Merkez bankaları sıkılaşmayı 2023'te zirveye taşıdı
-
Dünya genelinde büyük merkez bankalarının çoğu enflasyonla mücadele etmek için bu yıl politika faizinde artışı sürdürürken, politika faizinde zirveye ulaşan merkez bankaları yılın son döneminde faizi son yılların en yüksek seviyesinde bıraktı.
Bu yıl dünya genelindeki merkez bankaları tarafından 636 faiz kararı açıklanırken, bu kararlardan 351'i faizi sabit tutma, 196'sı artırım yönünde ve 89'u ise indirim yönünde oldu.
Bu bankalar arasından ABD Merkez Bankası (Fed), 2022'yi politika faizinde yüzde 4,25-4,50 aralığında kapatmasının ardından, Şubat 2023'teki para politikası toplantısında 25 baz puan artışla politika faizini 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 4,50-4,75 aralığına yükseltti.
Fed, Mart 2023'te politika faizini 25 baz puan artışla yüzde 4,75-5 aralığına, Mayıs 2023'te ise 5-5,25 aralığına çıkardı.
Haziran 2023'teki para politikası toplantısında politika faizini sabit tutma kararı alan Fed, Temmuz 2023'te politika faizini 25 baz puan artışla son 22 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığına yükselterek yılın son faiz artışını gerçekleştirdi.
Fed, Eylül, Kasım ve Aralık 2023'teki toplantılarında piyasa beklentileri doğrultusunda politika faizini 22 yılın en yüksek seviyesinde sabit tutma kararı aldı ve yılı toplamda 100 baz puanlık faiz artışıyla kapattı.
ABD'de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), 2022 sonunda yıllık bazda yüzde 6,5 olarak ölçülürken, Mart 2023'te yüzde 5'e gerileyen enflasyon, Kasım 2023'te yıllık bazda yüzde 3,1 artışla beklentilere paralel gerçekleşti.
ABD'de enflasyon, Haziran 2022'de yıllık bazda yüzde 9 ile 1981'den itibaren en yüksek seviyeyi görmüştü.
Avrupa Merkez Bankası'ndan şahin para politikası
Yerel para birimi olarak euro kullanan Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde para politikasından sorumlu merkez bankası olan Avrupa Merkez Bankası'nın (AMB) arka arkaya ve hızlı şekilde yaptığı artışların ardından faiz, euro tarihindeki en yüksek seviyelere ulaştı.
AMB, 2022 sonunda yüzde 2,50 olan refinansman faizini 2023'ün ilk toplantısında 50 baz puan artışla yüzde 3'e çıkardı.
Yıl içinde faiz artışlarına devam AMB, Eylül 2023'teki toplantısında refinansman faizini yüzde 4,50'ye yükseltmesinin ardından ekim ve aralıktaki toplantılarında faizde değişikliğe gitmedi.
Böylece AMB, 2023 boyunca 150 baz puanlık faiz artışı gerçekleştirdi ve faizi euronun kullanıma başlandığı 1999'dan beri görülen en yüksek seviyede tuttu.
