İRFAN DONAT
Küresel gıda fiyatları Temmuz ayında hafif bir düşüşle yataya yakın seyretti.
FAO Gıda Fiyat Endeksine göre küresel gıda fiyatları Temmuz'da aylık bazda yüzde 0,2 gibi sınırlı bir düşüş kaydederken, yıllık bazda yüzde 3 geriledi. Genel olarak tahıl fiyatlarındaki düşüş, bitkisel yağlar, et ve şeker fiyatlarındaki artışları dengeledi.
FAO Tahıl Fiyat Endeksi Temmuz'da aylık bazda yüzde 3,8 düşerken, yıllık bazda yüzde 12,0 geriledi. Tüm önemli tahılların küresel ihracat fiyatları üst üste ikinci ayda da aylık bazda düşüş gösterdi. Kuzey yarımkürede devam eden kış buğdayı hasadının mevsimsel elverişliliği artırması ve Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde genel olarak elverişli koşulların büyük bahar buğdayı hasadı beklentilerini desteklemesi uluslararası buğday fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturmaya devam etti.
Güçlü ihracatçı rekabeti ve zayıf küresel talep de buğday fiyatları üzerinde baskı yarattı. Mevsimsel baskı mısır ihracat fiyatlarındaki düşüşü de destekledi. Arjantin ve Brezilya'da hasat geçen yıla kıyasla daha hızlı ilerlerken, Amerika Birleşik Devletleri'nde mahsulün durum değerlendirmesi geçen yılın ve ortalama seviyelerin üzerinde kaldı. Diğer iri taneli tahıllardan arpa ve sorgumun dünya fiyatları da Temmuz ayında düştü. FAO Tüm Pirinç Fiyat Endeksi Temmuz ayında yüzde 2,4 geriledi.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi Temmuz'da aylık bazda yüzde 2,4 artarak üst üste ikinci kez bir buçuk yılın en yüksek seviyesini gördü. Endekste devam eden artış palm, soya, ayçiçeği ve kolza yağlarında küresel kotasyonlardaki yükselişi yansıttı. Uluslararası palm yağı fiyatları, çoğunlukla dünyanın önde gelen palm yağı üreticisi Endonezya'da potansiyelin altında gerçekleşen üretim artışına denk gelen güçlü küresel ithalat alımlarıyla desteklenerek marjinal bir artış gösterdi. Bu arada, dünya soya yağı kotasyonları Temmuz'da üst üste üçüncü ay değer kazanırken, bu durum temel olarak Amerika'daki biyoyakıt sektöründen gelen güçlü talebin devam ettiğin gösterdi. Ayçiçeği ve kolza yağlarında ise uluslararası fiyatların yükselmesinde, 2024/25 sezonu için ilgili yağlı tohumların başlıca üretici ülkelerinde kötüleşen mahsul beklentileri etkili oldu.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi ise Temmuz'da aylık bazda bir değişim göstermedi. Süt tozu endekslerindeki düşüşlerin tereyağı ve peynir endekslerindeki artışları neredeyse dengelemesinin de etkisiyle yıllık bazda ise yüzde 7.2 artış gerçekleşti. Dünya süt tozu fiyat kotasyonları Temmuz'da Okyanusya'daki sıkı stoklar ve mevsimsel olarak düşük süt üretimine rağmen, kısmen Batı Avrupa'daki piyasa faaliyetlerindeki yaz durgunluğu nedeniyle, özellikle spot arzlar için durgun ithalat talebiyle desteklenerek düştü. Buna karşılık, uluslararası tereyağı fiyat kotasyonları, güçlü iç satışlar, güçlü stoklar ve mevsimsel olarak düşen süt üretimi nedeniyle, özellikle Batı Avrupa'da kısıtlı ihraç edilebilir mevcutları yansıtarak, art arda on ay boyunca ılımlı bir artış gösterdi. Bu arada, dünya peynir fiyatları, özellikle Batı Avrupa'daki yüksek iç satışlar nedeniyle hafif bir artış gösterdi.
FAO Et Fiyat Endeksi, Temmuz'da aylık bazda yüzde 1,2 artarken, yıllık bazda da yüzde 0,8 yükseldi. Temmuz'da küresel küçükbaş ve büyükbaş et fiyatları, temel olarak güçlü ithalat talebi ve Okyanusya'da mevsimsel olarak azalan kasaplık hayvan arzı ile desteklenerek arttı. Bu arada, küresel kanatlı eti fiyatları, özellikle Yakın Doğu ve Kuzey Afrika'dan gelen güçlü ithalat talebi nedeniyle, hayvan hastalıklarından, özellikle de bazı önemli üretici bölgelerdeki kuş gribi salgınlarından kaynaklanan üretim zorluklarının ortasında arttı. Buna karşın, domuz eti fiyatları, Çin'in anti-damping soruşturması açması ve Afrika domuz vebası salgınları nedeniyle dış pazarlara erişimde devam eden kısıtlamalarla daha da kötüleştiği bildirilen zayıf dış ve iç talep nedeniyle Batı Avrupa'daki arz fazlası durumunu yansıtarak marjinal bir düşüş gösterdi.
FAO Şeker Fiyat Endeksi ise Temmuz'da aylık bazda yüzde 0,7 artışla üst üste iki aylık artışını kaydetti. Endeks yıllık bazda ise yüzde 17,9 düşüş gösterdi. Temmuz'daki artışta, ayın ilk yarısında Brezilya'da şeker üretiminin beklenenden düşük gerçekleşmesi etkili olurken, bu durum Hindistan'da muson yağmurlarının artması ve Tayland'daki elverişli hava koşullarının yarattığı aşağı yönlü baskıya ağır bastı. Buna ek olarak, Brezilya'da uzun süren kuru hava koşullarının önümüzdeki aylarda mahsul verimi üzerindeki etkisine dair süregelen endişeler ve etanol fiyatlarındaki son artışlar da küresel şeker fiyatlarını destekledi.