Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, ekonomi reform paketinde yer alan maddelere ilişkin yasal altyapı çalışmalarının büyük ölçüde tamamlandığını belirtirken, fiyat istikrar komitesi üzerinden piyasaya müdahale yorumlarına ilişkin olarak da rekabetçi piyasa mekanizmasına müdahele edilmeyeceğini ifade etti.
Elvan ekonomi reform paketini ve gündemdeki gelişmeleri Anadolu Ajansı'na değerlendirdi.
Elvan değerlendirmelerinde tasarruf tedbirlerinin hayata geçirileceğini vurgularken, cari açıkla mücadele için dört aşamalı plana dikkat çekti. Türkiye İstastik Kurumu'nun (TÜİK) ilişkili kuruluş haline getirilmesi düzenlemesine de değinen Elvan, "Hiçbir şekilde TÜİK'e müdahale etmemiz söz konusu değildir. TÜİK'i ilişkili kuruma dönüştüreceğiz, en kısa sürede de bunu gerçekleştireceğiz" diye konuştu.
Dijital para ve kripto paralara yönelik de değerlendirmelerde bulunan Bakan Elvan, "Dijital para ile kriptoyu karıştırmamak lazım. TL karşılığı dijital paradan bahsediyoruz. Kripto paralarla ilgili ciddi kaygılarımız var. Sadece bizim değil tüm dünyada kaygı söz konusu. Türkiye'de Bitcoin işlemleriyle ilgili bir bakan yardımcımızı görevlendirdik" ifadelerini kullandı.
Elvan'ın açıklamalarında öne çıkanlar şunlar oldu:
Yasal altyapı çalışmaları büyük ölçüde tamamlandı
Tüm bakanlıklardan ve sivil toplum kuruluşlarından aldığımız görüşleri taslak bir reform paketi haline getirdik. Sadece bakanlıktaki arkadaşlarımızla bir reform paketi hazırlama gibi bir durumumuz olmadı.
Paket ile ilgili Sayın Cumhurbaşkanımız ile birkaç kere bir araya geldik.
Her bir maddenin altında onlarca sayfalık çalışma var. Bu maddelerle ilgili yasal altyapı çalışmalarımızı da büyük ölçüde tamamladık.
Bu pakete neden ihtiyaç duyuldu sorusu oldu. Dünya büyük bir sağlık krizinden geçiyor. Bu kapsamda büyük bir dönüşüm söz konusu. Salgın sonrası döneme hazırlık önemli. Yeni bir dünya düzenine giriyoruz. Avrupa "Tedarik zincirindeki kopukluğa izin vermemeliyiz" diyor. Kendi hinterlandında üretim üsleri oluşturmak istiyor. Bu kapsamda Türkiye'nin avantajları var. Bu reform paketiyle bu konudaki yol haritamızı ortaya koyalım dedik.
Yabancılara yönelik iletişim faaliyetleri
Reform programının açıklanmasından hemen sonra büyükelçiliklerden reform programına yönelik detaylı açıklamalar talep edildi. Bu konuda hazırlıklarımızı tamamladık. Önümüzdeki günlerde G-20, Avrupa ülkeleri büyükelçileriyle buluşup reform programını anlatacağız. Yabancı yatırımcılarla da buluşup reform programını anlatacağız.
Dünyada salgından dolayı doğrudan yatırımlarda ciddi bir gerileme oldu. Ertelenmiş bir taleple karşı karşıyayız. Türkiye'nin önünde çok önemli fırsat penceresi var. Bu paketle fırsatları yakalamak istiyoruz. Öngörülebilirliği artırmak için bu reform programını oluşturduk.
Nakit yatırım teşviklerini devreye sokacağız. Avrupa ülkelerinin birçoğunda nakit yatırım teşviki görüyoruz. Rekabetçi olmak için bu teşvikleri sunacağız.
