Başçı: Enflasyon kontrol altında ama istenilen seviyeden uzak

TCMB Başkanı Erdem Baş&ccedil;ı, Enflasyon kontrol altında ama istenilen tek haneli seviyeden uzak dedi. Baş&ccedil;ı, D&uuml;şen enflasyon d&ouml;neminde kişi başı reel gelir AB &uuml;yelerine g&ouml;re hızlı arttı. Enflasyonun dalgalı seyretmesine gıda ve parasal g&ouml;stergelerdeki oynaklık etkili. Gıda tedbirlerinin enflasyon &uuml;zerindeki etkileri g&ouml;r&uuml;lmeye başlandı. Enflasyonla m&uuml;cadele kollektif &ccedil;alışma gerektirmekte şeklinde konuştu. Başcı, Parasal genişlemede kayda değer yavaşlama b&uuml;y&uuml;meye fayda sağladı dedi. Erdem Baş&ccedil;ı, ABD faiz artırımı s&uuml;resince sıkı politikaya ilave ara&ccedil;lar geliştirdik. Yeni ara&ccedil;larla TL deki oynaklıkta kayda değer azalış yaşandı. Kamu finansmanı enflasyonu d&uuml;ş&uuml;rme konusunda &ouml;nemli katkı sağlıyor dedi. T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Baş&ccedil;ı, Enflasyonla m&uuml;cadelede elde ettiğimiz 10 yıllık tecr&uuml;be bu m&uuml;cadelenin kolektif bir &ccedil;aba gerektirdiğini g&ouml;stermiştir. Enflasyonun y&uuml;zde 5 hedefine kalıcı olarak indirilebilmesi i&ccedil;in t&uuml;m kurumların son yıllarda g&ouml;sterilen &ccedil;abayı kararlı bir duruşla s&uuml;rd&uuml;rmesi &ouml;nem taşımaktadır. dedi. TCMB 84. Hesap D&ouml;nemi Olağan Genel Kurul Toplantısı, bankanın İdare Merkezi Konferans Salonu nda başladı. Konuşmasına toplantıya katılan pay sahiplerine katılımlarından dolayı teşekk&uuml;r ederek başlayan Baş&ccedil;ı, enflasyon, uygulanmakta olan para politikası, parasal g&ouml;stergeler ve enflasyon ilişkisi ile dengelenme s&uuml;reci ve b&uuml;y&uuml;me gelişmelerine dair genel değerlendirmeyi i&ccedil;eren bir sunum yaptı. Dış dengede &ouml;nemli bir iyileşme sağlandığını belirten Baş&ccedil;ı, Enflasyonda başlayan d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n devam edeceği &ouml;ng&ouml;r&uuml;lmektedir. Alınan &ouml;nlemler ekonomimizin şoklara karşı dayanıklılığını artırmıştır. A&ccedil;ıklanan yapısal reformların uygulanması ile T&uuml;rkiye nin b&uuml;y&uuml;me potansiyeli &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de artabilecektir. Bu d&ouml;rt c&uuml;mle, sunumun &ouml;zeti aslında. diye konuştu. T&uuml;rkiye nin 2002 yılından itibaren &ouml;rt&uuml;k enflasyon hedeflemesi rejimine ge&ccedil;tiğini ve enflasyonda &ouml;nemli bir d&uuml;ş&uuml;ş s&uuml;reci yaşandığını hatırlatan Baş&ccedil;ı, 2006 yılından itibaren ise a&ccedil;ık enflasyon hedeflemesi rejimi uygulanmaya başlamış ve enflasyon kalıcı olarak tek haneli seviyelere indirilebilmiştir. Enflasyon hedeflemesi rejiminin ve mali disiplinin katkısıyla enflasyon kontrol altına alınmış ancak hen&uuml;z arzu edilen d&uuml;ş&uuml;k tek haneli seviyelere ulaşılamamıştır. değerlendirmesinde bulundu. Baş&ccedil;ı, t&uuml;ketici fiyatları enflasyonunun 2002 yılı Ocak ayında y&uuml;zde 73 d&uuml;zeyinden 2012 yılı sonunda son 45 yılın en d&uuml;ş&uuml;k yıl sonu seviyesi olan y&uuml;zde 6,2 ye kadar gerilediğini