Küresel ekonomilerde enflasyon mücadelesi

D&uuml;nya genelinde enflasyondaki d&uuml;ş&uuml;ş eğilimi, bir&ccedil;ok &uuml;lkenin ekonomi politikalarıyla paralel ilerlerken, d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n farklı b&ouml;lgelerde farklı hızlarda devam etmesi de dikkati &ccedil;ekiyor. Artan faiz oranlarına rağmen yapışkan y&uuml;ksek enflasyon ise başta hizmet sekt&ouml;r&uuml;nde olmak &uuml;zere d&uuml;nya genelinde bir&ccedil;ok h&uuml;k&uuml;meti ve merkez bankasını zorlamaya devam ediyor. Uzun yıllar d&uuml;ş&uuml;k seyreden enflasyon oranı &ouml;zellikle Kovid-19 salgını sonrasındaki toparlanma s&uuml;recinde genel olarak y&uuml;kseliş trendine girdi. Salgının ardından ekonomik toparlanmada parasal teşviklerin etkisiyle t&uuml;ketici talebi karşısında arz tarafında yaşanan sıkıntılar enflasyondaki g&uuml;&ccedil;lenmeye katkı verdi. Tedarik zincirlerinin kırılması rol oynadı Tedarik zincirlerindeki kırılmalar ile ekonomilerin yeniden a&ccedil;ılması s&uuml;recinde yaşanan fiyat artışlarına ilave olarak enflasyon jeopolitik gelişmelerden de olumsuz etkilendi. Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla enflasyondaki artış enerji &uuml;r&uuml;nleri ve gıda fiyatlarındaki hızlı y&uuml;kselişle daha da belirgin bir hal aldı. Tedarik zincirindeki aksaklıklar, y&uuml;ksek petrol ve gaz fiyatları ile emtia ve gıda fiyatlarındaki hızlı y&uuml;kseliş k&uuml;resel &ccedil;apta tam bir enflasyon fırtınası oluşturdu ve yaşam maliyetlerini ciddi &ouml;l&ccedil;&uuml;de artırdı. B&ouml;ylece, uzun yıllar d&uuml;ş&uuml;k seyreden enflasyon hemen hemen b&uuml;t&uuml;n &uuml;lkelerde y&uuml;kselmeye başladı. Bir&ccedil;ok &uuml;lkede enflasyon Kovid-19 sonrası merkez bankalarının en b&uuml;y&uuml;k sınavı haline gelirken, ABD ve bazı Avrupa &uuml;lkeleri dahil gelişmiş ekonomilerde son 40 yılın en y&uuml;ksek seviyesine ulaştı. Bazı &uuml;lkeler faiz oranlarını artırarak enflasyonu dizginlemek i&ccedil;in b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de para politikasına g&uuml;venirken, diğer &uuml;lkeler yasal fiyat kontrolleri, vergi artışları ve h&uuml;k&uuml;met harcamalarının azaltılması gibi &ccedil;eşitli y&ouml;ntemler kullandı. Bazı &uuml;lkeler hedefe yaklaştı Enflasyonla m&uuml;cadele bir&ccedil;ok b&ouml;lgede devam ederken, son d&ouml;nemde bazı &uuml;lkelerin enflasyon hedeflerine yaklaşabilmesi dikkat &ccedil;ekiyor. İngiltere, ABD, Avustralya ve Euro B&ouml;lgesi nde enflasyon zirve seviyelerden hedef seviyelerin altına gerilerken, aşırı y&uuml;ksek enflasyon olarak bilinen hiperenflasyon da bir&ccedil;ok Afrika, Orta ve G&uuml;ney Amerika &uuml;lkesinde sorun olmaya devam ediyor. S&amp;P Global Market Intelligence verilerine g&ouml;re, k&uuml;resel t&uuml;ketici fiyatları enflasyonu Eyl&uuml;l 2022 deki y&uuml;zde 8,3 l&uuml;k zirve seviyesinden Haziran 2024 te y&uuml;zde 4,5 e geriledi. Euro B&ouml;lgesi &ccedil;ift haneyi g&ouml;rd&uuml; Euro B&ouml;lgesi nde 2022 yılı enflasyonun zirve d&ouml;nemi oldu. Enflasyon oranı neredeyse her ay rekor yineledi. 