Bütçede gelirler esnek harcamalar değil

Biliyorsunuz, b&uuml;t&ccedil;enin yapısal sorunlarını sık sık vurgularım. Ocak-ağustos b&uuml;t&ccedil;e rakamlarında buna y&ouml;nelik &ouml;nemli işaretler var. Harcamalarda esneklik azalırken, gelirlerin performansı ekonomik aktiviteye bağlı olarak d&uuml;ş&uuml;yor.GELİRLER TEKLEMEYE DEVAM EDİYORGelirlerin i&ccedil;inde payı &ccedil;ok olan KDV, &Ouml;TV gibi dolaylı vergiler, ekonomideki harcamalarla artıyor. Bu sene olduğu gibi ithalat ve ekonomik b&uuml;y&uuml;me beklenenden d&uuml;ş&uuml;k olunca istenen vergi toplanamıyor. Sekiz aylık rakamlara bakınca vergilerin, ge&ccedil;en yılın aynı d&ouml;nemine g&ouml;re, y&uuml;zde 7.5 arttığını g&ouml;r&uuml;yoruz. Dahilde alınan KDV artışı y&uuml;zde 2.8 iken, ithalden alınan KDV de artış sıfır, yani yok. Her iki kalemdeki reel artışlar negatif.Bu sorunun farkında olan otoriteler son yıllarda vergi dışı gelirlere y&uuml;klenerek mali disiplinin sağlanabileceği algısını topluma ve piyasalara yerleştirmek i&ccedil;in başarılı bir m&uuml;cadele sergilediler. Dolayısıyla b&uuml;t&ccedil;e gelirleri i&ccedil;erisinde vergi dışı kalemlerin payı b&uuml;y&uuml;d&uuml;. Bu bağlamda gelirlere bakınca; ge&ccedil;en yıl yapılan vergi aflarının taksitlerini (5 milyar TL), Merkez Bankası nın bu yılki y&uuml;ksek temett&uuml; &ouml;demesini (7.2 milyar TL) toplam gelirlerden &ccedil;ıkardığınızda, b&uuml;t&ccedil;enin gelir performansındaki sorunlar daha net ortaya &ccedil;ıkıyor. Hatırlamakta yarar var, b&uuml;t&ccedil;enin gelir varsayımları i&ccedil;erinde 10 milyar liradan fazla &ouml;zelleştirme geliri yer alıyor. Hen&uuml;z yeni bir &ouml;zelleştirme yapılamadığı i&ccedil;in bu kalemden de beklenen gelir sağlanamayacak.ESNEK OLMAYAN HARCAMA KALEMLERİNDEKİ ARTIŞ DEVAM EDİYORHarcama tarafında, faiz &ouml;demelerini &ccedil;ıkarırsanız artış oranı y&uuml;zde 17 ye yaklaşıyor. İster toplam b&uuml;t&ccedil;e gelirlerindeki y&uuml;zde 10.4 l&uuml;k artışla ister yukarıda verdiğim vergi gelirlerindeki artışla karşılaştırın. Ara a&ccedil;ılıyor. A&ccedil;ılma bir defalık harcamalardan kaynaklansa, konjonkt&uuml;rel olsa dert değil. Dış ekonomilerde sorun var, ge&ccedil;ici transferlerle ekonomiyi destekliyoruz dersiniz, anlayışla karşılanabilir. Ancak artışın b&uuml;y&uuml;k kısmı esnek olmayan kalemlerden; personel harcamaları ve sosyal g&uuml;venlik i&ccedil;in yapılan harcamalardan.Devletin memur ihtiyacı devamlı olacaktır. Sosyal g&uuml;venlikte en b&uuml;y&uuml;k artış kalemi sağlık ve sosyal g&uuml;venliği bulunmayanlara sağlanan hizmetler karşılığı yapılan harcamalarda. Sosyal devlet olmanın gereği bu t&uuml;r giderlerden ka&ccedil;ınmak zor. Hele se&ccedil;im d&ouml;neminde bu t&uuml;r harcamalarla oynanamaz.O zaman bu t&uuml;r artışlara paralel olarak sağlam gelir artışları da bulmak gerek. Aksi halde vergilere dokunmadan, ge&ccedil;ici kalemlere g&uuml;venerek &ccedil;oğaltılan harcamalar kalıcı (yapısal) a&ccedil;ıklara neden olmaya devam edeceklerdir.A&Ccedil;IK HEDEFİ TUTMAYACAKSiyasi otoriteler de s&ouml;yledi, yıl sonu b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığı hedefi tutmayacak. B&uuml;t&ccedil;enin yıllardır uygulanagelen diğer bir sorunu da harcamaların son &ccedil;eyreğe biriktirilmesidir. Sene başında &ouml;denekler serbest bırakılmaz, &ouml;nceki yılın emanet &ouml;denekleri kullanılır. Yılın bitimine doğru t&uuml;m saklanan &ouml;denekler harcanır. B&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığı patlar.Se&ccedil;im d&ouml;nemine girdiğimize g&ouml;re bu yıl da benzeri tekrarlanacak. Kaba tahminler yıl sonunda b&uuml;t&ccedil;e a&ccedil;ığının milli gelirin y&uuml;zde 2.5 i kadar olabileceğini g&ouml;steriyor. Hedefin y&uuml;zde 1.5 olduğu hatırlanırsa, sapmanın az olduğu s&ouml;ylenemez. A&ccedil;ık yıl sonuna kadar Hazine bor&ccedil;lanmasına bir baskı yaratır. Uzmanlar kalan s&uuml;rede bor&ccedil; &ccedil;evirme oranının y&uuml;zde 100 civarında olabileceğini tahmin ediyor. Bozulma aşırıya ka&ccedil;mazsa sorun olmaz. Bu bağlamda kamu a&ccedil;ıklarını kapatmak i&ccedil;in hazırlıkları yapılan zamların ve vergi ayarlamalarının; gelecek yılın b&uuml;y&uuml;mesine, enflasyonuna, b&uuml;t&ccedil;esi ile finansman denklemlerine olumlu etki yapması şart. Umarım kaş yapalım derken g&ouml;z &ccedil;ıkartılmaz.