Yapıcı eleştirilere açığız
Yapıcı eleştiri gelirse bunları dikkate alırız. Ancak Kılıçdaroğlu'nun ilk tepkilerine bakıldığında konuya böyle yaklaştığını söylemek mümkün değil. Reformlarda istihdam bölümümüz var. İş dünyasıyla buluştuğumuzda taleplerinden biri ara kademe eleman eksikliğinin çözülmesi oldu. Bizim meslek eğitim merkezlerimiz var. Buralarda 150 bin civarında öğrencimiz var. Reform programında bunların ücretlerini iyileştireceğiz ve kamu olarak karşılaştıracağız dedik.
Yeni nesil çalışma yöntemleri
Yeni nesil çalışma yöntemlerini yaygınlaştırıyoruz. Sektörel beceri haritaları oluşturuyoruz. Her ildeki insan kaynağı ihtiyacını belirleyeceğiz.
İstihdam teşviklerini baştan aşağı gözden geçiriyoruz, burada bir sadeleşmeye gideceğiz. Ücretsiz izne ayrılanların da istihdam desteğinden fayda sağlamasına yönelik bir mekanizmayı geliştiriyoruz.
Tasarruf tedbirleri
Tasarruf ile ilgili harcama disiplini konusunda çok sayıda tedbirimiz var. Bizim sosyal yardımlarımız var. Bu desteklerin etkin bir şekilde gerçek ihtiyaç sahibine ulaşması önemli. Burada bütünleşik sosyal destek mekanizmasını kuruyoruz. Merkezi yönetimin verdiği desteği yerel yönetim de burada görecek.
Kamu maliyesinde bütçe disiplini son derece önemli. Kovid ile mücadele süreci belki bütçe açığında bir miktar yükselme getirdi. Ama kamu maliyesi kapsamında her türlü tedbiri hayata geçireceğiz. 3 ayda bir kamu maliyesi raporu açıklayacağız. Kamuoyuyla her şeyi paylaşacağız.
Tasarrufta sadece taşıt alımına değil meseleye bir bütün olarak bakmak durumundayız. Araç tarafında kamu filo yönetim sistemini getiriyoruz. Kamuda taşıt bazlı envanter ve maliyet bilgisi düzenli kayıt altına alınacak, taşıt edinimi ihtiyaç analizlerine dayandırılacak. Taşıtlarda hizmetlere göre standardizasyon sağlanacak, satın alma ve kiralama toplu tedarik edilecek, ortak taşıt alma sistemi geliştirilecek. Önümüzdeki günlerde Cumhurbaşkanımızın onayıyla bunu kamuoyuyla paylaşmayı hedefliyoruz.
Reform paketi takvimi en geç Salı günü açıklanacak
Takvimsiz bir program olmaz. Biz reformlarla ilgili takvimimizi hazırladık. Bunu en geç önümüzdeki hafta Salı günü paylaşacağız. Sadece birkaç bakanlığın teyit etmesi gereken husus kaldı. Onun dışında takvimimiz hazır.
Esnafa vergi muafiyeti
Bütçe disiplini önemli ama burada esnafımızı yalnız bırakmayacağız. 850 bin esnafı kapsayan düzenlemeyle gelir vergisini kaldırıyoruz ve beyan yükümlülüğünü de kaldırıyoruz.
İstisna uygulamamız 2021 yılı kazançlarıyla başlayacak ve kalıcı olarak uygulanacaktır.
Döner sermaye düzenlemesi
46 adet özel hesabımız var. Bu hesaplar Sayıştay denetimine tabi. Zorunlu olarak devam ettirmemiz gereken özel hesaplara devam edeceğiz. Ama bunların bir bölümünü merkezi yönetim bütçe kapsamına alacağız.
Döner sermayelerin bütçelerinin 100 milyar TL'lik büyüklüğü var. Biz aşamalı olarak döner sermayeleri de merkezi yönetim bütçe kapsamına almak istiyoruz.
