak çok daha güçlü toparlandılar” diye konuştu.
İki: Küçük ekonomiler daha büyük zarar görür. ABD borçlanır, harcar ve dünya genelinde hovardalığının ihracatını yapar. Tokyo’nun yüzde 35’lik devalüasyonu Japon yenini Asya’nın pesoya cevabı haline getirdi. Yırtıcı ticaret uygulamaları, Çin’in süresiz olarak ithalattan çok ihracat yapacağı anlamına geliyor. Avrupa’da liderlik Almanya’da. Bu yüzden Tayland, Endonezya ve Kore gibi ülkeler Yunanistan’ın ekonomisini modernleştirmek için tek seçeneği.
Üç: 1998’de Kore’nin reel gayrisafi yurtiçi hasılası yüzde 6.7 geriledi. 1999’da yüzde 9.5 yükseldi. Para geri döndü çünkü yatırımcı Seul’un daha açık ve sürdürülebilir bir ekonomi inşa etmek için cesaretli hareket ettiğini gördü. Reformlar henüz yeterince ilerleyemedi, genelde aile şirketi olarak kurulmuş büyük ölçekli Güney Kore firmaları (Chaebol) hala çok güçlü ve inovasyonu engelliyorlar. Yine de 2003 gelindiğinde Kore hükümeti 776 finansal kurumu kapadı. Krizde 5 yıl geçiren Atina fazlalıklarını temizlemek için neler yaptı?
Avrupa, Yunanistan için daha fazla çek yazabilir, Yunanistan’dan bunu kez, bunu yap gibi taleplerde bulunabilir. Ancak Euro Bölgesi için işler Yunanistan’ın temel problemlerinin üzerine gitmemesi halinde ters gidecektir. Asya’nın deneyimi inkar ve vakitsiz kemer sıkmanın hiçbir şeyi tamir etmediğinin kanıtıdır.