Türkiye 2022'yi yüzde 64,27 enflasyonla kapadı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Aralık ayına ilişkin tüketici ve üretici fiyat endekslerini yayımladı. Veriler enflasyon oranlarında baz etkisiyle düşüş olduğunu ortaya koydu. TÜİK, verilerine göre Aralık ayında tüketici fiyat endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 64,27 ile medyan beklentinin altında arttı. TÜFE'de aylık artış yüzde 1,18 ile kasım ayına göre gerilerken çekirdek enflasyon ise yüzde 51,93 olarak ölçüldü.
Aralık'ta yıllık enflasyon baz etkisiyle yüzde 64,27 olarak kaydedildi. Böylelikle Türkiye 2022 yılını yüzde 64,27 enflasyonla tamamladı. Yıllık bazda enflasyon 21 yılın zirvesine çıktı. 2001 yılında enflasyon yüzde 68,50 olmuştu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Aralık'ta aylık enflasyon ise yüzde 1,18 oldu. Aralık'ta güçlü baz etkisine rağmen görülen pozitif aylık enflasyonla birlikte aylık enflasyonda artış serisi 48. aya yükseldi.
Memur ve emekli zamları için gösterge olan yılın ikinci altı ayındaki enflasyon da yüzde 15,4 olarak kaydedildi.
Bloomberg HT Araştırma Birimi'nin yaptığı ankette yıllık enflasyon beklentisi yüzde 67, aylık enflasyon beklentisi ise yüzde 2,8 olarak kaydedilmişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) son enflasyon raporunda ise yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 65,2 olmuştu.
Aralık'ta yıllık çekirdek enflasyon yüzde 51,93 olarak gerçekleşti.
3 yıl sonra üretici fiyatlarında negatif aylık enflasyon
Üretici enflasyonunda ise Aralık'ta hızlı geri çekilme görüldü. Buna göre Aralık'ta yıllık üretici enflasyonu yüzde 97,72 oldu. Kasım'da yıllık üretici enflasyonu yüzde 136 olarak kaydedilmişti.
Aylık bazda ise üretici fiyatları tarafında Aralık ayında negatif enflasyon görüldü. TÜİK verilerine göre üretici fiyatları Aralık'ta bir önceki aya göre yüzde 0,24 düştü. Böylelikle 3 yıl sonra üretici fiyatlarında ilk kez negatif aylık enflasyon görüldü.
2022'de en yüksek artış konutta oldu
Veriler 2022 yılında en yüksek yıllık artışın konut fiyatlarında yaşandığını gösterdi. Buna göre ana harcama grupları içinde konut yüzde 79,83'lük artışla ilk sırada yer aldı. Konutu yüzde 77,87 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 73,02 ile ev eşyası izledi.
Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 25,87 ile giyim ve ayakkabı oldu.
Ana harcama grupları itibarıyla 2022 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde -4,14 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, 2022 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 5,91 ile sağlık oldu.
2022 yılı Aralık ayında, endekste kapsanan 144 temel başlıktan 24 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 9 temel başlığın endeksinde değişim olmadı.
111 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
Öncü göstergelerde de baz etkisi görülmüştü
Aralık ayında öncü göstergelerden gelen sinyaller de enflasyonda baz etkisini göstermişti.
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Ücretliler Geçinme Endeksi’ne göre İstanbul’da perakende fiyatlar Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 92,97 oranında arttı. Toptan eşya fiyatları endeksi ise aynı ayda yıllık yüzde 81,31 yükseldi.
İstanbul’da perakende fiyatlar aylık bazda ise yüzde 2,94 oranında artarken, toptan eşya fiyatlarındaki aylık değişim yüzde 3,71 oldu.
Aralık ayında tüketici fiyatlarında yıllık artış oranı 3 ayın ardından çift haneli seviyelere döndü.
Benzer eğilim Türk-İş'in gıda enflasyon oranlarında da görüldü.
Türk-İş tarafından hazırlanan Açlık ve Yoksulluk Sınırı Aralık 2022 araştırmasına göre, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre yüzde 4,41 oranında, son 12 ayda yüzde 98,41 oranında artış gerçekleşti.
Baz etkisi nedir?
İki dönem arasındaki değişim hesaplanırken, değişime esas alınan dönemde normalden önemli ölçüde düşük veya yüksek bir gerçekleşme olmuş ve karşılaştırılan dönemde aynı anormallik tekrarlanmamışsa bu kez gerçekleşme normal düzeyde olur ve söz konusu göstergede hızlı bir düşüş ya da artış ortaya çıkar.
Bu etkiye baz etkisi adı verilir.