Kriz çığlıkları

Ekonomi politikaları bir yerde herhangi bir nedenle tıkandığında, politika yapıcıları sa&ccedil;malamaya başlar. T&uuml;rkiye de son g&uuml;nlerde etkili ve yetkili kişilerce verilen ve gazete sayfalarına yansıyan deme&ccedil;ler bu hali yansıtıyor.Yurtdışından kaynaklanan riskler yeni değil. T&uuml;rkiye ekonomisinde hızlanarak artan cari işlemler a&ccedil;ığı riski de yeni değil. Ge&ccedil;en yılın kasım ayından bu yana artan cari işlemler a&ccedil;ığı finansal istikrarın s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lmesine y&ouml;nelik risk yaratıyor anlayışıyla bir dizi &ouml;nlemler uygulamaya kondu. Bug&uuml;ne kadar bu &ouml;nlemlerin dişe dokunur bir sonucu g&ouml;r&uuml;lemedi.İki olasılık var: ya &ouml;nlemler doğru, ama dozu yetersiz ya da &ouml;nlemler yanlış. Olasılıklardan ikincisi &uuml;zerinde pek durulmak istenmiyor. Onun yerine, etkili ve yetkili ağızlardan ekonomik birimlerin beklentilerinin bozulması hedefleniyor. Doğru ve yeterli dozda uygulanabilecek bir ekonomi politikası yerine beklentilerin bozulup benzer bir sonucun alınmasına &ccedil;alışılıyor. Yanlış yapılıyor. UYUŞMAZLIK VARMakro ekonomik idare, siyasi kaygılar ve tercihler ile ekonomik ger&ccedil;ekler arasında sıkıştı. &Ouml;nce siyasi tercihleri sıralayalım: Merkez Bankası politika faizlerini artırarak piyasadaki faizleri daha da artırmasın; yatırımlar artmaya devam etsin, ama ithalatı artıracak &uuml;retim alanlarına değil, ihracata y&ouml;nelik alanlara kaysın; i&ccedil; ticaret canlı kalmaya devam etsin; enflasyon d&uuml;ş&uuml;k kalsın; cari işlemler a&ccedil;ığı d&uuml;şs&uuml;n; b&uuml;t&ccedil;ede gelirler artarken, harcamalarda kısıntıya gitmek gibi bir sa&ccedil;malık(!) yapılmasın.Ekonomik ger&ccedil;ekleri ise ş&ouml;yle sıralayabiliriz: T&uuml;ketim ve yatırım harcamaları hızla artıyor; ithalat talebi patlamış durumda; ihracat k&uuml;&ccedil;&uuml;msenmeyecek &ouml;l&ccedil;&uuml;lerde artsa da, ithalat artışına yetişmesi olanaksız; cari işlemler a&ccedil;ığı hızlanarak artıyor; b&uuml;y&uuml;me &ccedil;ok hızlı; işsizlik d&uuml;ş&uuml;yor; enflasyonda y&ouml;n yukarı y&ouml;nde; artan cari işlemler a&ccedil;ığının yarattığı dış bor&ccedil;lanma ihtiyacı yurtdışındaki riskler nedeniyle bir g&uuml;n karşılanmayabilir. 2008 model bir krizi yeniden yaşayabiliriz.Ekonomik ger&ccedil;ekler i&ccedil;inde siyasi tercihler ş&ouml;yle şekilleniyor: ekonomik b&uuml;y&uuml;me devam etsin; işsizlik azalsın; enflasyon ve d&ouml;viz kurlarının biraz artması &ouml;nemli değil. Siyasi kaygılarla dışlanan ekonomi politikası se&ccedil;enekleri ise ş&ouml;yle: i&ccedil; talep artışı devam etsin, ama bankalar kredi yoluyla i&ccedil; talep artışını k&ouml;r&uuml;klemesin. İ&ccedil; talep artışını kontrol edebilecek para politikası faizinin artırılması ve se&ccedil;ici vergi artışları yoluyla daha sıkı maliye politikası dışında ne yapılabiliyorsa yapılsın. KRİZİ DERİNLEŞTİRME &Ccedil;ALIŞMALARISiyasi tercihlerle ekonomik ger&ccedil;ekler uyuşmuyor. Uyuşmayınca, alınan &ouml;nlemler sonu&ccedil;suz kalıyor. Siyasi kaygı ile ekonomik ger&ccedil;eklerin uyuştuğu tek nokta şu: artan cari işlemler a&ccedil;ığının yarattığı dış bor&ccedil;lanma ihtiyacı yurtdışındaki riskler nedeniyle bir g&uuml;n karşılanmayabilir; 2008 model bir krizi yeniden yaşayabiliriz. Bu durumda, siyasi kaygıyı hafifletecek tek politika ekonomik birimlerin beklentilerini bozmak oluyor. Fiyat dışı etkenlerle i&ccedil; talep b&uuml;y&uuml;mesinin dizginlenmesi hedefleniyor. Beklenti y&ouml;netimi terimi genellikle merkez bankası gibi kurumların yaptıkları a&ccedil;ıklamalarla ekonomik birimlerin beklentilerinin &ccedil;ok şişmesini &ouml;nlemek olarak tanımlanır. Beklentileri bozmaya y&ouml;nelik siyasi otorite tarafında sahnelenen beklenti y&ouml;netimi &ccedil;abalarına ilk kez şahit olunuyor. Fiyat mekanizması ile değil de, beklentilerin bozulması yoluyla elde edilecek sonu&ccedil; birbirine benzeyebilir. Ama, beklentilerin bozulmasıyla arzulanan dengeye yaklaşmak hedefleniyorsa, hedefi olumsuz y&ouml;nde aşmak &ccedil;ok olasıdır. Beklentiler bozulduğunda, dozunu ayarlamak m&uuml;mk&uuml;n olmaz.Yurtdışındaki gelişmelerden kaynaklanan bir krizin ne zaman &ccedil;ıkacağını kestirmek g&uuml;&ccedil;. Ama, kriz &ccedil;ıkarsa, olabileceğinden daha derin bir kriz yaşamak i&ccedil;in elimizden geleni yapıyoruz. Bu şartlarda, kredi notumuzun artması değil, d&uuml;ş&uuml;r&uuml;lmesi g&uuml;ndeme gelebilir.