anımsatarak, 2015 yılının y&uuml;zde 8,81 d&uuml;zeyinde tamamlandığını, bu yılın mart ayı itibarıyla son veri olarak y&uuml;zde 7,46 seviyesine gerilediğini s&ouml;yledi. Enflasyonun kalıcı olarak d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesinin ekonomik b&uuml;y&uuml;me &uuml;zerinde olumlu etkisinin bulunduğunu vurgulayan Baş&ccedil;ı, ş&ouml;yle devam etti: Başta maliye, para ve finansal sekt&ouml;r politikaları olmak &uuml;zere bir&ccedil;ok alanda ger&ccedil;ekleştirilen reformlar ve s&uuml;rd&uuml;r&uuml;len mali disiplinle birlikte d&uuml;ş&uuml;k enflasyon d&ouml;neminde T&uuml;rkiye de kişi başı reel gelir Avrupa Birliği (AB) &uuml;lkelerine kıyasla &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de artmıştır. AB ortalamasının &uuml;&ccedil;te biri civarında gelir seviyesinden yakın d&ouml;nemde y&uuml;zde 50 nin &uuml;zerine gelmiştir. Baş&ccedil;ı, enflasyonun hen&uuml;z arzulanan seviye olan y&uuml;zde 5 ve altına inmediğini dile getirerek, enflasyonun yavaş da olsa d&uuml;ş&uuml;ş trendinde olduğunu ancak dalgalı bir seyir izlediğini ifade etti. Bu seyirde gıda fiyatlarında ve parasal g&ouml;stergelerdeki oynaklığın etkili olduğuna dikkati &ccedil;eken Baş&ccedil;ı, gıda fiyatlarında alınan tedbirlere değindi. Gıda ve Tarımsal &Uuml;r&uuml;n Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi nin 2014 Aralık ta faaliyete ge&ccedil;tiğini anımsatan Baş&ccedil;ı, komitenin gıda fiyatlarını d&uuml;ş&uuml;r&uuml;c&uuml; y&ouml;nde yapısal ve konjonkt&uuml;rel katkılar sağladığını kaydetti. Başta kırmızı et fiyatları olmak &uuml;zere yıl i&ccedil;inde s&ouml;z konusu komitenin &ouml;nerisiyle ilgili bakanlıklarla bazı gıda &uuml;r&uuml;nlerine y&ouml;nelik tedbirler alındığını dile getiren Baş&ccedil;ı, Bu tedbirlerin enflasyon &uuml;zerindeki etkileri g&ouml;r&uuml;lmeye başladı. S&ouml;z konusu &ouml;neriler gıda fiyatlarındaki oynaklığı &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde de azaltabilecektir. H&uuml;k&uuml;mete Ocak 2016 da yazdığımız a&ccedil;ık mektupta da belirttiğimiz gibi enflasyonla m&uuml;cadelede elde ettiğimiz 10 yıllık tecr&uuml;be, bu m&uuml;cadelenin kolektif bir &ccedil;aba gerektirdiğini g&ouml;stermiştir. Enflasyonun y&uuml;zde 5 hedefine kalıcı olarak indirilebilmesi i&ccedil;in t&uuml;m kurumların son yıllarda g&ouml;sterilen &ccedil;abayı kararlı bir duruşla s&uuml;rd&uuml;rmesi &ouml;nem taşımaktadır. ifadelerini kullandı. &uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Baş&ccedil;ı, bankanın, her d&ouml;nemin kendine has ihtiya&ccedil;larına g&ouml;re yeni ara&ccedil; ve y&ouml;ntemler kullanarak, enflasyonu kontrol altında tutmayı başardığını belirtti. Baş&ccedil;ı, TCMB nin 84. Hesap D&ouml;nemi Olağan Genel Kurul Toplantısı nda, para politikasının, likidite politikasının sıkılık derecesinin ayarlanması s&uuml;reciyle geniş para arzını etkilediğini ifade ederek, maliye politikasının da geniş para arzı &uuml;zerinde etki yapan &ouml;nemli bir unsur olduğunu s&ouml;yledi. Y&uuml;ksek