2021 d&ouml;neminde yıllık ortalaması y&uuml;zde 2,9 seviyesinde olan Euro B&ouml;lgesi enflasyon oranı 2022 de y&uuml;zde 9,2 olarak ger&ccedil;ekleşti. Euro B&ouml;lgesi nde Ekim 2022 de ise y&uuml;zde 10,6 ile zirveye ulaşan yıllık enflasyon, verilerin Eurostat tarafından toplandığı son 25 yıldan beri &ouml;l&ccedil;&uuml;len en y&uuml;ksek seviyeye işaret etti. AB &uuml;lkelerinin b&uuml;y&uuml;k kısmında &ccedil;ift haneli enflasyon rakamları ilk defa tecr&uuml;be edildi. Zirve yapan enflasyon, Avrupa Merkez Bankasının (AMB) y&uuml;zde 2 lik hedefinin &ccedil;ok &uuml;zerinde seyretti. Y&uuml;ksek enflasyonla faizleri artırarak m&uuml;cadele eden AMB, Temmuz 2022 den sonra art arda 10 toplantıda faiz oranlarını 450 baz puan artırdı. Ekonomi yavaşlaması acı recete getirdi Bu durum t&uuml;keticiler i&ccedil;in kredi maliyetlerini artırırken, imalat, inşaat ve diğer sekt&ouml;rlerdeki yatırımları daha pahalı hale getirerek ekonomiyi yavaşlattı. Ancak enflasyonu durdurmak i&ccedil;in acı re&ccedil;ete i&ccedil;ilmesi ka&ccedil;ınılmaz bir durum haline geldi. Alınan tedbirler sonu&ccedil; verirken, en son d&uuml;şen enerji fiyatları ile Eyl&uuml;l de Euro B&ouml;lgesi ndeki yıllık enflasyon oranı son &uuml;&ccedil; yılın en d&uuml;ş&uuml;k seviyesine geriledi. Ağustos ayında y&uuml;zde 2,2, olan Euro B&ouml;lgesi nde T&uuml;ketici Fiyat Endeksi (T&Uuml;FE), eyl&uuml;l ayında yıllık bazda y&uuml;zde 1,8 oldu. B&ouml;ylece, &uuml;&ccedil; yılı aşkın bir s&uuml;redir ilk kez enflasyon, AMB nin orta vadede Euro B&ouml;lgesi ekonomisi i&ccedil;in ideal olarak g&ouml;rd&uuml;ğ&uuml; y&uuml;zde 2 hedefinin altında seyretti. Enerji fiyatları eyl&uuml;lde bir &ouml;nceki aya kıyasla y&uuml;zde 1,6 d&uuml;şerken, hizmet fiyatlarının da y&uuml;zde 1 gerilemesi dikkati &ccedil;ekti. Buna karşın, enerji dışı sanayi malları fiyatları y&uuml;zde 2,1, işlenmemiş gıda fiyatları ise y&uuml;zde 0,9 arttı. Enerji fiyatlarındaki d&uuml;ş&uuml;ş endişe azalttı Bu durum enerji fiyatlarındaki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n ne kadar belirleyici olduğunu teyit etmekte birlikte hizmet sekt&ouml;r&uuml;ndeki nispeten y&uuml;ksek enflasyona ilişkin endişeleri de bir nebze hafifletti. &Ouml;te yandan, Euro B&ouml;lgesi nden gelen veriler, AMB nin ay ortasındaki para politikası toplantısında faiz oranlarını tekrar d&uuml;ş&uuml;receği beklentisini y&uuml;kseltti. Orta vadede y&uuml;zde 2 enflasyon hedefleyen AMB, en son 12 Eyl&uuml;l de piyasa beklentileri doğrultusunda yılın ikinci faiz indirimine gitmiş, mevduat faiz oranını 25 baz puan, ana refinansman faizi ve marjinal bor&ccedil;lanma faizini 60 ar baz puan d&uuml;ş&uuml;rm&uuml;şt&uuml;. Banka, mali piyasalar i&ccedil;in &ccedil;ok &ouml;nemli olan mevduat oranını &ccedil;eyrek puan d&uuml;ş&uuml;rerek y&uuml;zde 3,50 ye &ccedil;ekmişti. AMB Y&ouml;netim Konseyi, &ouml;nceden belirli bir faiz oranı patikasına bağlı kalmayacağını teyit ederken, bazı analistler bankanın 2025 ortalarına kadar faiz oranlarını d&uuml;ş&uuml;rmeye devam edeceğini &ouml;ng&ouml;r&uuml;yor. Lagarde: AMB enflasyondaki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml; iyimserlikle