GSM şirketlerine deprem soruşturması
Depremlerde çöken GSM şirketleri Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone hakkında soruşturma başlatan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) şirketlerden, afet ve acil durumlarında ülke genelinde haberleşmenin kesintisiz sağlanmasına yönelik yükümlülüklerinin gereği gibi yerine getirilmesini, tüm afet acil eylem ve planlarının revize edilerek bir ay içinde kuruma göndermesini talep etti.
Afet bölgesinde yaşanan iletişim kopuklukları kamuoyunda büyük tepki çekerken, GSM şirketlerine bu süreçteki aksaklıklar nedeniyle soruşturma açıldı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, 06 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremlerde, işletmecilerin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğine ilişkin başlattığı incelemeyi soruşturmaya çevirdi.
Bloomberg HT tarafından görülen Kurum kararında, Kurul tarafından re’sen gündeme alınan “06.02.2023 tarihinde merkezi Kahramanmaraş linin Pazarcık ilçesinde 7.7 şiddetinde ve Elbistan ilçesinde 7.6 şiddetinde gerçekleşen depremler sırasında ve sonrasında haberleşmenin kesintisiz devam edebilmesi ve haberleşme şebekelerinin bütünlüğünün idame ettirilmesine yönelik olarak işletmecilerin ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğinin denetlenmesi” konusunun incelendiği dile getirildi.
Bu kapsamda şirketlerin ‘Acil yardım çağrı hizmetleri, afet ve acil durum hallerinde haberleşme’, “Felaket kurtarma merkezi” başlıklı maddeye ve Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliği’nin “Hizmetin kısıtlanması ve durdurulması” başlıklı 17’nci maddesinin birinci fıkrası hükümleri ile ilgili diğer mevzuatta tanımlı yükümlülüklerine istinaden soruşturma başlatılmasına karar verildi belirtildi.
Kararda, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde gerçekleşen ve Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa il ve ilçeleri ile çevre il ve ilçeleri etkileyen depremler öncesi ve sonrası TT Mobil İletişim Hizmetleri A.Ş., Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş. ve Vodafone Telekomünikasyon A.Ş.’nin iki noktada soruşturulacağı belirtildi.
İletişimin devamlığı süreçleri incelenecek
BTK tarafından yapılan soruşturmanın ana noktalarından ilkini, “Afet Acil Durum Yönetimi Koordinasyonu grubundan 6 Şubat 2023 saat 04:17’den 1 Mart 2023 tarihine kadar şirketlerin mobil baz istasyonları kurulumu ve jeneratör takviyesi, iletişim devamlılığının sağlanması açısından ücretsiz dakika, SMS ve internet tanımlanması, kısıtlı tüm hatların açılması ve diğer tüm işlemlere binaen yürüttüğü süreçler” oluşturdu.
Kurum tarafından ikinci soruşturma konusu da, “Başta haberleşmenin kesintisiz devam edebilmesi ve haberleşme şebekelerinin bütünlüğünün idame ettirilmesine yönelik bu süreçteki faaliyetlerinin ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklere uyumu” olarak tanımlandı.
Kararda, “Depremler dikkate alınarak afet ve acil durumlarında ülke genelindeki mobil haberleşme şebeke ve altyapısının tamamında haberleşmenin kesintisiz sağlanmasına yönelik ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin gereği gibi yerine getirilmesine ilişkin yukarıda anılan İşletmeciler tarafından gerekli tüm tedbirlerin alınması, planlanan tedbirlere ilişkin uygulama süreçlerine yönelik uygulama takvimi ile ilgili olabilecek tüm afet acil eylem, iş sürekliliği, değişim yönetimi vb. süreç/planlarının revize edilmek suretiyle 1 ay içerisinde Kuruma gönderilmesi” istendi.
Şirketlerin yatırımları gerilerken, afet yönetiminde fiyasko yaşandı
Deprem süresince en kritik ilk saatlerde iletişimin kopması yardım ve arama kurtarma çalışmalarında büyük aksaklıklara yol açmıştı. Deprem riski konusunda yeterli araştırma yapılmadan binaların üzerine monte edilen baz istasyonlarının, binaların çökmesiyle önemli çoğunluğu kullanılamaz hale gelirken, sonrasında getirilen mobil istasyonlar da başta enerji tedarikinde yaşanan sorunlar nedeniyle yeterli kapasiteye ulaşamadı.
Afet yönetiminde yaşanan aksaklıklar kamuoyunda GSM şirketlerini gündeme getirirken, şirketlerin finansal sonuçları da yatırımların reel olarak gerilediğine işaret etmişti.
Türkiye'de halka açık olan Turkcell ve Türk Telekom'un finansal sonuçlarına göre şirketlerin son yıllardaki yatırım harcamalarında yaşanan artış çoğunlukla enflasyonun gerisinde kaldı.
Türk Telekom'un finansal sonuçlarına göre 2022 yılında şirketin yatırım harcaması 14 milyar TL olarak kaydedildi. 2021 yılında şirketin yatırım harcamaları 8,7 milyar olarak kaydedilmişti. Bu veriler dikkate alındığında şirketin 2022'de yatırım harcamalarını yıllık olarak yüzde 61,4 artırdığı görüldü. Bu artış 2022'de kaydedilen yıllık yüzde 64,27'lik enflasyonunun gerisinde kaldı. Bir başka deyişle şirketin yatırım harcamaları 2022'de reel olarak geriledi.
Türk Telekom'un yatırım performansında 2021'de de benzer bir tablo izlendi. Şirketin 2021 yılında yatırım harcamalarındaki artış yüzde 24,6 ile yüzde 36,08'lik enflasyonun gerisinde kalmıştı.
Şirketin önceki yıllardaki performansına bakıldığında 2017 ve 2018'de nominal olarak da yatırım harcamalarının gerilediği izlendi. 2017'de şirketin yatırım harcamaları yüzde 9,5; 2018'de ise yüzde 3,8 düştü.