'Helikopter para' seçeneği taraftar kazanıyor
Finansal krizin ardından 637 kez faiz indiren ve 12 trilyon dolarlık varlık geri alan merkez bankaları hiç denenmemiş yöntemlerden birine daha başvurabilir
Finansal krizden bu yana enflasyonu yeterince yukarı çekebilmek adına 600'den fazla faiz indirimi ve 12 trilyon dolardan fazla varlık geri alımı sonrasında merkez bankaları daha önce denenmeyen bölgelerde daha derine inmek durumunda kalabilir.
Dünyadaki dezenflasyonist dönemden çıkmanın yolu Merkez Bankaları'nın doğrudan hükümet teşviklerini finanse etmesiyle gerçekleşebilir. Bu strateji 1969'da Nobel ödülü alan Milton Friedman'ın önerisiyle piyasaya "helikopter para" sunmak olarak adlandırıldı.
Citigroup, HSBC Holdings ve Commerzbank ekonomistleri geçtiğimiz iki haftada yatırımcılara bu konu hakkında raporlar sundu. Ray Dalio da bu fikire dair potansiyel olduğunu düşünüyor. Avrupa Merkez Bankası (AMB) yetkilileri halihazırda AMB Başkanı Mario Draghi'nin "çok enteresan bir konsept" olarak adlandırdığı konu üzerinde tartışıyor.
Londra'da Oxford Economics ekonomisti Gabriel Stein, "Sıradaki sihirli çözümün 'helikopter para' olup olmayacağını kesin olarak bilmiyoruz, ancak konu ciddi anlamda daha fazla ilgi çekiyor. Bir şekilde bir yerde bu yöntemin uygulanma olasılığı oldukça yüksek." dedi.
Teori, şimdiye kadar modern ve büyük ekonomilerde denenmemiş olsa da, para ve maliye politikalarını birleştirilmesini söylüyor, ancak şimdilerde her ikisinde de alan kalmamış gibi duruyor.
Para sıkıntısı yaşayan hükümetler kısa vadeli borçlanmalarını doğrudan kendi merkez bankalarına satarak karşılığında yeni basılmış para alıyor. Bu para daha sonra vergi kesintileri ya da hükümet harcama programları yoluyla doğrudan ekonomiye enjekte ediliyor. Bankalar gibi alışılmış ve halihazırda kısıtlanmış finansal aracılar bu şekilde baypas edilmiş oluyor.
Bu konuda ana fikir yatırım ve harcamaların tahvil getirilerini ya da piyasa düşüncesini etkilemek yoluyla değil doğrudan desteklenmesi. Merkez bankaları bu şekilde büyüme veya enflasyon limitlerini tesis ederek, sürekli olarak devlet tahvili ihraç etmekten kurtarılabilir.
2002'de zamanın Fed Başkanı Ben S. Bernanke'nin "Helikopter Ben" ünvanını kazanmasına neden olan konuşmasında para politikasında yeni ufukların keşfedilmesinin "neredeyse kesin bir biçimde tüketim ve dolayısıyla fiyatları etkin bir biçimde tetikleyeceğini" söylemişti.
Bu tartışmayı yeniden canlandırmak, Bank of America hesaplamalarına göre dünya çapında merkez bankalarının Şubat itibariyle 637 kez faiz indirimi yapmalarına ve 12.3 trilyon dolar varlık geri almalarına rağmen enflasyonun hızlandırılması konusundaki başarısız olduklarının bir göstergesi oluyor. Bank of America ayrıca dünya üzerinde 489 milyon kişinin negatif faiz uygulayan ülkelerde yaşadığını söylüyor.