Krizdeki Sri Lanka'da halk kıtlıkla karşı karşıya

İLAYDA KILI&Ccedil;AY Sri Lanka, 1948 de İngiltere&rsquo;den bağımsızlığını kazanmasından bu yana en b&uuml;y&uuml;k ekonomik krizle karşı karşıya. &Uuml;lkede vatandaşlar gıda kıtlığına karşın uyarılırken, kilometrelerce uzayan yakıt kuyrukları &ouml;l&uuml;mlere yol a&ccedil;ıyor. Ekonomik kriz nedeniyle muhalefetin artan baskısı sonrası 9 Mayıs ta istifa eden Başbakan Mahinda Rajapaksa&rsquo;nın ardından 22 milyon n&uuml;fuslu ada &uuml;lkesi Sri Lanka nın yeni başbakanı Ranil Wickremesinghe &uuml;lkenin ekonomik krizde olmasının nedeninin &ouml;nceki y&ouml;netim olduğunu belirtti. Wickremesinghe, &uuml;lkede gıda kıtlığının yaşanabileceğini belirterek, &ldquo;Herkesin durumun ciddiyetini kabul etmesi konusunda uyarıyorum&rdquo; dedi. Hindistan&rsquo;ın medya şirketi NDTV&rsquo;de kıdemli muhabir olan Sreeja MS, &uuml;lkenin i&ccedil;inde olduğu ekonomik krizden Rajapaksa ailesinin sorumlu olduğunu belirtirken, &ldquo;G&uuml;n&uuml;m&uuml;z&uuml;n Sri Lanka&rsquo;sı insanların temel ihtiya&ccedil;larına erişemediği, gaz ve yakıt bulmak i&ccedil;in sokaklara d&ouml;k&uuml;ld&uuml;ğ&uuml; hatta su tedarikinin kesintiye uğradığı bir yer. Yine de Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa tahtını terk etmeyecek &rdquo; diye konuştu. &Uuml;lkenin geldiği nokta hakkında Bloomberg HT nin sorularını yanıtlayan MS, &Uuml;lkenin dış bor&ccedil;larını &ouml;deyememesi nedeniyle Sri Lanka&rsquo;nın kredi notunun 2020&rsquo;de d&uuml;şmeye başladığını belirtti. MS, Sri Lanka da yaşanan durumu ş&ouml;yle &ouml;zetledi: &ldquo;Rajapaksa&rsquo;nın tekel kararları ve art arda gelen h&uuml;k&uuml;metler, harcamalarıyla &uuml;lkenin ulusal gelirini aşmaya zorladı ve sonunda Sri Lanka&rsquo;yı uluslararası finans piyasalarının dışında tuttu. Analistler ve muhalefet liderleri tarafından harekete ge&ccedil;meleri konusunda uyarılmasına rağmen, Rajapaksa &uuml;lkenin gayrisafi yurt i&ccedil;i hasılasının y&uuml;zde 5 ini oluşturan turizm sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n toplanmasını bekleyerek &uuml;lke ekonomisinin canlanacağını umdu. Ardından vergi kesintileri ve kimyasal g&uuml;bre yasağıyla &uuml;lke, azalan dış rezervlere b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de bağımlı hale getirildi.&rdquo; Yakıt bulunamadığı i&ccedil;in okulların kapatıldığı Sri Lanka&rsquo;da akaryakıt istasyonlarının &ouml;n&uuml;ndeki kuyrukların kilometreleri bulduğu belirtiliyor. Toplu taşımanın yaklaşık y&uuml;zde 60&rsquo;ının kesintiye uğradığını belirten MS, &ldquo;Zengin ya da fakir t&uuml;m Sri Lanka vatandaşları yakıt kuyruklarında en az 15-24 saat harcıyorlar. Mağazalarda s&uuml;t tozu t&uuml;kendi, bu da bir&ccedil;ok kişiyi g&uuml;nde sadece bir &ouml;ğ&uuml;n yemekle idare etmeye zorluyor&rdquo; dedi. &ldquo;&Ccedil;in, bor&ccedil; yapılandırma talebini de geri &ccedil;evirdi&rdquo; MS, &ldquo;Bu krizden tek kurtulan Gotabaya Rajapaksa oldu. Ancak Galle Face de istifasına y&ouml;nelik protestolar gittik&ccedil;e artıyor. Sri Lanka daki insanlar bug&uuml;n tek bir ama&ccedil; i&ccedil;in birleşmiş durumda&rdquo; diye belirtirken yardım i&ccedil;in &uuml;lkelere ulaşarak bir &ccedil;ıkış yolunun arandığını belirtti. MS, Sri Lanka&rsquo;da yaşanan ekonomik krizin nedenlerinden biri olarak nitelendirdiği &Ccedil;in&rsquo;in ise bor&ccedil; yapılandırma talebini reddettiğini belirtti. MS, &ldquo;&Uuml;lkenin dış borcu 51 milyar dolar. Temel ihtiya&ccedil; &uuml;r&uuml;nlerindeki kıtlığı acilen gidermek i&ccedil;in en az 75 milyar dolara ihtiya&ccedil; var ve hazine 1 milyar doların altına d&uuml;şt&uuml;&rdquo; dedi. Gelişmelere ilişkin Bloomberg HT nin sorularını yanıtlayan Sri Lanka&rsquo;nın g&uuml;nl&uuml;k gazetesi Ceylon Today&rsquo;de edit&ouml;r yardımcısı olan Sulochana Ramiah Mohan ise bug&uuml;n &uuml;lkede yaşanan ekonomik krizin başlıca nedeninin 2019&rsquo;da aşırılık&ccedil;ı gruplar tarafından d&uuml;zenlenen bombalı saldırılar olduğu g&ouml;r&uuml;ş&uuml;nde. Mohan, &ldquo;&Uuml;lke ekonomisinin saldırılardan &ccedil;ok k&ouml;t&uuml; şekilde etkilendiğini bilmiyorduk. Saldırıların ardından turizm sekt&ouml;r&uuml; başta olmak &uuml;zere ekonomide iyileşme yoktu. Yeniden canlanmayı denedik ancak 2020&rsquo;nin sonuna kadar &uuml;lkeye turist girişi olmadı&rdquo; dedi. &ldquo;&Uuml;lkenin 2,5 yıldır hi&ccedil;bir geliri yok&rdquo; Ekonomik krizin &uuml;lke halkı tarafından beklenmedik olduğunu belirten Mohan, &ldquo;&Uuml;lkenin iki bu&ccedil;uk yıldır hi&ccedil;bir geliri yok. Paramız bitti, bor&ccedil;ları &ouml;deyemiyoruz. Bug&uuml;n olanlar tamamen şok edici. &Ccedil;in projelerinden hi&ccedil;bir getiri alamadık. Bunun yanı sıra liman kenti projesi neredeyse tamamlandı. Beklendiği gibi &Ccedil;inli geliştiriciler proje i&ccedil;in herhangi bir yatırımcı bulamadı. &Ouml;yle bir noktadayız ki, &uuml;lkede dolar yok ve hi&ccedil;bir &uuml;lke ile işlem yapamıyoruz. Sonunda bu senaryo siyasi bir ayaklanmaya d&ouml;n&uuml;şt&uuml; ve h&uuml;k&uuml;metle olan bağlarımızı kaybettik&rdquo; diye konuştu. Mohan, Sri Lanka Merkez Bankası&rsquo;nın 3 trilyondan fazla para bastığını ve basmaya devam edeceğini aktardı. Protestoların yoğunlaştığı Mart ayından bu yana Sri Lanka rupisi dolar karşısında y&uuml;zde 43&rsquo;ten fazla değer kaybetti. H&uuml;k&uuml;metin Uluslararası Para Fonu (IMF) ile temasta olduğunu belirten Sulochana, sonuca ulaşılıp ulaşılmayacağından emin olmadıklarını s&ouml;ylerken IMF Başkanı Kristalina Georgieva, Sri Lanka&rsquo;nın