Küresel gıda fiyatlarında Türkiye etkisi

İRFAN DONAT FAO Gıda Fiyat Endeksi Ocak 2024 te, tahıl ve et fiyat endekslerindeki d&uuml;ş&uuml;şlerin şeker fiyat endeksindeki artışı fazlasıyla dengelemesi, s&uuml;t &uuml;r&uuml;nleri ve bitkisel yağ fiyat endekslerinde ise sadece k&uuml;&ccedil;&uuml;k d&uuml;zeltmeler kaydedilmesiyle, revize edilen Aralık seviyesine g&ouml;re y&uuml;zde 1,0 d&uuml;ş&uuml;şle 118,0 puan olarak ger&ccedil;ekleşti. Endeks, yıllık bazda ise y&uuml;zde 10,4 geriledi. FAO Tahıl Fiyat Endeksi Ocak ayında ortalama 120,1 puan olurken, Aralık ayına g&ouml;re 2,7 puan (y&uuml;zde 2,2) ve Ocak 2023 değerine g&ouml;re 27,4 puan (y&uuml;zde 18,6) d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;sterdi. K&uuml;resel buğday ihracat fiyatları, ihracat&ccedil;ılar arasında devam eden g&uuml;&ccedil;l&uuml; rekabet ve g&uuml;ney yarımk&uuml;re &uuml;lkelerinde yeni hasat edilen arzın gelişiyle Ocak ayında geriledi. Mısır ihracat fiyatları, Arjantin de mahsul koşullarının iyileşmesi ve hasadın başlamasının yanı sıra &uuml;retim tahminlerinin yukarı y&ouml;nl&uuml; revize edilmesinin ardından Amerika Birleşik Devletleri nde artan arzı yansıtarak bir &ouml;nceki aya g&ouml;re keskin bir d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;sterdi. Buğday ve mısır fiyatlarına paralel olarak arpa ve sorgum d&uuml;nya fiyatları da Ocak ayında d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;sterdi. Buna karşılık, FAO T&uuml;m Pirin&ccedil; Fiyat Endeksi Ocak ayında y&uuml;zde 1,2 daha arttı ve bu artış b&uuml;y&uuml;k &ouml;l&ccedil;&uuml;de Tayland ve Pakistan sevkiyatlarının g&uuml;&ccedil;l&uuml; seyri ve Endonezya nın ek alımları nedeniyle daha y&uuml;ksek kaliteli Indica pirincinin fiyatlarındaki artışı yansıttı. Ay&ccedil;i&ccedil;ek yağı fiyatları T&uuml;rkiye nin artan ithalat talebiyle birlikte y&uuml;kseldi FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi Ocak ayında ortalama 122,5 puan ile bir &ouml;nceki aya g&ouml;re 0,2 puan (y&uuml;zde 0,1) artış g&ouml;sterdi ancak yine de Ocak 2023 değerinin 17,9 puan (y&uuml;zde 12,8) altında kaldı. Fiyat endeksinin bir &ouml;nceki aya g&ouml;re sabit kalması, k&uuml;resel palm ve ay&ccedil;i&ccedil;eği yağı fiyatlarındaki artışın soya ve kolza yağı kotasyonlarındaki d&uuml;ş&uuml;ş&uuml; dengelemesinin birleşik etkilerini yansıttı. Uluslararası palm yağı fiyatları Ocak ayında, başlıca &uuml;retici &uuml;lkelerde mevsimsel olarak azalan &uuml;retim ve Malezya daki olumsuz hava koşullarına ilişkin endişeler nedeniyle ılımlı bir artış g&ouml;sterdi. Bu arada, d&uuml;nya ay&ccedil;i&ccedil;eği tohumu yağı kotasyonları, &ouml;zellikle T&uuml;rkiye den artan ithalat talebinin etkisiyle y&uuml;kseldi. Buna karşın, uluslararası soya ve kolza yağı fiyatları, sırasıyla G&uuml;ney Amerika dan b&uuml;y&uuml;k miktarda tedarik beklentileri ve Avrupa da s&uuml;regelen arz bolluğu nedeniyle geriledi. FAO S&uuml;t &Uuml;r&uuml;nleri Fiyat Endeksi Ocak ayında ortalama 118,9 puan olarak ger&ccedil;ekleşirken, revize edilen Aralık değerine g&ouml;re neredeyse hi&ccedil; değişmedi ve bir yıl &ouml;nceki ilgili aydaki değerinin 25,8 puan (y&uuml;zde 17,8) altında kaldı. Ocak ayında, tereyağı ve tam yağlı s&uuml;t tozu (WMP) i&ccedil;in uluslararası fiyat teklifleri artarak yağsız s&uuml;t tozu (SMP) ve peynir fiyatlarındaki d&uuml;ş&uuml;şleri neredeyse dengeledi. D&uuml;nya tereyağı fiyatları, Asyalı alıcıların artan talebinin yanı sıra perakende sekt&ouml;r&uuml;n&uuml;n stokları yenilemeye y&ouml;nelik daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; talebi ve Batı Avrupa da azalan stoklar nedeniyle y&uuml;kseldi. Bu arada, WMP fiyatları da &ouml;zellikle &Ccedil;in in orta vadeli teslimatlar i&ccedil;in artan talebini ve Yeni Zelanda da mevsimsel olarak d&uuml;şen &uuml;retimi yansıtarak arttı. Buna karşın, uluslararası SMP ve peynir fiyatları, spot arz talebinin durgun seyretmesi ve alıcıların acil ihtiya&ccedil;larının yeterince karşılanması