Belediyelerin borç durumu
Yerel yönetimlerde de mali disiplin son derece önemli. Belediyeler meclis kararıyla borçlanabiliyor. Belediyelerin çok yüksek oranda borçlandığını görüyoruz. Bu durum faiz ödemelerinin yükselmesine ve yatırım ve transfer harcamalarının kısılmasına neden oluyor.
Belediyeler şirket kurmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı üzerinden Cumhurbaşkanlığından izin almak zorunda. Son yıllarda şahısların kurduğu şirketleri belediyelere hibe yoluyla devrettiğini görüyoruz. Bunlara da çekidüzen vermek istiyoruz.
KİT kanunu güncellenecek
Kamu iktisadi teşebbüslerine yönelik kanun 1984 yılında çıktı. Bu kanunun günün şartlarına uygun olup olmadığına mutlaka bakılması gerekiyor. Biz bu teşekküllerin esnek ve rekabetçi bir yapıya kavuşmasını istiyoruz.
Kamu alımları kanunu çıkaracağız
Kamu alım ihalelerinde denetimi güçlendirip, şeffaflığı artırıyoruz. İstisnaları kaldırıyoruz. Zorunlu istisnaları da disiplin altına alıyoruz. Bütün bunlarla daha şeffaf ve rekabeti artıran bir sistem kurulacak. Kamu alımları kanununu çıkaracağız. Burada sertifikasyon sistemi getiriyoruz. Firmaların liyakat ve yetkinliklerini belirleyen kriterler açıklanacak.
Şeffaflık öngörülebilirliği artırıyor. Eğer yatırımcıysanız ve önünüzü göremiyorsanız beklemek isterseniz. Bu hususlardaki hassasiyetimizi sürdüreceğiz.
Kamu özel işbirliğinde yasal altyapı çalışmaları
Kamu özel işbirliği alanında başarılı bir süreç var. Burada 11 farklı kanunda düzenleme var. Bunun ötesinde bakanlıkların kamu-özel işbirliği projelerine yönelik farklı yetkileri söz konusu. Yapacağımız düzenlemeyle mevzuat dağınıklığı ortadan kalkacak ve yatırımcı tek bir kanunla muhatap olacak.
Vergi usul kanununda güncelleme
Vergi usul kanununu günün koşullarına uygun hale getirmek istiyoruz. Dijital vergi asistanında çalışmaları da önemli noktaya getirdik. Vergide diğer önemli konu denetim. Biz denetimi de tamamen elektronik ortamda yapmayı hedefliyoruz. Tebligatlar elektronik ortamda olacak. Denetimlerde standart oluşturacağız.
Enflasyonla mücadele
Enflasyonla mücadelede para politikası, maliye politikası ve yapısal politikaların bir arada olduğu bütüncül bir bakışa ihtiyaç var. Fiyat istikrarı komitesiyle bu politikaların tüm taraflarını aynı masada topluyoruz. Fiyat İstikrarı Komitesinin ana amacı, enflasyon üzerinde risk oluşturan arz şoklarına karşı çözüm önerilerinin geliştirilmesidir. Bunu para politikasıyla çözme şansınız yok. Kovid sürecinde arza bağlı yapısal şokları yaşadık. Örneğin cam sektöründe tedarik sıkıntısını şirketler bize iletiyor.
Burada bizim asla rekabetçi piyasaya müdahale etmemiz söz konusu değil. Bu komite fiyatlardaki aşırı oynaklıkların kök sebeplerine inecek. Bu komite para politikalarını tamamlayıcı bir rol üstlenecek, Merkez Bankası'nın elini güçlendirecek.
Gıda fiyatları
Küresel gıda fiyatlarında 6,5-7 yılın en yüksek seviyelerini gördük. Salgın ve kuraklık nedeniyle ülkeler gıda stoklarını artırıyor. Bu da fiyatlardaki öngörülebilirliği azaltıyor. Biz erken uyarı sistemini bunun için öngördük. TCMB'de bir müdürlük kuruldu. Veri tabanı çalışmasını başlattık. Bu çalışma devam ediyor. Bu çalışmanın bitmesinin ardından model ve tahmin çalışmalarına geçilecek.