b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ıkları verilmesi halinde bankacılık sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n kamuya a&ccedil;tığı kredilerde artış yoluyla parasal genişleme olabildiğini anlatan Baş&ccedil;ı, finansal sekt&ouml;r politikasının ise &ouml;zel kesime a&ccedil;ılan kredilerdeki artış hızını etkilemek suretiyle parasal genişlemenin hızını değiştirebildiğini ifade etti. K&uuml;resel finansal koşullarda banka bilan&ccedil;olarının mevduat ve kredi b&uuml;y&uuml;meleriyle d&ouml;viz kurları &uuml;zerinde etki yapmak suretiyle parasal genişlemeyi etkilediğini dile getiren Baş&ccedil;ı, nominal toplam talebi belirleyen ikinci fakt&ouml;r olarak paranın dolanım hızının, &ouml;zellikle enflasyonun tek haneli olduğu d&ouml;nemlerde ihmal edilemeyecek kadar &ouml;nemli bir değişken olduğunu kaydetti. Paranın dolanım hızını belirleyen diğer etmenlerin daha ziyade maliye politikası, k&uuml;resel koşullar ve toplumsal tutum ve davranışlar olarak &ouml;zetlenebileceğini belirten Baş&ccedil;ı, ş&ouml;yle devam etti: Bu konuyu T&uuml;rkiye &ouml;rneği &uuml;zerinden ele alırsak, enflasyon hedeflemesi rejime &ouml;ncesinde 1987 den 2005 sonuna kadar yıllık ortalama M2 para b&uuml;y&uuml;mesi y&uuml;zde 52 civarındaydı. Buna karşılık enflasyon da y&uuml;zde 47 civarındaydı. O d&ouml;nemde esas problemin aşırı parasal genişleme olduğunu g&ouml;r&uuml;yoruz. Anılan d&ouml;nemde aşırı parasal genişleme kamu kesimini y&uuml;ksek bor&ccedil;lanma ihtiyacından ve bu ihtiyacın Merkez Bankası tarafından parasallaştırılmasından kaynaklanmıştı. Bu durum 2002 yılına kadar olan d&ouml;nemde kısır d&ouml;ng&uuml; şeklinde devam etmiştir. O d&ouml;nemdeki sağlıksız bir parasal genişleme ve y&uuml;ksek enflasyon belirsizliği reel faizlerin olağan&uuml;st&uuml; y&uuml;ksek seviyelere gelmesine yol a&ccedil;arak b&uuml;y&uuml;meye zarar vermiştir. O d&ouml;nemde reel faizler, y&uuml;zde 20 ler, 25 ler gibi ger&ccedil;ekten inanılması g&uuml;&ccedil; y&uuml;ksek seviyelerdeydi. Bu sorunun kamuda mali disiplinin sağlanması, kamu kesiminin bor&ccedil;lanma ihtiyacının azaltılması ve kamu harcamalarının doğrudan Merkez Bankası kaynaklarından finanse edilmesinin &ouml;n&uuml;ne ge&ccedil;ilmesi yoluyla &ccedil;&ouml;z&uuml;ld&uuml;ğ&uuml;n&uuml; bildiren Baş&ccedil;ı, 2002-2006 d&ouml;neminin enflasyonu tek haneli d&uuml;zeylere indiren bir ge&ccedil;iş d&ouml;nemi olduğunu kaydetti. Baş&ccedil;ı, 2006 dan itibaren a&ccedil;ık enflasyon hedeflemesi rejimine ge&ccedil;ildiğine işaret ederek, bu d&ouml;nemde kamu kesimindeki maliye disiplinin katkısıyla paranın b&uuml;y&uuml;me hızının daha makul seviyelere geldiğini ve 2006-2015 d&ouml;neminde ortalama y&uuml;zde 16,4 e d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;n&uuml; anlattı. Parasal genişleme hızındaki bu kayda değer yavaşlamanın ekonominin reel b&uuml;y&uuml;mesine herhangi bir zarar vermediğini aksine b&uuml;y&uuml;meye fayda sağladığını ifade eden Baş&ccedil;ı, fiyat istikrarına yaklaşılmasının ve &ouml;ng&ouml;r&uuml;lebilirliğin artmasıyla reel b&uuml;y&uuml;me hızının ortalamasının 1987-2005 d&ouml;nemindeki y&uuml;zde 3,3 ten, 2006-2015 d&ouml;neminde y&uuml;zde 4,9 a y&uuml;kseldiğini belirtti. Parasal b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerin ve enflasyonun gelişimi incelendiğinde, parasal b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerin oynaklıklarının olduk&ccedil;a y&uuml;ksek olduğunun g&ouml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml;n&uuml; dile getiren Baş&ccedil;ı, paranın dolanım hızının da benzer şekilde oynak bir seyir izlediğini s&ouml;yledi. Baş&ccedil;ı, parasal b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerle ilgili kullanılabilecek ara&ccedil;lar &uuml;zerine Merkez Bankasının 2006 dan bu yana &ccedil;alışmalarına devam ettiğini ve ara&ccedil; setini g&uuml;&ccedil;lendirip genişlettiğine dikkati &ccedil;ekerek, şunları kaydetti: Buradaki temel ama&ccedil;, ekonomimizin i&ccedil; ve dış şoklara dayanıklılığını artırmaktır. Parasal g&ouml;stergeler &uuml;zerinde &ccedil;ok farklı fakt&ouml;rler etkili olabilmektedir. Ge&ccedil;miş yıllardaki para politikası uygulama &ouml;rneklerine bakıldığında, her d&ouml;nemin kendine has bir &ouml;zelliği dikkati &ccedil;ekmektedir. &Ouml;rneğin 2006 da g&ouml;r&uuml;len parasal genişlemede, enflasyondaki hızlı artışa karşı T&uuml;rk lirası likidite politikasında olduk&ccedil;a kuvvetli bir sıkılaştırma yapılarak tedbir alınmıştır. 2008 yılında k&uuml;resel finans krizinden &ouml;nceki d&ouml;nemde de enflasyonda ve parasal b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerde bir artış g&ouml;r&uuml;lm&uuml;şt&uuml;r. Fakat 2008 sonlarında aynı zamanda k&uuml;resel talepte sert bir d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;zlenmiştir. O d&ouml;nemdeki piyasa şartları nedeniyle paranın dolanım hızındaki ve parasal b&uuml;y&uuml;kl&uuml;klerdeki b&uuml;y&uuml;me kendiliğinden yavaşlamış, Merkez Bankası dengeleyici tedbiri bu defa faizlerde indirime gitmek suretiyle almıştır. 2006 yılının tam tersine, bu d&ouml;nemde &ouml;nemli bir indirim yapıldı. Avro B&ouml;lgesi bor&ccedil; krizi d&ouml;neminde ise likidite politikasında 2006 daki kadar sert olmayan bir parasal sıkılaştırmaya gidilmesi, istikrarı sağlamak i&ccedil;in yeterli olmuştur. Sonrasında 22 Mayıs 2013 te ABD Merkez Bankasının nicel genişlemeyi sonlandıracağı a&ccedil;ıklamasına karşı Merkez Bankası yine gerekli parasal sıkılaştırma tedbirini alarak istikrarı sağlamıştır. Son d&ouml;nemde ABD Merkez Bankasının faiz artımı s&uuml;recine başlamasıyla yaşanan tedirginlikte bu defa sıkı para politikasının yanı sıra ilave ara&ccedil;lar geliştirmiştir. Merkez Bankası T&uuml;rk lirası likidite boyutuna ilave yeni iki boyut ekleyerek parasal kontrol&uuml;n&uuml; g&uuml;&ccedil;lendirmiştir. Bu ilave iki boyuttan birincisi d&ouml;viz likiditesi boyutu, ikincisi finansal sekt&ouml;r boyutu. Her d&ouml;nemin kendine has ihtiya&ccedil;larına g&ouml;re Merkez Bankasının yeni ara&ccedil; ve