takip ediyor AMB Başkanı Christine Lagarde, uygulayacakları politikalar konusunda bu hafta yaptığı konuşmada, Son gelişmeler enflasyonun zamanında hedefe d&ouml;neceğine olan g&uuml;venimizi g&uuml;&ccedil;lendiriyor. Bunu ekim ayındaki para politikası toplantımızda hesaba katacağız. değerlendirmesinde bulundu. Enflasyondaki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n son iki aydır hızlandığına işaret eden Lagarde, manşet enflasyonun Ağustos 2024 te y&uuml;zde 2,2 ye d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;n&uuml;, azalan enerji maliyetleri nedeniyle enflasyonun eyl&uuml;l ayında daha da gerilemesinin beklendiğini belirtmişti. Lagarde, enerji fiyatlarındaki sert d&uuml;ş&uuml;şlerin yıllık enflasyona etkisinin kaybolduğuna, bu nedenle d&ouml;rd&uuml;nc&uuml; &ccedil;eyrekte enflasyonun bir miktar artabileceğine işaret etti. Enflasyonun orta vadede y&uuml;zde 2 lik hedeflerine zamanında d&ouml;nmesini sağlamaya kararlı olduklarına dikkati &ccedil;eken Lagarde, uygun kısıtlama seviyesini ve s&uuml;resini belirlemek i&ccedil;in veriye dayalı bir yaklaşımı izlemeye devam edeceklerini, enflasyon g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml;ne, enflasyonun dinamiklerine ve para politikası iletim g&uuml;c&uuml;ne odaklanacaklarını belirtti. Lagarde nin a&ccedil;ıklamaları, finans piyasalarında AMB nin faiz oranlarını yeniden d&uuml;ş&uuml;rebileceği beklentilerini iyice artırdı. Almanya da enflasyon AMB&rsquo;nin hedefinin altına indi Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis) verilerine g&ouml;re, Almanya da yıllık enflasyon, sıkı faiz politikasının ve ekonomide belirsizliğin etkisiyle eyl&uuml;lde y&uuml;zde 1,6 ya inerek, AMB hedefinin &ccedil;ok altına d&uuml;şt&uuml;. B&ouml;ylece, AB&rsquo;nin başat ekonomisi olan Almanya&rsquo;da yıllık enflasyon Ocak 2021 den beri en d&uuml;ş&uuml;k seviyeye indi. AB uyumlu T&Uuml;FE de eyl&uuml;lde bir &ouml;nceki aya g&ouml;re y&uuml;zde 0,1 d&uuml;şerken, yıllık bazda y&uuml;zde 1,8 y&uuml;kseldi. AB uyumlu T&Uuml;FE ağustosta yıllık y&uuml;zde 2 olarak kayıtlara ge&ccedil;mişti. &Uuml;lkede gıda ve enerji hari&ccedil; tutularak hesaplanan &ccedil;ekirdek enflasyon ise eyl&uuml;lde y&uuml;zde 2,8 den y&uuml;zde 2,7&rsquo;ye geriledi. Bu arada, &uuml;lkede ge&ccedil;en sene enflasyonda en b&uuml;y&uuml;k belirleyici olan gıda &uuml;r&uuml;nlerinde fiyatlar, eyl&uuml;lde bir yıl &ouml;ncesine g&ouml;re y&uuml;zde 1,6 artarken, enerji &uuml;r&uuml;nleri y&uuml;zde 7,6 d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;sterdi ABD de enflasyon Şubat 2021 den beri en d&uuml;ş&uuml;k seviyede ABD &Ccedil;alışma Bakanlığı verilerine g&ouml;re, &uuml;lkede T&uuml;ketici Fiyat Endeksi (T&Uuml;FE), ağustosta aylık bazda y&uuml;zde 0,2, yıllık bazda y&uuml;zde 2,5 ile beklentilere paralel arttı. ABD&rsquo;de yıllık enflasyon Haziran 2022&rsquo;de y&uuml;zde 9,1 ile 41 yılın zirvesine &ccedil;ıkmıştı. Y&uuml;ksek enflasyon, 2022&rsquo;deki ara se&ccedil;imlerde se&ccedil;menlerin en b&uuml;y&uuml;k endişesi olmuştu. Şubat 2021 den bu yana en