Merkez Bankası döviz rezervlerini nasıl değerlendiriyor?

T&uuml;rkiye nin uluslararası d&ouml;viz rezervi kamuoyunda &ccedil;ok konuşulan bir konu değildi. Eskiden tamamen teknik bir detay olan veriler siyasileşti. Toplumun ilgisini &ccedil;ekmeye başladı.&Ouml;ncelikle belirtmemde yarar var. D&ouml;viz saklamasının en temel nedeni ithalat yapmak ve dış bor&ccedil;ları &ouml;demektir. Dolayısıyla ne kadar d&ouml;viz biriktirileceğine bu verilere bakarak karar verilir. Genellikle &uuml;&ccedil; aylık ithalat toplamı ve bir yılda &ouml;denecek d&ouml;viz bor&ccedil;ları kadar rezerv tutmanın yeterli olduğu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;l&uuml;r. En son verilere g&ouml;re toplam yıllık d&ouml;viz ihtiyacı yaklaşık 160 milyar dolar.Oysa TCMB nin rezervleri 125 milyar dolar civarında. Bu a&ccedil;ıdan bakarsanız yetersiz gibi g&ouml;r&uuml;n&uuml;yor. Ama eğer tam esnek kur uygulanabilse, ihtiyacı olan piyasaya gidip istediği kadar d&ouml;viz bulabilse rezerv saklamaya gerek yok. Korkulan şey piyasada yeteri kadar d&ouml;viz olmaz ve kur yukarı fırlarsa ne olacak? Yani rezerv tutmanın bir nedeni de kurlarda istikrarı sağlamak.D&Ouml;VİZ NEREDEN BULUNMUŞ?Bu bağlamda merkez bankaları uluslararası g&uuml;vene sahip paraları &ccedil;eşitli yollarla toplayıp saklıyorlar.Mart 2013 sonu itibarıyla TCMB nin 127 milyar dolar kadar d&ouml;viz rezervi var. Bunun yaklaşık 75 milyar doları bankalardan munzam karşılık ve rezerv oran katsayısı uygulamasıyla topladığı d&ouml;vizler. Bu d&ouml;vizlerin 45 milyar dolarlık kısmı TL mevduatlarının d&ouml;viz ve altın cinsinden tutulan karşılıkları, kalanı da d&ouml;viz mevduatları i&ccedil;in tutulan munzam karşılıklar. Bunlara faiz &ouml;denmiyor.Rezervlerde Hazine nin de 5 milyar dolar kadar parası var. 21-22 milyar dolarlık b&ouml;l&uuml;m&uuml; altın. Kalan 25 milyar doları TCMB d&ouml;viz alımlarından, yurtdışında yaşayan iş&ccedil;ilerin Merkez Bankası nda tuttuğu mevduatlarından ve diğer kaynaklardan toplanmış.Diğer bir deyimle rezervlerin y&uuml;zde 60 ı bankalardan toplanan d&ouml;viz.T&Uuml;RKLER ABD TAHVİLLERİNE 57 MİLYAR DOLAR YATIRMIŞ&Ouml;te yandan merkez bankaları topladıkları d&ouml;vizleri kasalarında tutmuyor, &ccedil;eşitli y&ouml;ntemlerle değerlendiriyorlar.Bizim rezervlerin 97 milyar doları Amerika, Almanya gibi g&uuml;venilir &uuml;lkelerin hazinelerinin &ccedil;ıkardıkları tahvillere yatırılmış. ABD hazine verilerine g&ouml;re, Mart 2013 itibarıyla T&uuml;rkler 57 milyar dolarlık Amerikan tahvili satın almışlar. Tahminimce bunun &ccedil;ok b&uuml;y&uuml;k b&ouml;l&uuml;m&uuml; Merkez Bankası na ait. Kendi hazinesinin k&acirc;ğıtlarını almaya kalksa, kamuya kredi a&ccedil;ıyor diye eleştirilir.Yanı sıra rezerv olarak tutulan altınların bir kısmı da Amerikan ve İngiliz merkez bankalarının kasalarında saklanıyor. 7 milyar dolar civarındaki nakit ve mevduatın bir b&ouml;l&uuml;m&uuml; de New York ve Londra daki bankalarda tutuluyor.Buna karşılık banka, ge&ccedil;en yıl yatırım yaptığı tahvillerden ve mevduattan ortalama etkin faiz olarak dolar i&ccedil;in y&uuml;zde 0.11; Euro i&ccedil;in ise y&uuml;zde 0.31 almış. Bu normal. Biliyorsunuz sanayileşmiş &uuml;lkelerde faizler yerlerde s&uuml;r&uuml;n&uuml;yor. Ama bizim bankacılık sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n TCMB ye verdiği d&ouml;vizler i&ccedil;in &ouml;dediği ortalama faiz y&uuml;zde 3 civarında.G&ouml;r&uuml;ld&uuml;ğ&uuml; gibi sistem burada biraz ilgin&ccedil; hale geliyor. &Ouml;nce T&uuml;rkiye deki bankalar g&ouml;receli olarak pahalı d&ouml;vizle bor&ccedil;lanıyorlar. İşlerine geldiği i&ccedil;in bunu faizsiz Merkez Bankası na veriyorlar. O da gidip d&uuml;ş&uuml;k faizli Amerikan veya Alman k&acirc;ğıdı alıyor. Onların hazinelerini fonluyor.Bug&uuml;n yazıyı bir soru sorarak bitireyim. Artık uzun vadeli yatırım yapılabilir &uuml;lke notumuz var değil mi? O zaman Merkez Bankamız, rezervlerinin bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml; bizim Hazinemizin &ccedil;ıkaracağı &ouml;zel tertip d&ouml;vizli enstr&uuml;manlara yatırsa ne olur? Bu bir &ouml;neri değil, &ccedil;&uuml;nk&uuml; cevabını biliyorum. Sadece b&ouml;yle bir niyet beyan edilse ne olur diye merak ediyorum?