nedeniyle geriledi. FAO Et Fiyat Endeksi Ocak ayında Aralık ayına g&ouml;re 1,5 puan (y&uuml;zde 1,4) d&uuml;ş&uuml;şle 109,8 puan ortalamasında ger&ccedil;ekleşerek &uuml;st &uuml;ste yedinci aylık d&uuml;ş&uuml;ş&uuml;n&uuml; kaydetti ve ge&ccedil;en yılki değerinin 1,3 puan (y&uuml;zde 1,2) altında kaldı. Kanatlı eti i&ccedil;in uluslararası fiyat kotasyonları, k&uuml;resel talebin zayıf seyretmeye devam etmesi ve &ouml;nde gelen ihracat&ccedil;ı &uuml;lkelerdeki ihra&ccedil; edilebilir &uuml;r&uuml;n bolluğu nedeniyle Ocak ayında da geriledi. Benzer şekilde, domuz eti kotasyonları da &Ccedil;in in artan ulusal domuz eti &uuml;retimi ve bazı &uuml;retici &uuml;lkelerdeki arz bolluğuna paralel olarak ithalat alımlarındaki d&uuml;ş&uuml;ş nedeniyle bir miktar geriledi. D&uuml;nya b&uuml;y&uuml;kbaş hayvan eti fiyatları da esas olarak Okyanusya ve G&uuml;ney Amerika dan gelen y&uuml;ksek ihracat arzını yansıtarak marjinal bir d&uuml;ş&uuml;ş g&ouml;sterdi. Buna karşılık, uluslararası k&uuml;&ccedil;&uuml;kbaş hayvan eti fiyatları, y&uuml;ksek k&uuml;resel ithalat talebi ve Okyanusya da son yağışların &ccedil;ift&ccedil;ileri hayvanları daha uzun s&uuml;re tutmaya teşvik etmesiyle azalan kesimlik hayvan arzı nedeniyle arttı. FAO Şeker Fiyat Endeksi Ocak ayında Aralık ayına g&ouml;re 1,1 puan (y&uuml;zde 0,8) ve bir yıl &ouml;nceki değerine g&ouml;re 18,5 puan (y&uuml;zde 15,9) artışla ortalama 135,3 puan oldu. D&uuml;nya şeker fiyatlarındaki artışta, Brezilya da ortalamanın altında seyreden yağışların Nisan ayından itibaren hasat edilecek şeker kamışı mahsul&uuml; &uuml;zerindeki olası etkisine ilişkin endişelerin yanı sıra yeni sezonun yavaş başlaması ve iki &ouml;nemli &uuml;retici &uuml;lke olan Tayland ve Hindistan daki olumsuz &uuml;retim beklentileri etkili oldu. Bununla birlikte, yakın zamanda tamamlanan hasattan elde edilen b&uuml;y&uuml;k arz ve Brezilya daki etanol satışlarından elde edilen d&uuml;ş&uuml;k getiri, Brezilya realinin ABD doları karşısında zayıflamasıyla birlikte, d&uuml;nya şeker fiyatlarındaki aylık artışı sınırlandırmaya katkıda bulundu. 2023 te rekor tahıl &uuml;retimi FAO tarafından bug&uuml;n yayınlanan son Tahıl Arz ve Talep &Ouml;zeti nde yer alan yeni tahminlere g&ouml;re, 2023 yılında d&uuml;nya tahıl &uuml;retiminin 2022 yılına kıyasla y&uuml;zde 1,2 artışla 2 milyar 836 milyon ton ile t&uuml;m zamanların en y&uuml;ksek seviyesine ulaşacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. K&uuml;resel iri taneli tahıl &uuml;retimi ise bu ay yapılan 12 milyon tonluk yukarı y&ouml;nl&uuml; d&uuml;zeltmenin ardından t&uuml;m zamanların en y&uuml;ksek seviyesi olan 1 milyar 523 milyon tona sabitlendi. Revizyonun b&uuml;y&uuml;k bir kısmı, daha &ouml;nce beklenenden daha y&uuml;ksek verim ve daha geniş hasat alanlarının birleşiminin daha y&uuml;ksek mısır &uuml;retim tahminlerine yol a&ccedil;tığı Kanada, &Ccedil;in, T&uuml;rkiye ve Amerika Birleşik Devletleri nden gelen yeni resmi verileri yansıtıyor. 2023/24 d&ouml;neminde d&uuml;nya tahıl kullanımının, &ouml;zellikle Avrupa Birliği nin yanı sıra Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri nde daha &ouml;nce &ouml;ng&ouml;r&uuml;lenden daha y&uuml;ksek yem kullanımı nedeniyle, Aralık ayı tahminine g&ouml;re 8,9 milyon ton artışla 2 milyar 822 milyon ton olacağı ve 2022/23 seviyesini y&uuml;zde 1,2 oranında aşacağı tahmin edilmektedir. Sonu&ccedil; olarak, 2023/24 k&uuml;resel tahıl stoklarının kullanıma oranı, 2022/23 teki y&uuml;zde 30,9 seviyesini aşarak y&uuml;zde 31,1 gibi rahat bir seviyede tahmin edilmektedir. 2023/34 te k&uuml;resel hububat ticaretinin bir &ouml;nceki yıla g&ouml;re y&uuml;zde 0,8 artışla 480 milyon tona ulaşacağı tahmin edilirken, buğday ve pirin&ccedil;te d&uuml;nya ticareti daralabilirken, &ccedil;oğunlukla iri taneli hububat i&ccedil;in &ouml;ng&ouml;r&uuml;len daha b&uuml;y&uuml;k ticaret hacimleri buna &ouml;nc&uuml;l&uuml;k ediyor.

Küresel gıda fiyatlarında Türkiye etkisi

Öne Çıkanlar