Merkez bankalarından dijital para yarışı

Dijital varlıklara y&ouml;nelik d&uuml;zenleme ve denetleme mekanizmalarının yetersizliği, merkez bankalarını dijital varlıkların geleneksel &ouml;deme sistemlerine rakip olmalarının doğurabileceği riskler nedeniyle alternatif ara&ccedil;ları araştırmaya zorluyor. Kripto para birimleri ve sabitcoinlerin g&uuml;venilirliğine ilişkin soru işaretleri ge&ccedil;en yıl piyasalarda yaşanan sert dalgalanmalarla artarken, d&uuml;nya genelinde merkez bankası dijital para birimlerine (CBDC) y&ouml;nelik &ccedil;alışmaların da arttığı g&ouml;r&uuml;l&uuml;yor. Başta gelişmiş &uuml;lkeler olmak &uuml;zere ticarette fiziksel nakit kullanımın d&uuml;şmesi ve Facebook gibi b&uuml;y&uuml;k teknoloji şirketlerinden gelen kripto para birimi oluşturma girişimleri de merkez bankalarını dijital para birimlerini &ccedil;ıkarma &ccedil;alışmalarını hızlandırmaya itiyor. 130 dan fazla &uuml;lke dijital para birimini &ccedil;ıkarmak i&ccedil;in &ccedil;alışıyor Bir &uuml;lkenin resmi para biriminin dijital hali olarak tanımlanan merkez bankası dijital para birimlerinin para politikasının, finansal istikrar ve uluslararası para sistemi &uuml;zerinde &ouml;nemli etkilerinin olması bekleniyor. ABD merkezli d&uuml;ş&uuml;nce kuruluşu Atlantic Council in verilerine g&ouml;re, k&uuml;resel ekonominin y&uuml;zde 98 ini temsil eden 130 dan fazla &uuml;lke, merkez bankası dijital para birimine y&ouml;nelik aktif araştırma y&uuml;r&uuml;t&uuml;yor. &Uuml;lkelerin bu alandaki araştırmalarının hızlandığı dikkati &ccedil;ekerken, Mayıs 2020 de yalnızca 35 &uuml;lkenin merkez bankası dijital para birimini değerlendirdiği kayıtlarda yer alıyor. Merkez bankası dijital para birimi &ccedil;alışmalarında 64 &uuml;lke geliştirme, pilot veya tanıtım olmak &uuml;zere ileri aşamada bulunuyor. 11 &uuml;lke dijital para birimini piyasaya s&uuml;rd&uuml; Aralarında Nijerya nın da bulunduğu 11 &uuml;lke dijital para birimini tamamen piyasaya s&uuml;rerken, &Ccedil;in in halihazırda 260 milyon kişiye ulaşan pilot uygulaması, toplu taşıma, teşvik &ouml;demeleri ve e-ticareti dahil 200 den fazla senaryoda test ediliyor. G20 &uuml;lkelerinden 19 u merkez bankası dijital para birimi geliştirmeye y&ouml;nelik &ccedil;alışmalarda ileri aşamaya gelirken, bunlardan 9 u pilot uygulama aşamasında bulunuyor. Ge&ccedil;ilen 6 ayda neredeyse her G20 &uuml;lkesi bu alanda &ouml;nemli ilerleme kaydederken, bu projelere yeni kaynaklar yatırdıkları belirtiliyor. Bu yıl 20 den fazla &uuml;lke merkez bankası dijital para birimlerinin pilot uygulamasına y&ouml;nelik adımlar atmayı değerlendiriyor. Avustralya, Tayland ve Rusya pilot testlere devam etmeyi, Hindistan ve Brezilya ise 2024 te piyasaya dijital para s&uuml;rmeyi planlıyor. Uluslararası &Ouml;demeler Bankası (BIS) tarafından yapılan bir ankete g&ouml;re, 2030 yılına kadar 24 merkez bankasının dolaşımda dijital para birimine sahip olması bekleniyor. Rusya ya y&ouml;nelik yaptırımların ardından &ccedil;alışmalar arttı Rusya nın Ukrayna da başlattığı savaş ve G7 &uuml;lkelerinin buna tepki olarak uyguladığı yaptırımlardan bu yana bankalar arasında kullanımı ama&ccedil;lı toptan