Daron Acemoğlu'na Ekonomi Nobeli

2024 Nobel Ekonomi &Ouml;d&uuml;l&uuml; ne, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin &ccedil;alışmalarından dolayı Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson layık g&ouml;r&uuml;ld&uuml;. İsve&ccedil; Kraliyet Bilimler Akademisi nde d&uuml;zenlenen basın toplantısında, Nobel Ekonomi &Ouml;d&uuml;l&uuml; n&uuml;n kazananları a&ccedil;ıklandı. A&ccedil;ıklamada, 2024 Nobel Ekonomi &Ouml;d&uuml;l&uuml; n&uuml;, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin &ccedil;alışmalarından dolayı T&uuml;rk Prof. Dr. Daron Acemoğlu, İngiliz Prof. Dr. Simon Johnson ve İngiliz Prof. Dr. James Robinson un kazandığı bildirildi. 2023 Nobel Ekonomi &Ouml;d&uuml;l&uuml; n&uuml;, kadınların iş g&uuml;c&uuml;ndeki yerine ilişkin &ccedil;alışmalarından dolayı Harvard &Uuml;niversitesinde g&ouml;revli Amerikalı Profes&ouml;r Claudia Goldin kazanmıştı. &Ouml;d&uuml;l&uuml;n gerek&ccedil;esinde kurumlarla ilgili araştırmalara vurgu Nobel Ekonomi Bilimleri &Ouml;d&uuml;l&uuml; Komitesi Başkanı Jakob Svensson &ouml;d&uuml;l&uuml;n gerek&ccedil;esinde &uuml;&ccedil;l&uuml;n&uuml;n kurumlara ilişkin araştırmalarına ve uluslar arasındaki gelişmişlik seviyelerinin farkına y&ouml;nelik analizlerine vurgu yaptı. &Ouml;d&uuml;l duyurusunda Avrupalılar d&uuml;nyanın b&uuml;y&uuml;k bir b&ouml;l&uuml;m&uuml;n&uuml; s&ouml;m&uuml;rgeleştirdiğinde, bu toplumlardaki kurumların da değiştiği ancak bunun bazen dramatik olsa da her yerde aynı şekilde ger&ccedil;ekleşmediği belirtildi. Duyuruda, bazı yerlerde amacın yerli n&uuml;fusu s&ouml;m&uuml;rmek ve kaynakları s&ouml;m&uuml;rgecilerin &ccedil;ıkarları i&ccedil;in kullanmak olduğu s&ouml;ylenirken diğerlerinde ise s&ouml;m&uuml;rgecilerin, Avrupalı g&ouml;&ccedil;menlerin uzun vadeli faydası i&ccedil;in kapsayıcı siyasi ve ekonomik sistemler kurduğu belirtildi. &Ouml;d&uuml;le layık g&ouml;r&uuml;len &uuml;&ccedil; akademisyenin, &uuml;lkelerin refah d&uuml;zeylerindeki farklılıkların bir a&ccedil;ıklamasının da s&ouml;m&uuml;rgeleştirme sırasında ortaya konan toplumsal kurumlar olduğunu g&ouml;sterdikleri belirtildi. Duyuru metninde şu ifadeler kullanıldı: Kapsayıcı kurumlar genellikle s&ouml;m&uuml;rgeleştirildiklerinde yoksul olan &uuml;lkelerde uygulanmış ve zaman i&ccedil;inde genel olarak m&uuml;reffeh bir n&uuml;fusla sonu&ccedil;lanmıştır. Bu, bir zamanlar zengin olan eski s&ouml;m&uuml;rgelerin şimdi neden yoksul olduğunun &ouml;nemli bir nedenidir ve bunun tersi de ge&ccedil;erlidir. Bazı &uuml;lkeler, ekstraktif kurumlar ve d&uuml;ş&uuml;k ekonomik b&uuml;y&uuml;me ile kapana kısılmış durumdadır. Kapsayıcı kurumların hayata ge&ccedil;irilmesi herkes i&ccedil;in uzun vadeli faydalar sağlayacaktır, ancak ekstraktif kurumlar iktidardaki insanlar i&ccedil;in kısa vadeli kazan&ccedil;lar sağlar. Siyasi sistem onların kontrolde kalacağını garanti ettiği s&uuml;rece, kimse onların gelecekteki ekonomik reform vaatlerine g&uuml;venmeyecektir. &Ouml;d&uuml;l sahiplerine g&ouml;re, bu y&uuml;zden hi&ccedil;bir gelişme kaydedilmiyor. Ancak olumlu değişim vaatlerinin inandırıcı olmaması, demokratikleşmenin bazen neden ger&ccedil;ekleştiğini de a&ccedil;ıklayabilir. Devrim tehdidi s&ouml;z konusu olduğunda, iktidardakiler bir ikilemle karşı karşıya kalırlar. İktidarda kalmayı tercih eder ve ekonomik reformlar vaat ederek kitleleri yatıştırmaya &ccedil;alışırlar, ancak halkın durum d&uuml;zelir d&uuml;zelmez eski sisteme d&ouml;nmeyeceklerine inanması pek olası değildir. Sonunda tek se&ccedil;enek iktidarı devretmek ve demokrasiyi tesis etmek olabilir. &Uuml;lkeler arasındaki b&uuml;y&uuml;k gelir farklılıklarının azaltılması &ccedil;ağımızın en b&uuml;y&uuml;k zorluklarından biridir. &Ouml;d&uuml;l sahipleri bunu başarmak i&ccedil;in toplumsal kurumların &ouml;nemini ortaya koydular. Daron Acemoğlu kimdir? 