İhracat artışı tasarruf artışı demektir

Cari işlemler a&ccedil;ığı sorununa &ccedil;&ouml;z&uuml;m i&ccedil;in &ccedil;eşitli fikirler ortaya atılıyor. Farklı fikirler farklı &ccedil;&ouml;z&uuml;mlermiş gibi bir izlenim veriyor. Aslında, hepsi aynı yere &ccedil;ıkıyor.Kimileri ihracatın artırılması gerektiğini savunuyor. Kimileri ithalat talebinin dizginlenmesini &ouml;neriyor. Kısa d&ouml;nemde ikisi de aynı anlama geliyor. Cari işlemler a&ccedil;ığı sorununun yumuşak iniş şeklinde &ccedil;&ouml;z&uuml;m&uuml; i&ccedil;in ekonomide tasarrufların artırılması ya da yatırımların d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesi ya da ikisinin birden ger&ccedil;ekleştirilmesi gerekiyor.Cari işlemler a&ccedil;ığı bir ekonomide toplam i&ccedil; tasarrufların toplam yatırımlardan az olması durumunda oluşur. Yurti&ccedil;inde oluşan toplam tasarruf a&ccedil;ığı (tasarruf-yatırım) yurtdışından tasarruf ithali (cari işlemler a&ccedil;ığı) yoluyla dengelenir. Bu eşitlikten yola &ccedil;ıkarak cari işlemler a&ccedil;ığının azaltılması i&ccedil; tasarrufların artırılması ve/veya yatırımların azaltılması yoluyla ger&ccedil;ekleşebilir diyoruz. İ&Ccedil; TALEBİ D&Uuml;Ş&Uuml;RMEKKonuyu basitleştirmek i&ccedil;in kamu a&ccedil;ıklarının sıfır olduğunu (devletin tasarrufları ile yatırımlarının eşit olduğunu) varsayalım. O halde, aynı &uuml;retim (gelir) d&uuml;zeyinde daha fazla ihracat yapmak yurti&ccedil;inde &uuml;retilip t&uuml;ketilen ve yatırıma d&ouml;n&uuml;şen bazı malların yurtdışına satışı anlamına gelecek. Yani, &ouml;zel kesim ge&ccedil;mişe g&ouml;re daha az t&uuml;ketecek (daha fazla tasarruf edecek) ve daha az yatırım yapacak. &Ouml;zel kesimin daha fazla tasarruf etmesi ve daha az yatırım yapması cari işlemler a&ccedil;ığını azaltıcı bir gelişme. Dolayısıyla, ihracatı artırma yoluyla cari işlemler a&ccedil;ığını dizginlemek aynı zamanda tasarrufları ve yatırımları ilgilendiriyor. İhracata dayalı b&uuml;y&uuml;me modelini se&ccedil;miş olan Asya &uuml;lkelerinde tasarruf oranlarının da y&uuml;ksek olması bir tesad&uuml;f değil.B&ouml;yle bir dengeyi nasıl bulacağız? Konu, kurlar artarsa, ihracat da artar diyerek &ccedil;&ouml;z&uuml;me ulaşacak kadar basit değil. Konu, &ouml;zel kesimin t&uuml;ketim ve yatırım talebinin kısılmasıyla yakından ilgili. T&uuml;ketim ve yatırım talebinin toplamına da i&ccedil; talep diyoruz.İ&ccedil; talebin kısılmasının ya da b&uuml;y&uuml;mesinin d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesinin &uuml;&ccedil; yolu olabilir diyebiliriz. Birincisi, &ouml;zel kesimin kullanılabilir gelirini d&uuml;ş&uuml;rmek. Yani, aynı gelir d&uuml;zeyinde daha fazla vergi verdiğinde, &ouml;zel kesimin elindeki kullanılabilir gelir azalacağından, toplam talep de azalacaktır. İkinci yol, t&uuml;ketim ve yatırımların mal ve hizmet fiyatlarının artışı dışında maliyetini artırmaktır. Faizler bu rol&uuml; oynarlar. Faizler y&uuml;kseldik&ccedil;e, t&uuml;ketim ve yatırımın maliyeti artar. Tasarruflar artarken, yatırımlar d&uuml;şer. &Uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; yol, ekonomideki beklentileri alt&uuml;st edip ekonomik birimlerin &ouml;nlerini g&ouml;rmelerini engellemek olabilir. O takdirde, yatırım ve t&uuml;ketim harcamaları kısılır. Ama, bu bir ekonomi politikası olamaz. NEDEN HEP SERT İNİŞ Maliye politikası kullanılacaksa, vergilerin artırılması g&uuml;ndeme gelir. Para politikası kullanılacaksa, faizlerin artırılması s&ouml;z konusudur.Yatırımlar artmaya devam etsin, ama t&uuml;ketim artışı dizginlensin dendiğinde işler karışır. Para basarak cari işlemler a&ccedil;ığının dizginlenmesi s&ouml;z konusu olur. Bu politika hem enflasyonu ve enflasyon beklentilerini azdırır hem de cari işlemler a&ccedil;ığının daha da fazla y&uuml;kselmesine neden olur. Beklenen reel faiz d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;nden, aslında t&uuml;ketim harcamaları da dizginlenemez.T&uuml;rkiye de şimdiye kadar yumuşak iniş başarılamamıştır. &Ccedil;&uuml;nk&uuml;, tasarrufları ger&ccedil;ekten artıracak politika uygulamalarından ka&ccedil;ınılmıştır. &Ouml;yle olunca, &ccedil;&ouml;z&uuml;m, hep i&ccedil; talep artışını sınırlayabilecek ya da d&uuml;ş&uuml;recek &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; yola bırakılmıştır. O da, beklentileri alt&uuml;st eden gelişmeler sonucunda yaşanan sert iniş olmuştur. Şimdi de, bu yolda ilerliyormuşuz gibi bir izlenim veriyoruz.