Mithat Rende: Brexit'ten dönülürse Avrupa için ekonomik açıdan iyi olur
OECD Eski Büyükelçisi Mithat Rende Bloomberg HT'de Üst Düzey programında Arzu Maliki'nin sorularının yanıtladı
OECD Eski Büyükelçisi Mithat Rende Bloomberg HT'de Üst Düzey programında Arzu Maliki'nin sorularının yanıtladı.
2019 Küresel enerji görünümü nasıl? Riskler neler olacak bizi nasıl bir sene bekliyor?
Rende: Enerjiye erişim, hava kirliliği ve iklim değişikliği ile mücadele… Bu 3 konu birlikte işleniyor. Enerjideki değişim şöyle; fosil yakıtlardan yenilenebilire doğru ve kömürden doğalgaza kayma ön plana çıkıyor. Elektrik tüketimi de ön plana çıkıyor. LNG piyasasında da önemli gelişmeler var. Transformasyon şöyle; ABD büyük bir enerji ithalatçısıydı şimdi büyük bir üretici konumuna geliyor. Mesela petrolde 2023 yılına kadar ABD'nin petrol üretiminin Suudi Arabistan artı Rusya üretiminin toplamı kadar olacağı söyleniyor ve bu da büyük bir değişim...Enerji Dünyas'ında dinamikler değişiyor, yenilenebilir enerji ucuzluyor ve ilgi bu yöne kayıyor.
Petrol fiyatları yüksek seyrediyordu birkaç zamandır. Diğer enerji kollarına da bakarsak LNG, gaz vs. enerji fiyatları açısından nasıl bir dönem bizi bekliyor?
Rende: Petrol fiyatlarındaki belirsizlik devam edecek ama asıl Trump 2020 yılında seçime gidiyor ve tekrar seçilmek istiyor. Enerji politikasında Amerikalı seçmene ucuz fiyatlarla enerji sağlamak istiyor. Aynı zamanda bir ikilem içinde çünkü kaya gazı ve kaya petrolü üreticisine de belirli düzeyde fiyat sağlaması gerekiyor. Son verilere göre 45 Dolar iyi bir fiyat kaya gazı üreticileri için yani petrolün 45 Dolar üstünde kalması önemli…
Katar OPEC'ten çıktı ve bu siyasi bir karardı, OPEC son zamanlarda Rusya ve OPEC dışı petrol ihracatçılarıyla işbirliği yaparak fiyatları etkilemeye çalışıyor. Ama OPEC'in tekel olarak etkisi eskisi gibi değil, bu da aslında enerji piyasası için daha hayırlı olabilir. Amerika İran'a karşı da yaptırımlar uyguluyor öyle bir politika izliyor..İran doğalgaz rezervi konusunda Rusya'dan sonra ikinci pozisyonda; ABD İran’ın bu potansiyelini kullanmasını istemiyor çünkü kendi LNG potansiyelini değerlendirmek istiyor ve özellikle Uzakdoğu'ya ve Avrupa'ya LNG satmak istiyor. Tabii ki bir de hem Rusya'nın doğalgazı ile hem de Katar'ın LNG'si ile rekabet etmek istiyor.
Brexit İngiltere Parlamentosu'nda reddedildi; Sizce Brexit gerçekleşir mi?
Rende: Tabi kimse beklemiyordu bu kadar oyla reddedileceğini…Bence Brexit bir kumardı oynandı ve kaybedildi, aslında hem AB için hem de İngiltere için hiç hayırlı olmayan bir olay gönül ister ki sağduyu hakim olsun ya ikinci referanduma gitsinler ya da Avrupa Adalet Divanı'nın belirttiği gibi İngiltere karar versin yani biz dönüyoruz Avrupa Birliği'ne densin.
Bugün ikinci referanduma gidilecek olunursa İngiltere'nin yararına bir karar çıkar. Avrupa'da politik olarak karışık şu anda, eğer Brexit'ten dönülürse Avrupa için ekonomik açıdan da iyi olur.
Türkiye bu küresel enerji görünümünde nerede? Türkiye'nin önünde hangi riskler var?
Rende: Türkiye coğrafi olarak enerji kaynaklarına yakın; Türkiye için asıl risk dışa bağımlılık… Hem çok ciddi bir mali külfet hem de dışa bağımlılığın siyasi sonuçları var. Esas olan Türkiye'nin bir taraftan coğrafyasını kullanarak bölgesel oyuncu olarak ortaya çıkabilmesidir ve Avrupa'nın arz güvenliğine katkı sağlaması, bir doğalgaz enerji merkezi olarak ortaya çıkması, ama en önemlisi dışa bağımlılığını azaltması.
Bu dışa bağımlılığı da yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelerek yapabiliriz ve burada ciddi bir kapasite oluştu; Türk enerji şirketleri ciddi şekilde Dolar ve Euro borçlanarak bu kapasiteyi oluşturdular. Şimdi bazı sıkıntılar yaşanıyor ve bunların giderilmesi için yabancı ortaklıklar öngörülebilir. Dışarıdan da ilgi çok var..Türk enerji sektörünün dışarıdan gelecek sermayeye ihtiyacı var.
Biz sadece boru hatlarından gelecek gaz ile yetinmemeliyiz rekabet imkânlarımızı kullanmalıyız. Komşu ülkelerle yapacağımız yeni kontrat müzakerelerinde rekabet gücümüzü artırmak için LNG'den de bir pay alarak bu kapasitemizi geliştirmeliyiz.