merkez bankası dijital para birimi &ccedil;alışmalarının iki katına &ccedil;ıktığı belirtiliyor. Halihazırda 12 sınır &ouml;tesi toptan merkez bankası dijital para birimi projesinin olduğu kaydediliyor. Perakende kullanıma y&ouml;nelik merkez bankası dijital para birimi &ccedil;alışmalarındaki ilerleme ise ABD de yavaşlarken, İngiltere ve Japonya gibi diğer G7 &uuml;lkelerinde devam ediyor. Bu &uuml;lkelerde merkez bankası dijital para birimi prototipleri geliştirilirken, gizlilik ve finansal istikrar konularında kamu ve &ouml;zel sekt&ouml;rle g&ouml;r&uuml;şmelerde bulunuluyor. ECB, dijital avro i&ccedil;in pilot uygulamaya başlama yolunda ilerliyor Avrupa Merkez Bankası (ECB), dijital bir avronun piyasaya s&uuml;r&uuml;l&uuml;p s&uuml;r&uuml;lmeyeceğini araştırmak i&ccedil;in Avro B&ouml;lgesi nin ulusal merkez bankalarıyla &ccedil;alışmalarını s&uuml;rd&uuml;r&uuml;yor. Banka, dijital avro i&ccedil;in pilot uygulamaya başlama yolunda ilerliyor. Bankanın web sitesinde yer alan bilgilerde, dijital avronun, Avro B&ouml;lgesi nde herkesin kullanabileceği bir elektronik &ouml;deme aracı sunacağı, nakit para gibi g&uuml;venli ve kullanıcı dostu olacağı belirtiliyor. Ayrıca, dijital avronun banknot ve madeni paraları tamamlayacağı ve insanlara &ouml;deme ara&ccedil;ları konusunda ek bir se&ccedil;enek sunacağı kaydediliyor. Ekim 2021 de başlayan araştırma aşamasının yaklaşık 2 yıl s&uuml;rmesi ve Ekim 2023 te sona ermesi bekleniyor. Dijital avronun nasıl tasarlanıp dağıtılabileceğinin yanı sıra pazar &uuml;zerinde yaratabileceği etkiye de bakılırken, bunun hayata ge&ccedil;irilip ge&ccedil;irilmeyeceğine daha sonra karar verileceği belirtiliyor. Fed dijital para birimini &ccedil;ıkarma konusunda hen&uuml;z karar vermedi ABD Merkez Bankası (Fed) ise merkez bankası dijital para birimi &ccedil;ıkarma konusunda herhangi bir karara varmış değil. Fed, teknolojik araştırma ve deneyler de dahil olmak &uuml;zere &ccedil;eşitli a&ccedil;ılardan merkez bankası dijital para birimlerinin potansiyel fayda ve risklerini araştırmaya devam ediyor. Fed Başkanı Jerome Powell, mart ayında yaptığı a&ccedil;ıklamada, merkez bankası dijital para birimi konusunda ger&ccedil;ek bir karar verme aşamasında olmadıklarını kaydetmişti. Son olarak Fed in Denetimden Sorumlu Başkan Yardımcısı Michael Barr, ge&ccedil;en hafta yaptığı bir konuşmada, bankanın kendi dijital para birimini &ccedil;ıkarmaya ilişkin herhangi bir karardan &ccedil;ok uzakta olduğunu ve bu konuda ABD Kongresi nin yetkilendirmesi halinde ilerleyeceklerini bildirmişti. New York ve Boston dahil olmak &uuml;zere b&ouml;lgesel merkez bankaları, hem toptan hem de perakende uygulamalar i&ccedil;in araştırmalar yapıyor. New York Fed in, toptan merkez bankası dijital para birimi deneyi Project Cedar ile ABD yi bu alanda araştırmadan geliştirme aşamasına taşıdığı belirtiliyor. Project Cedar , New York Fed in ve Singapur Merkez Bankası ile ortak bir toptan sınır &ouml;tesi merkez bankası dijital para birimi projesi olarak da &ouml;ne &ccedil;ıkıyor. Boston Fed de Massachusetts Institute of Technology nin Dijital Para Birimi Girişimi ile Project Hamilton &uuml;zerinde iş birliği