d&uuml;ş&uuml;k yıllık artışını kaydeden T&Uuml;FE, temmuzda yıllık bazda y&uuml;zde 2,9 y&uuml;kselmişti. Değişken enerji ve gıda fiyatlarını i&ccedil;ermeyen &ccedil;ekirdek T&Uuml;FE de ağustosta aylık y&uuml;zde 0,3 ve yıllık 3,2 artış g&ouml;sterdi. İngiltere de d&uuml;ş&uuml;ş dikkat &ccedil;ekti İngiltere de yıllık enflasyon, Ekim 2022 de y&uuml;zde 11,1 ile 40 yılın en y&uuml;ksek seviyesine ulaşmasından beri &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de d&uuml;şmesi dikkati &ccedil;ekti. İngiliz Ulusal İstatistik Ofisi (ONS), verilerine g&ouml;re, &uuml;lkede yıllık enflasyon ağustosta y&uuml;zde 2,2 ile beklentiler dahilinde ger&ccedil;ekleşti. Enflasyon, temmuzda da y&uuml;zde 2,2 olmuştu. Enerji ve gıda fiyatları hari&ccedil; tutulan yıllık enflasyon ağustosta y&uuml;zde 3,6 oldu. Temmuzda &ccedil;ekirdek enflasyon yıllık bazda y&uuml;zde 3,3 &ouml;l&ccedil;&uuml;lm&uuml;şt&uuml;. Hizmet sekt&ouml;r&uuml; enflasyonu ise ağustosta yıllık bazda y&uuml;zde 5,6 olarak hesaplandı. Hizmet enflasyonu temmuzda y&uuml;zde 5,2 seviyesindeydi. &Uuml;lkelerde enflasyon oranının gerilemesi fiyatların d&uuml;şt&uuml;ğ&uuml;n&uuml; g&ouml;stermiyor, sadece fiyatların daha d&uuml;ş&uuml;k hızda y&uuml;kseldiği anlamına geliyor. Avustralya ve G&uuml;ney Kore de hedef aralığına indi Gelişmiş &uuml;lkelerden Avustralya&rsquo;da yılık enflasyon ağustosta &uuml;lke merkez bankasının hedef aralığına girerek temmuz ayındaki y&uuml;zde 3,5 ten y&uuml;zde 2,7 ye geriledi. Bu d&uuml;ş&uuml;ş, enflasyon oranını Ağustos 2021 den beri ilk kez Avustralya Merkez Bankası nın y&uuml;zde 2-3 olan hedef aralığına indirdi. Kanada da da yıllık enflasyon oranı ağustos ayında beklenenden daha hızlı bir şekilde d&uuml;şerek y&uuml;zde 2,5&rsquo;den y&uuml;zde 2 ye geriledi. Bu da &uuml;lkede Şubat 2021&rsquo;den beri en d&uuml;ş&uuml;k enflasyon oranı olarak kayıtlara ge&ccedil;ti. G&uuml;ney Kore de enflasyon, eyl&uuml;lde y&uuml;zde 1,6 ile son &uuml;&ccedil; bu&ccedil;uk yılın en d&uuml;ş&uuml;k seviyesine ulaştı. Ağustos ayındaki y&uuml;zde 2 lik artışa kıyasla kaydedilen bu d&uuml;ş&uuml;ş, k&uuml;resel koşullardaki dalgalanmalar karşısında ekonomiyi istikrara kavuşturmaya y&ouml;nelik devam eden &ccedil;abaları yansıttı. G&uuml;ney Kore&rsquo;de enflasyon Temmuz 2022&rsquo;de y&uuml;zde 6,3 olarak kayıtlara ge&ccedil;mişti. G&uuml;ney Kore Maliye Bakanlığı, yıllık enflasyonun bu yıl y&uuml;zde 2,6 olmasını bekliyor. Latin Amerika nın en b&uuml;y&uuml;k ekonomisine sahip Brezilya&rsquo;da yıllık enflasyon Nisan 2022&rsquo;de y&uuml;zde 12,13 e y&uuml;kseldikten sonra Ağustos 2024&rsquo;te y&uuml;zde 4,24 e geriledi. Hindistan da ise Nisan 2022&rsquo;de y&uuml;zde 7,79 olan enflasyon oranı Ağustos 2024&rsquo;de y&uuml;zde 3,65 e inerek, son beş yılın ikinci en d&uuml;ş&uuml;k seviyesine geriledi.

Küresel ekonomilerde enflasyon mücadelesi

Dünya genelinde önde gelen merkez bankalarının sıkı para politikasının yanında son dönemde enerji fiyatlarının gerilemesi ve gıda fiyatlarında artışın yavaşlaması enflasyonun gerilemesinde önemli rol oynuyor.

Öne Çıkanlar