Kredi yaşam döngüsü
Şu anda takipteki alacakların miktarı 151,6 milyar lira, yakın izlemedeki krediler 387,5 milyar lira. Bu son derece yönetilebilir durumda. Sorunlu kredilere yüksek karşılık ayrıldı. Bankalarımızın ayırdığı karşılık yabancı bankalara göre yüksek, %75'in üzerinde. Bankacılık sektörünün aktif kalitesinin artırılmasını önemsiyoruz.
Kredi Yaşam Döngüsü ile bankalarda tahsili gecikmiş alacak çözümleme birimleri oluşturulmasını arzu ediyoruz. Öyle şirketler olabilir ki katma değerli ürün üretiyordur. Bunların kaybolmasını istemeyiz. Bu firmaların hayata kazandırılmasını sağlamamız gerekiyor. Bunu ben çok önemsiyorum.
Varlık yönetim sistemlerini daha da güçlendirmek istiyoruz.
Faizsiz finans sistemi mevzuatını tek bir kanunda toplayacağız.
Dijital para konusunun altyapısını oluşturacağız.
Finansal teknoloji gençlerimizi çok ilgi duyduğu bir alan. Dünyada bu alanda çok önemli gelişmeler oluyor. Bir Fintech strateji belgesi hazırlayacağız.
İstanbul Finans Merkezi'nde bir fintech üssü oluşturacağız.
Kripto paralarla ilgili ciddi kaygılarımız var
Dijital para ile kriptoyu karıştırmamak lazım. TL karşılığı dijital paradan bahsediyoruz.
Kripto paralarla ilgili ciddi kaygılarımız var. Sadece bizim değil tüm dünyada kaygı söz konusu. Türkiye'de Bitcoin işlemleriyle ilgili bir bakan yardımcımızı görevlendirdik.
4 aşamalı cari açıkla mücadele planı
Kısa vadede değil ama orta ve uzun vadede çözülebilecek yapısal sorunlarımız var. Cari açıkla mücadelede dört unsur var. Bunlardan ilki yapısal cari açık. İkincisi ihracatın tabana yayılması. Üçüncü olarak uluslararası standartlarında bir kıymetli madenler piyasası oluşturulması özellikle altın burada çok önemli. Dördüncüsü sanayide yeşil dönüşüm.
Sanayide ithal ara malları bağımlılığı yüksek, bunu aşağı çekmeliyiz.
Küresel değer zincirlerine daha güçlü bir entegrasyon hedefliyoruz.
Altına yönelik bazı tedbirler aldık, tüm aktörleriyle yeniden düzenlenecek. Piyasada kayıt dışılığın azaltılması konusunda tedbirler almaya başladık ve bunlara devam edeceğiz.
TÜİK'e hiçbir şekilde müdale etmemiz söz konusu değil
TÜİK köklü ve uluslararası standartlarda çalışan en önemli kurumlarımızdan bir tanesi. TÜİK tüm çalışmalarını Eurostat ile işbirliği ile yapar. Tüm çalışmalar Eurostat'a açıktır. Ama TÜİK üzerinden birtakım spekülatif yorumları tasvip etmiyoruz. İlişkili kuruluşlar özerk yapıya sahip kuruluş demektir. TÜİK'e en ufak bir talimat, süresinden önce bilgi talebi gibi bir şey söz konusu olamaz. Enflasyonu vatandaş 10'da öğreniyorsa, ben de 10'da öğreniyorum. 09:30'da ya da 09:45'te öğrenmem söz konusu değil. Hiçbir şekilde TÜİK'e müdahale etmemiz söz konusu değildir. TÜİK'i ilişkili kuruma dönüştüreceğiz, en kısa sürede de bunu gerçekleştireceğiz.