yapıyor. &Ccedil;in, dijital yuanı para birimi dolaşım hesaplamalarına dahil etti &Ccedil;in Merkez Bankası (PBoC) ise dijital para birimleri aracılığıyla yurt i&ccedil;i ve sınır &ouml;tesi &ouml;deme ağlarının geliştirilmesine &ouml;nc&uuml;l&uuml;k ediyor. e-CNY olarak adlandırılan Dijital Para Birimi Elektronik &Ouml;demeleri projesine 2017 de başlayan &Ccedil;in de, projenin 2019 da başlayan pilot uygulamasının 260 milyon kişiye ulaştığı kaydediliyor. Mevcut &ouml;deme kanallarını e-CNY ile daha iyi entegre etmek i&ccedil;in &ccedil;alışan &Ccedil;in in Ocak 2023 te para birimi dolaşım hesaplamalarına e-CNY yi dahil ettiği ve dijital yuanın merkez bankasındaki nakit ve rezervlerin y&uuml;zde 0,13 &uuml;n&uuml; oluşturduğu belirtiliyor. Merkez bankası &ouml;deme sistemlerinin verimliliğinin artırılması, ticari perakende &ouml;demeler sistemine destek sağlanması ve daha fazla finansal katılım, PBoC nin bu alandaki &ccedil;alışmalarının ana motivasyonları arasında yer alıyor. T&uuml;rkiye den dijital T&uuml;rk lirası &ccedil;alışmalarını OVP d&ouml;neminde tamamlama hedefi T&uuml;rkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) &ouml;nc&uuml;l&uuml;ğ&uuml;nde y&uuml;r&uuml;t&uuml;len Dijital T&uuml;rk Lirası Projesi nin birinci faz &ccedil;alışmaları kapsamında, ge&ccedil;en yıl aralık ayında Dijital T&uuml;rk Lirası Ağı &uuml;zerindeki ilk &ouml;deme işlemleri başarılı bir şekilde ger&ccedil;ekleştirildi. TCMB den konuya ilişkin yapılan a&ccedil;ıklamada, bankanın teknoloji paydaşları ile birlikte y&uuml;r&uuml;tt&uuml;ğ&uuml; dar kapsamlı ve kapalı devre pilot uygulama testlerine 2023 &uuml;n ilk &ccedil;eyreğinde de devam edileceği bildirilmişti. Dijital T&uuml;rk Lirası İşbirliği Platformu nun 2023 te se&ccedil;ili bankalar ve finansal teknoloji firmalarının katılımlarıyla genişletileceği ve geniş katılımlı pilot testlerin ger&ccedil;ekleştirileceği ileri fazlara ge&ccedil;ileceği aktarılmıştı. Bu kapsamda, dağıtık defter teknolojilerinin &ouml;demeler ekosistemlerinde kullanımı ve anlık &ouml;deme sistemleri ile entegrasyonu gibi konularda tasarlanan &ouml;zg&uuml;n mimari kurgulara ait testlere devam edileceği belirtilirken, bu yıl boyunca dijital T&uuml;rk lirasının teknolojik gereksinimlerinin yanı sıra iktisadi ve hukuki &ccedil;er&ccedil;evesine dair &ccedil;alışmalara da &ouml;ncelik verileceği kaydedilmişti. TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan da 2024-2026 d&ouml;nemini kapsayan Orta Vadeli Program a (OVP) ilişkin ge&ccedil;en hafta ger&ccedil;ekleştirilen toplantıda, projenin ikinci faz hazırlıklarının s&uuml;rd&uuml;ğ&uuml;n&uuml; a&ccedil;ıklamıştı. Birinci fazdaki &ccedil;alışmalara dair bulguların yakın d&ouml;nemde bir rapor olarak yayımlanacağına işaret eden Erkan, OVP d&ouml;neminde dijital T&uuml;rk lirası &ccedil;alışmalarını tamamlamayı planladıklarını belirtmişt

Merkez bankalarından dijital para yarışı

Bitcoin gibi kripto paraların finansal istikrara yönelik olası risklerine karşı alternatif araçlara ilişkin araştırmalar yoğunlaşırken, merkez bankalarının kendi dijital para birimlerini çıkarma çalışmaları dünya genelinde ivme kazanıyor.

Öne Çıkanlar