kredit&ouml;rleriyle yapılandırma i&ccedil;in g&ouml;r&uuml;şme halinde olduklarını belirtti. &ldquo;&Uuml;&ccedil; ay sonra her şey daha da k&ouml;t&uuml;ye gidecek&rdquo; K&ouml;t&uuml; gelen veriler nedeniyle hi&ccedil;bir &uuml;lkenin Sri Lanka&rsquo;ya yardımcı olmak istemediğini belirten Mohan &uuml;lkedeki ekonomik g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml; şu s&ouml;zlerle anlattı: &ldquo;Kovid-19 t&uuml;m insanlığı olağan dışı şekilde etkiledi ancak &uuml;lkedeki mali kriz &ouml;nlenebilirdi. Biliyoruz ki &ccedil;ok fazla yolsuzluk oldu ve sadece başbakanın değişmesi yetmeyecek, paranın geri alınması da gerekli, gelecek belirsiz. &Uuml;lkede ulaşım olmadığı i&ccedil;in 18.45&rsquo;te ofisten ayrıldım ve eve 22.00&rsquo;de vardım, bebekler ise s&uuml;t i&ccedil;emiyor.&rdquo; Y&uuml;zde 80&rsquo;den fazla ila&ccedil; ithalatı yapan Sri Lanka&rsquo;nın rezervlerinde d&ouml;viz bulunmaması nedeniyle &uuml;lkede sağlık sekt&ouml;r&uuml; &ccedil;&ouml;kmek &uuml;zere. İla&ccedil; kıtlığı yaşanan Sri Lanka&rsquo;da doktorlar bunun yakın zamanda &ouml;l&uuml;mlere neden olabileceği konusunda uyardı. Bloomberg HT nin ulaştığı Sri Lanka&rsquo;da yaşayan İnşaat M&uuml;hendisi Nuzly Hameem ise &uuml;lkede inşaat projelerinin y&uuml;r&uuml;mediğini ve elektrik kesintileri nedeniyle bilişim sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n &ccedil;&ouml;kt&uuml;ğ&uuml;n&uuml; s&ouml;yledi. Hameem, &ldquo;K&ouml;t&uuml; y&ouml;netim ve yolsuzluk bu durumda olmamızın nedeni. Rajapaksalar bu krizin arkasındaki ana nedenlerden biri, bu &uuml;lkeye yaptıklarının hesabını vermelerini istiyoruz&rdquo; diyen Hameem şunları s&ouml;yledi: &ldquo;Alt ve orta sınıfların neredeyse tamamı g&uuml;nlerinin yarısını g&uuml;neş ve yağmur altında yolda ge&ccedil;iriyor. Orta gelire sahip insanların parası var ama &uuml;lkede satın alınabilecek temel &uuml;r&uuml;nler yok, geri kalanının ise parası yok. İnsanlar h&uuml;srana uğradı ve politikacılara da kızgınlar. Bizler acı &ccedil;ekerken onlar hayatlarını en iyi şekilde yaşıyor. Sorumluluğa ihtiyacımız var.&rdquo; diye konuştu. &ldquo;Aylık 500 milyon dolarlık yakıt ihtiyacı var&rdquo; Sri Lanka D&uuml;nya Bankası&rsquo;ndan 160 milyon dolar bor&ccedil; almış, Başbakan Wickremesinghe ise paranın yakıt tedariki i&ccedil;ip kullanılıp kullanılamayacağının g&ouml;r&uuml;ş&uuml;leceğini belirtmişti. Konuya ilişkin konuşan Hameem, &ldquo;D&uuml;nya Bankası&rsquo;nın yardımına minnettarız bu bazı temel hususları kolaylaştıracaktır. Ama b&uuml;y&uuml;k resme bakıldığında, Sri Lanka nın yakıt i&ccedil;in ayda 500 milyon dolara yakıt ihtiyacı var ancak yolumuza &ccedil;ıkan t&uuml;m yardımları takdir ediyoruz&rdquo; dedi.

Krizdeki Sri Lanka'da halk kıtlıkla karşı karşıya

Öne Çıkanlar