y&ouml;ntemler kullanarak, enflasyonu kontrol altında tutmayı başardığını dile getiren Baş&ccedil;ı, en doğru politika bileşiminin makroekonomik g&ouml;stergelerin şoklara karşı dayanıklılığını artırdığını, Merkez Bankasının zorlu koşullarda dahi d&uuml;şen enflasyon trendinin devam etmesini sağladığını vurguladı. Baş&ccedil;ı, gelinen noktada, para arzının yıllık b&uuml;y&uuml;mesinin &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de kontrol altına alındığını ifade ederek, Orta Vadeli Program daki makroekonomik hedeflerle uyumlu olan parasal genişleme hızına yaklaşıldığını, burada uygulanan sıkı likidite politikasının yanı sıra k&uuml;resel koşulların krediler ve d&ouml;viz kurları &uuml;zerindeki olumsuz etkilerini azaltmayı ama&ccedil;layan politika ara&ccedil;larının da fayda sağladığını kaydetti. T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Erdem Baş&ccedil;ı, Yol haritasındaki tedbirlerin uygulanmaya başlaması sayesinde T&uuml;rkiye nispeten daha d&uuml;ş&uuml;k oynaklığa sahip &uuml;lke grubuna girmiştir dedi. TCMB 84. Hesap D&ouml;nemi Olağan Genel Kurul Toplantısı nda konuşan Baş&ccedil;ı, yeni geliştirilen ara&ccedil;ların &ouml;zellikle parasal kontrol konusunda &ouml;nemli rol oynadığının altını &ccedil;izerek, yerli para likidite politikasını b&uuml;t&uuml;n Merkez Bankalarının en temel parasal kontrol aracı olarak kullandığını bildirdi. Baş&ccedil;ı, &ouml;zellikle son 1 yıllık d&ouml;nemde Merkez Bankası nın d&ouml;viz likidite politikasında &ouml;nemli yenilikler yaptığını ve etkili ara&ccedil;lar geliştirdiğini belirtti. Para Politikası Kurulunun 31 Mart 2016 tarihli toplantısının &ouml;zetinden bilgiler aktaran Baş&ccedil;ı, &ouml;zette, gerek d&ouml;viz kurlarında, gerekse kredilerde g&ouml;zlenen aşırı oynaklıkların bu yeni ara&ccedil;ların devreye alınması sayesinde azaldığının g&ouml;zlendiğini hatırlattı. Baş&ccedil;ı, bunun yanı sıra &ouml;zette eyl&uuml;l ayından bu yana gelişmekte olan &uuml;lkeler arasında T&uuml;rk Lirası nın g&ouml;reli oynaklığında kayda değer bir azalış g&ouml;zlendiğine yer verildiğine dikkati &ccedil;ekerek, Cari dengedeki iyileşme ve enerji fiyatlarındaki d&uuml;ş&uuml;k seyrin etkisiyle d&ouml;viz talebinin kademeli olarak azalması bu s&uuml;reci desteklemektedir. D&ouml;viz likiditesi ara&ccedil;ları da T&uuml;rk Lirası nın değerini dengeleyici y&ouml;nde kullanılmaktadır. B&uuml;t&uuml;n bu gelişmeler, geniş faiz koridoruna ihtiyacı bir &ouml;l&ccedil;&uuml;de azaltmaktadır. Bu da &ouml;zetlerde yer almış bir paragraf diye konuştu. Benzer şekilde Finansal İstikrar Komitesinin de y&ouml;nlendirilmesi ile Bankacılık D&uuml;zenleme ve Denetleme Kurumu ve diğer kuruluşlarla iş birliği i&ccedil;erisinde finansal sekt&ouml;rde aşırılıkların engellenmesine y&ouml;nelik tedbirlerin planlanarak uygulamaya konulduğuna dikkati &ccedil;eken Baş&ccedil;ı, parasal kontrol ara&ccedil;larının, T&uuml;rk Lirası likidite politikası, d&ouml;viz likidite politikası ve finansal sekt&ouml;r politikası olmak &uuml;zere &uuml;&ccedil; boyutta