Hedef doğru yol yanlış

2001 krizinden sonra T&uuml;rkiye nin b&uuml;t&ccedil;e dengesi konusunda g&ouml;sterdiği duyarlılık her t&uuml;rl&uuml; &ouml;vg&uuml;n&uuml;n &uuml;zerinde. Şartlar ne olursa olsun, h&uuml;k&uuml;metler b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığının fazla artmasına izin vermiyorlar. Bu sayede, Hazine nin bor&ccedil;lanma maliyeti d&uuml;şt&uuml;. B&uuml;t&ccedil;ede faiz harcamalarından k&uuml;&ccedil;&uuml;msenmeyecek tasarruflar yapıldı. Y&uuml;ksek enflasyonun beli kırıldı. Kısacası, krizden &ouml;nemli dersler &ccedil;ıkarıldı.Bu d&ouml;nemde b&uuml;t&ccedil;e disiplini hep yeni vergiler ve dolaylı vergi artışlarıyla sağlanmaya &ccedil;alışıldı. Faiz dışı harcamalardan tasarrufa gidilmeye yanaşılmadı. Dolayısıyla, d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lemeyen harcamaların maliyeti hep t&uuml;keticiye yansıtıldı. T&uuml;keticiye yansıtıldı, &ccedil;&uuml;nk&uuml; artan vergiler, katma değer ve &ouml;zel t&uuml;ketim vergileri gibi, hep dolaylı vergiler oldu. Ge&ccedil;en hafta sonu b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığını &ouml;nlemeye y&ouml;nelik alınan &ouml;nlemler de yine ge&ccedil;mişin aynısının biraz fazlası olmaya devam etti.ŞARTLARDolaylı vergileri artırmak i&ccedil;in şartların uygun olduğu iddia edilemez. Toplam i&ccedil; talebin daraldığı bir d&ouml;nemde &ccedil;eşitli dolaylı vergi oranlarındaki artışlar t&uuml;ketim ve yatırım talebini biraz daha daraltıcı rol oynayacak. Daralan i&ccedil; talep ya daralmaya devam edecek ya da daralmadan bir s&uuml;re daha kurulamayacak. Sonu&ccedil;ta, ekonomik b&uuml;y&uuml;medeki aşağı y&ouml;nl&uuml; eğilim devam edecek. Bu şartlarda artan vergi oranlarının vergi gelirlerini artırıp artırmayacağı da o denli a&ccedil;ık değil. Vergi oranlarını artırmanın da doğal bir sınırı var.Enflasyon a&ccedil;ısından da dolaylı vergi oranlarını artırmak i&ccedil;in şartların uygun olduğu s&ouml;ylenemez. &Ccedil;ift haneli yıllık enflasyondan daha yeni &ccedil;ıktık. Ge&ccedil;en yıl yapılan vergi oranlarındaki artışlar ve d&ouml;viz kurundaki hareketlilikle artan yıllık enflasyon bu yıl d&ouml;viz kurundaki g&ouml;reli istikrar sayesinde d&uuml;şme eğilimine daha yeni girmişti. Ge&ccedil;en yılın bu aylarında y&uuml;ksek &ccedil;ıkan fiyat artışları yıllık enflasyon hesaplamasından &ccedil;ıktık&ccedil;a yıllık enflasyon daha da d&uuml;şecekti. Dolaylı vergi oranlarında yapılan son artışlar bu eğilimi belki değiştirmeyecek, ama t&ouml;rp&uuml;leyecek.Vergi artışlarının zamanlamasında bir kurnazlık da s&ouml;z konusu. Artışlar eyl&uuml;l ayının son haftasında ger&ccedil;ekleştirildi. Dolayısıyla, vergi artışlarının eyl&uuml;l enflasyonuna yansıması sınırlı olacak. Ge&ccedil;en yıl eyl&uuml;l ayında aylık enflasyon y&uuml;zde 0.75 &ccedil;ıkmıştı. Bu yılın eyl&uuml;l ayının son haftasında vergi artışları olmasaydı, enflasyon belki y&uuml;zde 0.4 civarında &ccedil;ıkacaktı. Yeni durumda belki ge&ccedil;en yılki d&uuml;zeyine yaklaşacak. Ama yıllık enflasyon artmamış gibi g&ouml;r&uuml;necek.Vergi zamlarının t&uuml;m etkisi ekim ayı enflasyonuna yansıyacak. Ge&ccedil;en yıl ekim ayında aylık enflasyon y&uuml;zde 3.27 &ccedil;ıktığından, bu yıl ekim ayında aylık enflasyon y&uuml;zde 1.5 ya da 2 dahi &ccedil;ıksa, yıllık enflasyon belirgin bir bi&ccedil;imde d&uuml;şm&uuml;ş olacak. Dolayısıyla, yeni vergi zamları yıllık enflasyondaki eğilimi değiştirmemiş gibi g&ouml;r&uuml;necek.BİRİ DİĞERİNİ TEHDİT EDİYOREkonomi kurnazlık kaldırmaz. Aylar arası kaydırmalara g&uuml;venerek enflasyon g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;n&uuml; değiştirmek m&uuml;mk&uuml;n değil. Merkez Bankası nın &uuml;st&uuml;ne basarak vurguladığı enflasyon tahmini, yeni vergi d&uuml;zenlemeleriyle ge&ccedil;erliliğini iyice yitirmiş oluyor. Bir anlamda, maliye politikası para politikasının itibarını tehdit etmiş oluyor. Merkez Bankası enflasyon tahminini daha yeni d&uuml;ş&uuml;rm&uuml;şt&uuml;. Amiyane tabirle, şimdi ters k&ouml;şeye yatmış oldu.Bu nedenle, b&uuml;t&ccedil;e disiplini hedefi doğru ve takdire şayan, ama bu hedefe varabilmek i&ccedil;in tutulan yol yanlış. Eskiden, b&uuml;t&ccedil;e disiplinine boş verilmesi para politikasına en b&uuml;y&uuml;k tehdit idi, şimdi b&uuml;t&ccedil;e disiplini hedefine varabilmek i&ccedil;in tutulan yol, para politikasına en b&uuml;y&uuml;k tehdit haline geldi.