1967 yılında İstanbul da doğdu. 1986 da Galatasaray Lisesi nden mezun oldu. Lisans derecesini İngiltere nin York &Uuml;niversitesi nde Matematiksel Ekonomi ve Ekonometri B&ouml;l&uuml;m&uuml; nde (1989) tamamladı; y&uuml;ksek lisans (1990) ve doktora (1992) derecelerini Londra Ekonomi Okulu ndan aldı. 1992-1993 yılları arasında Londra Ekonomi Okulu nda ders verdi. 1993 ten itibaren akademik kariyerine ABD de Massachusetts Teknoloji Enstit&uuml;s&uuml; nde (MIT) devam etmektedir. 2000 yılında ekonomi profes&ouml;r&uuml; ve 2019 yılında da, &uuml;niversitede bir &ouml;ğretim &uuml;yesine verilebilecek en y&uuml;ksek unvan olan enstit&uuml; profes&ouml;r&uuml; &uuml;nvanını almıştır. Siyasal ekonomi, ekonomik kalkınma, ekonomik b&uuml;y&uuml;me, gelir ve &uuml;cret dengesi eşitsizliği, &ccedil;alışma ekonomisi, iktisat teorisi ve beşeri sermaye ve eğitim konularında &ccedil;alışmalar yapar. Siyaset bilimci James A. Robinson&rsquo;la yazdığı Diktat&ouml;rl&uuml;k ve Demokrasinin Ekonomik K&ouml;kenleri (2006) ve Ulusların D&uuml;ş&uuml;ş&uuml;: G&uuml;&ccedil;, Refah ve Yoksulluğun K&ouml;kenleri (2012) adlı eserleri &ccedil;ok sayıda &ouml;d&uuml;le değer g&ouml;r&uuml;lm&uuml;şt&uuml;r. Acemoğlu 2021 yılındaki IDEAS/RePEc araştırma veri tabanına g&ouml;re, d&uuml;nyadaki en &ccedil;ok alıntı yapılan ilk 10 ekonomist arasında yer alıyor. Nobel &Ouml;d&uuml;lleri hakkında İsve&ccedil;li Alfred Nobel in vasiyeti &uuml;zerine &ouml;l&uuml;m&uuml;nden sonra 9 Haziran 1900 de kurulan Nobel Vakfının insanlığa hizmette bulunanlara verdiği &ouml;d&uuml;ller, d&uuml;nyada en saygın &ouml;d&uuml;ller olarak kabul ediliyor. Nobel &Ouml;d&uuml;lleri, İsve&ccedil; Kraliyet Bilimler Akademisi, İsve&ccedil; Akademisi, Karolinska Enstit&uuml;s&uuml; ve Norve&ccedil; Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak &uuml;zere 5 dalda en başarılı kabul edilen kişiler veya kuruluşlara veriliyor. Bunlara ek olarak, Nobel Ekonomi &Ouml;d&uuml;l&uuml;, 1968 de İsve&ccedil; Merkez Bankasının Alfred Nobel in anısına ekonomi dalında da &ouml;d&uuml;l verilmesini kararlaştırmasıyla, ilk kez 1969 da verildi. Nobel &Ouml;d&uuml;lleri, her yıl Alfred Nobel in &ouml;l&uuml;m yıl d&ouml;n&uuml;m&uuml; olan 10 Aralık ta d&uuml;zenlenen t&ouml;renle sahiplerine teslim ediliyor. &Ouml;te yandan &ouml;d&uuml;llerin 1901 deki başlangıcından bu yana verilmediği birka&ccedil; yıl oldu. Toplamda 49 defa yapılan &ouml;d&uuml;l iptallerinin &ccedil;oğu, Birinci ve İkinci D&uuml;nya Savaşları sırasında ger&ccedil;ekleşti. &Ouml;d&uuml;l t&ouml;renleri, COVID-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021 de de yapılamamıştı.

Daron Acemoğlu'na Ekonomi Nobeli

2024 Nobel Ekonomi Ödülü'nün sahibi Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson oldu. Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson, kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki araştırmaları nedeniyle Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görüldü.

Öne Çıkanlar