Korumacılık önlemleri: Devlet-şirket ilişkisi yeni bir düzleme taşınıyor

Erol Oytun Ercan Korumacılık &ouml;nlemleri ve artan milliyet&ccedil;ilik ile beraber d&uuml;nyadaki şirketlerin de devletler ile kurdukları ilişkiler giderek değişiyor. En son yaşanan olay ise Louis Vuitton&rsquo;ın sahibi Bernard Arnault&rsquo;ın l&uuml;ks m&uuml;cevher şirketi Tiffany&rsquo;yi satın almak i&ccedil;in yaptığı anlaşmadan &ccedil;ekilmek i&ccedil;in Fransız h&uuml;k&uuml;metinden yardım istemesi oldu. Arnault&rsquo;ın aktardıklarına g&ouml;re, Fransız h&uuml;k&uuml;meti, ABD ile Fransa arasındaki ticaret anlaşmazlığı y&uuml;z&uuml;nden satın almanın ertelenmesini talep etti. Tiffany&rsquo;den yapılan a&ccedil;ıklamada ise Louis Vuitton&rsquo;ın protestoları ve polis saldırganlığını &ouml;ne s&uuml;rerek fiyatta indirim istediği belirtiliyor. Başkan Donald Trump TikTok&rsquo;un ABD operasyonlarının ya ABD&rsquo;li bir şirket tarafından alınacağını ya da uygulamayı &uuml;lkede yasaklayacağını a&ccedil;ıkladıktan sonra, Microsoft&rsquo;un TikTok&rsquo;un Avrupa ve Hindistan operasyonları da dahil şirketin k&uuml;resel operasyonlarını satın almak istediği haber oldu. Son olarak Başkan Trump şirketin devredilmesi i&ccedil;in verilen 90 g&uuml;nl&uuml;k s&uuml;renin daha fazla uzatılmayacağını belirterek, &ldquo;Ya kapanacaklar, ya satacaklar&rdquo; dedi. TikTok&rsquo;un sahibi ByteDance cephesinden elde edilen bilgilere g&ouml;re, şirket ABD ile TikTok&rsquo;un tamamının satılmaması i&ccedil;in g&ouml;r&uuml;şmeler ger&ccedil;ekleştiriyor ve &Ccedil;in h&uuml;k&uuml;metinin &ccedil;abalarının da bu g&ouml;r&uuml;şmelerin başlamasında etkili olduğu belirtiliyor. Diplomasinin kazandığı yeni işlev Daha &ouml;ncekilerden farklı olarak bu son iki &ouml;rnek devlet diplomasi mekanizmalarının artık &lsquo;ulusal &ccedil;ıkarlar&rsquo; yanında, uluslar &ouml;tesi şirketlerin &ccedil;ıkarları i&ccedil;in de m&uuml;cadele eden bir işlev kazandığını g&ouml;steriyor. Aynı şekilde şirketler de devletin g&uuml;venlik politikaları i&ccedil;in ara&ccedil;sallaştırılabiliyor. &Ouml;nceki &ouml;rneklerde &uuml;lkelerin aldığı uluslararası &ouml;nlemler ve g&uuml;mr&uuml;k vergisi uygulamaları, ulusal g&uuml;venliği &ouml;nceleyen ticaret sınırları oluşturmayı &ouml;ng&ouml;r&uuml;yordu. Trump ile başlayan ticaret savaşlarında diplomatik misyonlardan ziyade vergi duvarları ile ekonomiye konu olan devlet mekanizmaları işletiliyordu. Fakat devletin uluslararası misyonları da artık şirketlerin karşılaştığı problemleri &ccedil;&ouml;zebilmek i&ccedil;in farklı g&ouml;revler &uuml;stleniyorlar. Devlet yapısı ve şirket yapıları arasındaki d&uuml;zenleme, denetleme ve dengeleme temeline kurulan ilişkinin sınırları giderek muğlaklaşıyor. Şirketler ile devletler arasında yeni bir ilişki kurma bi&ccedil;imi oluşuyor. T&uuml;m bunlar, uygulanan pasif &ouml;nlemler ya da d&uuml;zenleme değişiklikleriyle &lsquo;teşvikler&rsquo;in &ouml;n plana &ccedil;ıkarıldığı bir d&uuml;zenden, diplomatik misyonların aktif olarak kullanıldığı karmaşık ve girift ekonomik problemlerin &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; i&ccedil;in sadece dolaylı m&uuml;dahalelerin değil direkt m&uuml;cadele ve zorlamanın olduğu bir d&uuml;zleme ge&ccedil;iş aşamasının n&uuml;velerini taşıyor. Daha &ouml;nce &uuml;lkeler hangi korumacılık &ouml;nlemlerini almıştı? Hindistan Haziran ayı sonunda b&uuml;y&uuml;k bir kısmı &Ccedil;in menşeili, TikTok ve WeChat&rsquo;in de aralarında bulunduğu, 59 adet uygulamayı yasaklama kararı almıştı. Almanya, Nisan başında, yerel firmalarını Avrupa Birliği dışındaki yatırımcılardan korumak i&ccedil;in yabancı devralma kurallarını sertleştirdi. Almanya&rsquo;nın bu kararı almasında &Ccedil;in devletine ait firmaların yatırımlarının giderek artması ciddi bir rol oynadı. Almanya Ekonomi Bakanlığı ise yapay zek&acirc;, robotik, biyoteknoloji ve kuantum teknolojisi sekt&ouml;rlerinden %10 ve daha fazla hisse alındığında h&uuml;k&uuml;metin izleme izni olmasını &ouml;ng&ouml;r&uuml;yor. Pandemi &ouml;ncesinde ise dijital vergi konusunda bir ticaret gerginliği yaşanmış, Fransa&rsquo;nın &uuml;lkede faaliyet g&ouml;steren dijital şirketlere %3 vergi uygulamak istemesi sonrasında ABD h&uuml;k&uuml;meti şampanya ve peynir gibi Fransız &uuml;r&uuml;nlerine %100 vergi koyma tehdidinde bulunmuştu. İtalya da Nisan başında yabancı satın almaları sınırlayıcı bir kararname yayınlamıştı. Karar h&uuml;k&uuml;mete finans, kredi, sigorta, enerji, ulaşım, sağlık, yiyecek, robotik, yapay zek&acirc; ve siber g&uuml;venlik sekt&ouml;rlerindeki satın almaları veto etme yetkisi veriyordu. H&uuml;k&uuml;mete şirket hisselerinin %10&rsquo;unu ge&ccedil;en satın almaları reddetme yetkisi de veren kararnamenin 2020 yılının sonuna kadar y&uuml;r&uuml;rl&uuml;kte kalması &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor.

Korumacılık önlemleri: Devlet-şirket ilişkisi yeni bir düzleme taşınıyor

Louis Vuitton ve TikTok vakaları, şirket ile devlet arasındaki ilişkinin artık eskisi gibi düzenleme, denetleme ve dengeleme düzleminde olmadığını gösteriyor

Öne Çıkanlar