İran ile nükleer uzlaşının parametreleri

İran ile P5+1 &uuml;lkeleri arasında varılan uzlaşıya g&ouml;re İran, n&uuml;kleer bomba i&ccedil;in uranyum zenginleştirilmesinde kullanılabilen santrif&uuml;jleri yaklaşık 3 te 2 oranında azaltacak, uranyum zenginleştirmesi n&uuml;kleer silah yapmaya yetmeyecek d&uuml;zeye inecek ve bunlar Fordo da değil, sadece Natanz tesislerinde eski teknolojiyle yapılacak. Arak taki reakt&ouml;r de n&uuml;kleer silah i&ccedil;in pl&uuml;tonyum &uuml;retmeyecek şekilde yeniden dizayn edilecek. P5+1 ile İran arasında y&uuml;r&uuml;t&uuml;len n&uuml;kleer m&uuml;zakerelerde nihai metnin 30 Haziran a kadar yazılmasında karar kılınırken, &ccedil;er&ccedil;eve anlaşmasının parametreleri de belirlendi. ABD y&ouml;netimi de &ccedil;er&ccedil;eve anlaşmasında uzlaşıya varılan noktaları duyurdu. Buna g&ouml;re, İran, n&uuml;kleer bomba yapmak i&ccedil;in uranyum zenginleştirilmesinde kullanılabilen santrif&uuml;jlerini yaklaşık 3 te 2 oranında azaltmayı kabul etti. Haziran da varılacak anlaşmayla, İran ın şu anki 19 bin civarındaki santrif&uuml;jlerinin sadece 5 bin kadarının faaliyet g&ouml;sterilmesine izin verilecek. Ayrıca İran, uranyum zenginleştirmesini, 15 yıl boyunca, n&uuml;kleer silah yapmaya yetmeyecek d&uuml;zey olan y&uuml;zde 3,67 ile sınırlayacak ve zenginleştirilmiş uranyum stokunu da 10 bin kilogramdan 300 kilograma d&uuml;ş&uuml;recek. Kalan t&uuml;m santrif&uuml;jler ile zenginleştirilmiş altyapılar ise Uluslararası Atom Enerji Kurumu nun (UAEK) izlediği depolarda tutulacak ve bunlar, sadece işleyen santrif&uuml;jler ile ekipmanın değiştirilmesinde kullanılacak. İran ın şu anda bir tane n&uuml;kleer bomba yapmak i&ccedil;in yeterli materyale ulaşma s&uuml;resi 2-3 ay iken, bu zaman en az bir yıla &ccedil;ıkarılacak. -Fordo da uranyum zenginleştirilmeyecek- &Ccedil;er&ccedil;eve anlaşmasına g&ouml;re İran, 15 yıl boyunca uranyum zenginleştirilmesi amacıyla yeni bir tesis de inşa etmeyecek. Anlaşma kapsamında İran, Fordo daki tesisini en az 15 yıl uranyum zenginleştirmek i&ccedil;in kullanmayacak, sadece barış&ccedil;ıl ama&ccedil;lara y&ouml;nelik bir tesis haline getirecek. İran ayrıca, bu tesiste 15 yıl boyunca uranyum zenginleştirilmesiyle ilgili Ar-Ge faaliyetleri y&uuml;r&uuml;tmeyecek ve n&uuml;kleer fizyona girebilen fisiyon maddesi bulundurmayacak. Ayrıca, anlaşma &ccedil;er&ccedil;evesinde, Fordo dan 3 te 2 civarındaki santrif&uuml;jler ile ilgili altyapılar s&ouml;k&uuml;lecek ve UAEK in izlemesi altına verilecek. Kalanlarla da uranyum zenginleştirmeyecek. -Sadece Natanz da eski teknolojiyle uranyum geliştirme- Uzlaşı noktasında, İran 10 yıl boyunca sadece Natanz n&uuml;kleer tesisinde ve sadece birinci nesil 5 bin 60 IR-1 ile uranyum zenginleştirebilecek, uranyum zenginleştirmedeki daha gelişmiş santrif&uuml;jleri ise UAEK in denetimindeki depolara kaldıracak. İran, IR-2, IR-4, IR-5, IR-6 veya IR-8 olarak adlandırılan modellerdeki santrif&uuml;jleri ise uranyum zenginleştirmek i&ccedil;in en az 10 yıl boyunca kullanmayacak ve gelişmiş santrif&uuml;jleriyle sadece sınırlı Ar-Ge yapabilecek. -UAEK e geniş &ccedil;aplı izin- İran ın n&uuml;kleer faaliyetlerinin izlenebilmesi ve şeffaflığın sağlanabilmesi a&ccedil;ısından UAEK in, Natanz ve Fordo dahil İran ın n&uuml;kleer tesislerine d&uuml;zenli girişi olabilecek. M&uuml;fettişlerin İran ın n&uuml;kleer programının tedarik zincirine, uranyum madenlerine de erişimi olacak. İran, UAEK in ş&uuml;pheli g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; veya gizli tesis olduğu iddialarının yer aldığı noktaları inceleyebilmesine olanak vermesi zorunluluğu getirilecek. İran, UAEK ye daha fazla erişim ve bilgi sağlayan UAEK in ek protokol&uuml;n&uuml; uygulamayı da kabul etti. -Arak taki ağır su deposuna d&uuml;zenleme- Bunun yanında, İran, P5+1 ile karar kılınan dizayna g&ouml;re ve n&uuml;kleer silah elde etmeye uygun pl&uuml;tonyum &uuml;retmeyecek şekilde Arak taki ağır su reakt&ouml;r&uuml;n&uuml; yeniden inşa edecek. Reakt&ouml;r&uuml;n, silah yapmaya uygun pl&uuml;tonyum &uuml;reten orijinal ana kısmı ise imha edilecek ve &uuml;lkeden &ccedil;ıkarılacak. İran bu reakt&ouml;rdeki kullanışmış yakıtları &uuml;lkeden g&ouml;nderecek, kullanılmış n&uuml;kleer yakıtı geliştirme ve yeniden &uuml;retme işlemlerine girmeyecek. İran ayrıca 15 yıl boyunca ek bir ağır su reakt&ouml;r&uuml; de inşa etmeyecek. -Taahh&uuml;tlere uyarsa yaptırımlar kalkacak veya askıya alınacak- İran ın bu taahh&uuml;tlere uyması halinde ise &uuml;lkeye y&ouml;nelik bazı yaptırımlar kaldırılacak. UAEK in İran ın n&uuml;kleerle ilgili t&uuml;m kilit adımları attığını teyit etmesinin ardından ABD ve AB nin, İran a, n&uuml;kleer programına y&ouml;nelik getirdiği yaptırımlar askıya alınacak. BM G&uuml;venlik Konseyi nin de İran ın n&uuml;kleer meselesiyle ilgili t&uuml;m ge&ccedil;miş yaptırımları, İran ın kilit kaygıları gidermesiyle eş zamanlı olarak kaldırılacak. Ancak, hassas teknolojilerin transferiyle ilgili b&ouml;l&uuml;mler yeni bir BM G&uuml;venlik Konseyi tasarıyla tekrar d&uuml;zenlenecek. İran ın herhangi bir zamanda taahh&uuml;tlerinden cayması halinde ise bu yaptırımlar geri yerine getirilecek. AA

İran ile nükleer uzlaşının parametreleri

ABD yönetimi nükleer anlaşmada İran ile uzlaşıya varılan noktaları duyurdu

Öne Çıkanlar