ele alınabileceğini s&ouml;yledi. Baş&ccedil;ı, bu &uuml;&ccedil; boyutta Merkez Bankasının genel duruşunun, 31 Mart 2016 tarihli Para Politikası Kurulu toplantı &ouml;zetinde, &Ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde para politikası kararları enflasyon g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;ne bağlı olacaktır. Enflasyon beklentileri fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmeler dikkate alınarak para politikasındaki sıkı duruş s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lecektir. Ayrıca, k&uuml;resel ve yurt i&ccedil;i oynaklıklar yakından takip edilerek d&ouml;viz ve T&uuml;rk Lirası piyasalarında gerekli &ouml;nlemler alınmaya devam edilecektir. &Ouml;zetle, politika duruşunun enflasyon görünümüne karşı sıkı, d&ouml;viz likiditesinde dengeleyici ve finansal istikrarı destekleyici niteliği korunacaktır ifadelerinin yer aldığını aktardı. T&uuml;rkiye nispeten daha d&uuml;ş&uuml;k oynaklığa sahip &uuml;lke grubuna girdi Parasal kontrole ilişkin ge&ccedil;en yıl yayımlanan iki &ouml;nemli dok&uuml;mana işaret eden Baş&ccedil;ı, bunlardan birincisinin 18 Ağustos 2015 tarihli K&uuml;resel Para Politikalarının Normalleşme S&uuml;recinde Yol Haritası duyurusu olduğunu s&ouml;yledi. Baş&ccedil;ı, dok&uuml;manın, &uuml;&ccedil; boyutta alınacak &ouml;nlemlerle ilgili bir tedbirler listesi olduğuna dikkati &ccedil;ekerek, bu tedbirlerin uygulamaya konulmaya başlandığını ve devam ettiğini kaydetti. İkinci &ouml;nemli dok&uuml;manın ise 1 Şubat 2016 tarihli D&ouml;viz Likiditesi Ara&ccedil;ları konulu sunum olduğunu belirten Baş&ccedil;ı, bu dok&uuml;manın &ouml;zellikle yeni geliştirilen ara&ccedil;ların d&ouml;viz kurları ve krediler &uuml;zerindeki etkilerini &ouml;zetleyen bir sunum olduğunu vurguladı. Baş&ccedil;ı, d&ouml;viz kurundaki aşırı oynaklığa karşı kullanılan ara&ccedil;ların, otomatik dengeleyiciler ve kurala bağlı dengeleyiciler olarak gruplandırılabildiğinin altını &ccedil;izerek, rezerv opsiyon mekanizması (ROM) ve yabancı para teminat kolaylığının (YTK) otomatik dengeleyiciler sınıfına girdiğini, esnek d&ouml;viz ihaleleri (EDİ) ve T&uuml;rk Lirası likidite politikasının (TLP) aşırı oynaklık kurallarına bağlı dengeleyiciler olduğunu anlattı. Bu tedbirlerin uygulamaya konulmasından sonra T&uuml;rkiye&rsquo;nin nispi d&ouml;viz kuru oynaklığında &ouml;nemli bir d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;zlendiğine vurgu yapan Baş&ccedil;ı, Yol haritasındaki tedbirlerin uygulanmaya başlaması sayesinde T&uuml;rkiye nispeten daha d&uuml;ş&uuml;k oynaklığa sahip &uuml;lke grubuna girmiştir dedi. Baş&ccedil;ı, parasal kontrole yardımcı en &ouml;nemli unsurların sağlıklı kamu finansmanı ve sağlıklı &ouml;zel kesim finansmanı olduğunu dile getirerek, kamu kesiminde sağlıklı finansmanın mali disiplini ifade ettiğini belirtti.

Başçı: Enflasyon kontrol altında ama istenilen seviyeden uzak

TCMB Başkanı Erdem Başçı, "Enflasyon kontrol altında ama istenilen tek haneli seviyeden uzak" dedi

Öne Çıkanlar