Borsa İstanbul'da 'enerji' makası
Avrupa'da enerji üretim ve dağıtım şirketlerinin hisseleri Eylül'de düşüş kaydederken enerji şirketlerinin hisseleri artan doğalgaz, kömür ve petrol fiyatlarıyla beraber yükseldi. Enerji değer zincirinin farklı bölümlerinde yer alan şirketler arasındaki ayrışma Borsa İstanbul'daki şirketlerin hisselerine de yansıdı.
EROL OYTUN ERCAN
Avrupa’da artan doğalgaz, kömür ve elektrik fiyatlarıyla beraber Iberdrola, Electricite de France ve Orsted gibi enerji dağıtım ve üretim şirketleri üzerindeki baskı artarken, Royal Dutch Shell, TotalEnergies ve Repsol gibi enerji şirketlerinin hisseleri değer kazanıyor.
Avrupa Stoxx 600 Enerji Üretim ve Dağıtım Endeksi Eylül’de yüzde 6’dan fazla değer kaybederken Stoxx 600 Enerji Endeksi yüzde 9’dan fazla değer kazandı. İki endeks Şubat ayından bu yana geçen sürenin büyük bir kısmında ters korelasyon içerisinde bulunuyordu.
Avrupa'da doğalgaz fiyatları zirvede
Avrupa’da doğalgaz fiyatları sene başından bu yana yüzde 400’ten fazla artarak megavatsaat başına 100 euro civarında işlem görürken doğalgazdan elektrik üretiminin daha maliyetli bir hale gelmesiyle üreticiler kömüre yönelmeye başlamıştı.
Kömürden elektrik üretimine artan taleple beraber kömür fiyatları da Eylül ayında sert bir yükseliş kaydederken Avrupa’da karbon izin kontratlarının fiyatı da kömürden elektrik üretiminin artmasıyla 65 euronun üzerini görmüştü.
Kömürden elektrik üretmek isteyen üreticiler, fazladan neden oldukları her bir ton karbon için emisyon izni satın almak zorundalar. Kömürden üretimin artması da karbon salınımını artırarak karbon izinlerine olan talebi körükledi. Bu da karbon izin kontratlarının fiyatını önemli ölçüde yukarı taşıdı.
Artan maliyetler sonrasında Avrupa ve İngiltere’de elektrik fiyatları da art arda rekorlar kırdı. Almanya’da elektrik fiyatları megavatsaat başına 120 euronun üzerine tırmanırken İngiltere’de ise fiyatlar megavatsaat başına 181,36 sterlin civarında bulunuyor.
Borsa İstanbul'da benzer ayrışma yaşandı
Avrupa’da enerji ve enerji dağıtım-üretim hisseleri arasında yaşanan ayrışma Eylül ayında Borsa İstanbul’a da yansıdı.
Bloomberg HT’nin oluşturduğu ve aralarında Enerjisa, Ak Enerji ve Zorlu Enerji gibi 7 üretim ve dağıtım şirketinin bulunduğu BIST Enerji Dağıtım ve Üretim Endeksi Eylül ayı başından bu yana yüzde 13 değer kaybederken Tüpraş, Turcas ve İpek Doğal Enerji Kaynaklarının bulunduğu BIST Enerji Endeksi aynı dönemde yüzde 4 civarında yükseliş kaydetti.
Türkiye’de doğalgaz referans fiyatı 1 Eylül’de 2 bin 185 TL civarında bulunurken yüzde 30’dan fazla yükselişle 30 Eylül’de 2 bin 927 TL’ye kadar tırmandı. Türkiye, Eylül ayında elektriğinin yüzde 38,8’ini doğalgazdan üretirken yüzde 30,8’ini kömürden üretti. Eylül ayında hidroelektrik santrallerinin üretimdeki payı yüzde 10,33 oldu.
Enerji sektöründen isimler dünyada yaşanan doğalgaz fiyat artışının Türkiye’yi de olumsuz etkileyeceğini çünkü Türkiye’nin bunu sınırlama kabiliyetinin hidroelektrik kapasitesiyle sınırlı olduğunu vurgulamıştı.
Devletin gelen fiyat artışı dalgasını engellemeye çalışacağını fakat kurak sezon ve şu anki rezervuar doluluk seviyelerinden dolayı fiyat artışlarını engelleme konusunda zorluklar yaşanabileceğine dikkat çekilmişti.