Biden'ın Rusya'nın petrol ticaretine yaptırımları neden önemli?
-
ABD Cuma günü, Joe Biden'ın Beyaz Saray'dan ayrılmasından ve yerine Donald Trump'ın başkan olarak getirilmesinden yalnızca on gün önce, Rusya'nın petrol ticaretine yönelik şimdiye kadarki en kapsamlı ve agresif yaptırımları duyurdu. Yaptırımların Trump yönetimi altında devam etmesi halinde, önlemlerin Rusya'nın petrol ihracatını şimdiye kadar herhangi bir Batılı gücün yaptığından daha fazla kesintiye uğratma şansı var.
ABD yönetimi, Rusya'nın büyük petrol üreticilerinden Gazprom Neft ve Surgutneftegas'ı, 180'den fazla gemiyi, çok sayıda petrol tüccarını, petrol sahası hizmet sağlayıcısını ve enerji yetkilisini yaptırım listesine eklemişti.
Gazprom Neft ve Surgutneftegas, Rusya'nın toplam petrol ihracatında yaklaşık yüzde 20 paya sahip.
Son yaptırımların, Uluslararası Enerji Ajansı'nın bu yıl günde neredeyse 1 milyon varillik arz fazlası tahminini azaltabileceği ifade ediliyor.
Surgutneftegas ve Gazprom Neft
Bu iki şirkete yönelik yaptırımlar, Washington ya da herhangi bir Batılı güç tarafından şu ana kadar atılan en doğrudan ve agresif adım oldu. İki şirket, 2024'te deniz yoluyla günde yaklaşık 970 bin varil petrol sevk ediyor ve bu şirketlerin hedeflenmiş olmaları, hem Hindistan'daki petrol rafinerileri, hem de Çin'deki devlet tarafından işletilen şirketler için endişe kaynağı olacak.
İki şirketin sevkiyatlarının tamamen durdurulacağı öne sürülmese de açıklanan diğer önlemlerle birlikte yaptırıma tabi olmaları, aksamaların göz ardı edilemeyeceği anlamına geliyor.
ABD, yaklaşık 160 petrol tankerine yaptırım uygulayacağını duyurdu.
Bu, şu ana kadar ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği tarafından hedef alınan gemilerin tamamını ikiye katlıyor. Rusya'ya uygulanan petrol yaptırımları arasında en sert olanları ABD tarafından gerçekleştirildi.
Cuma gününden önce, ABD'de Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi (OFAC) Ekim 2023'ten bu yana Rus petrolü taşıyan 39 tanker belirlemişti. Bloomberg tarafından derlenen gemi takip verilerine göre, bunlardan 33'ü listelendiklerinden bu yana kargo kaldırmayı başaramadı. Bu, Birleşik Krallık veya Avrupa Birliği tarafından iki kattan daha uzun bir süre boyunca uygulanan benzer tedbirlerle elde edilenden daha yüksek düzeyde bir aksama.
OFAC ayrıca, "çoğunlukla yüksek riskli bölgelerde kayıtlı olan, belirsiz kurumsal yapılara ve Rusya ile bağlantıları olan personele sahip olan ve ticari faaliyetlerini gizleyen" Rusya petrolünü nakletmek ve satmak isteyen "şeffaf tüccarları" da hedef aldı.Bu şirketlerin çoğu, Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden sonra kuruldu ve ilk girenlerin birçoğu çoktan ortadan kaybolurken yerlerine çoğu aynı personele sahip yeni kuruluşlar geldi. Atılan son adımların muhtemelen kısa vadeli bir aksama yaratacağına, fakat birçok şirketin farklı isimler altında yeniden ortaya çıkma olasılığına dikkat çekiliyor.
Petrol tankerleri için Rusya'nın en büyük koruma ve tazminat sigortası sağlayıcılarından ikisi olan Ingosstrakh Insurance Company ve Alfastrakhovanie Group'a uygulanan yaptırımların akışlar üzerinde fazla bir etkisi olmayabilir.
Ancak bu iki şirketin sigorta tedarikinin yasaklanması, Rusya'nın kendi filosu da dahil olmak üzere bazı tankerleri -en azından geçici olarak- ana akım sigorta pazarlarının dışına itebilir. Bu durum, Rus petrolü taşıyan eskiyen gemiler nedeniyle suları zaten riske atılan ülkelerin dile getirdiği endişeleri artıracak.
Hindistan, Ingosstrakh kapsamındaki teslimatların önemli bir alıcısı olduğundan, önemli bir soru da Hindistan ile petrol alıcıları ve düzenleyicilerinin tepkisi olacak. Şirket, e-posta yoluyla yaptığı açıklamada yersiz ve zarar verici bir karar olarak adlandırdığı durumu ele almanın yollarını arayacağını belirtti.
Petrol hizmetleri
Yaptırımlar ayrıca ABD petrol hizmet şirketlerinin Rusya'daki faaliyetlerini 27 Şubat'a kadar durdurmasını da gerektiriyor.
Çeyreklik raporlara göre, ABD merkezli en az iki küresel sağlayıcı, Kremlin'in Ukrayna'yı işgalinden sonra bile ülkede çalışmaya devam etti.
Daha önce yabancı yatırımcıların sahip olduğu şirketler de dahil olmak üzere yerli sağlayıcılar ülkedeki petrol hizmetlerinin büyük kısmını üstlendiğinden, daha geniş kısıtlamaların Rusya'nın ham petrol pompalama kabiliyeti üzerinde hemen bir etki yaratması pek mümkün görünmüyor. Küresel petrol hizmeti sağlayıcılarının eski yan kuruluşları, Rusya'nın sondaj oranlarını sürdürmeye yetecek ekipman, personel ve bilgi birikimine sahip. Oslo merkezli araştırma firması Rystad Energy'nin bir yıl önce yaptığı tahmine göre, Rus petrol sondaj pazarının yalnızca yüzde 15'i yabancı teknolojilere bağımlı.
Uygulama ve Yaptırım
Rus petrol ticaretinin büyük bir kısmı halihazırda Batılı şirketlerden ve hizmet sağlayıcılardan uzaklaştı ve bu da şu ana kadar alınan tedbirlerin etkisini azalttı. Yaptırımların etkili olması için yeni ABD yönetiminin Rus petrolü alıcılarına karşı harekete geçmeye istekli olması gerekecek.
Hintli rafineriler ve Çin hükümetine ait olanlar, yaptırım uygulanan gemilerde taşınan kargoları kabul etme konusunda şimdiden isteksizlik olduklarını gösterdi. Ancak kara listeye alınan gemiler mevcut gölge filonun yalnızca küçük bir kısmı olduğundan bu, onlar için çok maliyetli olmadı.
ABD'nin son yaptırımları ise bu tabloyu değiştirecek ve filonun daha büyük bir bölümünü etkileyecek.