Sendikalarda asgari ücret açmazı
2022 yılının asgari ücreti için görüşmeler bugün başlıyor. Asgari ücrete yüksek oranlı zam beklenirken, toplu sözleşme imzalamış kamu işçileri, tekstil ve metal sektörü gibi işkollarındaki işçi ve işveren sendikaları da zorlanacak. Çünkü sözleşmelerdeki ortalama net ücretler, ya asgari ücrete çok yaklaşacak ya da altında kalacak.
TAHSİN AKÇA
2022 yılının asgari ücretini belirlemek üzere bugün gerçekleştirilecek ilk toplantı öncesi kur ve enflasyondaki artış nedeniyle kamuoyunda yüksek oranlı zam beklentisi ortaya çıkmış durumda. Halen net 2 bin 825 TL olan asgari ücretin vergi ve prim kesintilerinin yapısı da değiştirilerek 4 bin liraya yakın bir seviyeye yükseltilmesi bekleniyor. Hatta DİSK asgari ücretin 5 bin 200 TL'ye yükseltilmesini talep etti.
Ancak asgari ücretin 4 bin TL seviyesine yükseltilmesi, sadece asgari ücretlileri değil, imzalanmış ve yakında imzalanması beklenen toplu sözleşmeler açısından işçi ve işveren sendikalarını zorlayacak bir seviyeye ulaşması anlamına geliyor.
Çünkü imzalanmış toplu sözleşmelerdeki halen geçerli ortalama net ücretler, 4 bin TL'lik asgari ücrete ya çok yaklaşmış ya da altında kalmış olacak.
Kamu işçileri, tekstil sektörü ve metal sektörü toplu sözleşmelerine bakıldığında sendikaları açmazda bırakabilecek tablo dikkat çekiyor.
Kamuda ortalama net ücret 4 bin 500 TL
Hükümet ve işçi konfederasyonları, Ağustos 2021'de kamu kurum ve kuruluşlarındaki 700 binden fazla işçiyi ilgilendiren 2021 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü üzerinde anlaşma sağlamıştı. Anlaşma ile kamu işçilerine ilk 6 ay için yüzde 12, sonraki 6'şar aylık dönemler için yüzde 5 + enflasyon farkı kadar zam yapıldı. En düşük ücretlilere 500 TL düzeltme yapıldı. Aylık ortalama brüt ücret 5 bin 835 liraya ulaştı. Bu da nette yaklaşık 4 bin 150 TL'ye karşılık geliyor.
315 bin kamu işçisi asgari ücretin altında kalması söz konusu
Mevcut asgari ücret kamu işçileri için yapılan anlaşmada ortalama net ücretin yüzde 68'ine gelirken, asgari ücretin 4 bin liraya yükseltilmesi halinde bu oran yüzde 95'e ulaşmış olacak. Kamu işçileri arasında en düşük maaş alan yaklaşık 315 bin işçinin net ücreti ise 3 bin 506 liraya yükseltilmişti. Bu rakam büyük ihtimalle yeni asgari ücretin altında kalacak
| Ortalama net | 4 bin 151 TL |
|---|---|
| Mevcut asgari ücrete oranı | Yüzde 68 |
| Asgari ücret 4 bin TL olursa oluşacak oran | Yüzde 95 |
Tekstil işçilerinin ortalama net ücreti 4 bin 300 TL
Tekstil işçilerini ilgilendiren 25. Dönem Grup Toplu İş Sözleşmesi, 1 Nisan 2019-31 Mart 2022 tarihleri arasında geçerli olacak şekilde imzalanmıştı.
Anlaşma ile ilk altı ay yüzde 8, ikinci altı ay yüzde 4, takip eden aylarda ise enflasyon oranının altında kalmayacak şekilde kıdem ve ücret zammı verilmişti.
Anlaşma sonucunda 2021 itibariyle tekstil işçilerinin ortalama brüt ücreti 6 bin TL'ye yükseltilmişti. Bu nette yaklaşık 4 bin 300 TL'ye karşılık geliyor.
Mevcut asgari ücret tekstil işçilerinin ortalama net ücretinin yüzde 65'ine karşılık gelirken, bu oran 4 bin TL'ye çıktığında yüzde 93'e ulaşacak. Ancak toplu sözleşme kapsamında net ücretin dışında 4 maaş ikramiye ve sosyal yardımlar da yer alıyor.
| Ortalama net | 4 bin 300 TL |
|---|---|
| Mevcut asgari ücrete oranı | Yüzde 65 |
| Asgari ücret 4 bin TL olursa oluşacak oran | Yüzde 93 |
Metal işçilerinin ortalama net ücreti 4 bin 800 TL
Toplu iş sözleşmelerinde genel ücret skalası en yüksek sektörlerden biri olan ve Türkiye'nin en büyük otomotiv ve beyaz eşya üreticilerinin de yer aldığı metal iş kolunda da ortalama net ücret ile asgari ücret arasındaki makas, yeni asgari ücretle daralacak. 2019 yılındaki toplu iş sözleşmesinde 112 bin metal işçisinin ücretlerine ilk 6 ay yüzde 17.12 oranında zam yapıldı. O tarihte ortalama brüt ücret 5 bin 465 TL’ye yükselmişti.
Halen yeni toplu sözleşme süreci başlarken işçilerin ortalama brüt ücreti sosyal haklar ve diğer yan ödemeler hariç 6 bin 375 TL seviyesinde. Bu da net ücrette yaklaşık 4 bin 800 TL demek. Metal işkolunda da asgari ücretin ortalama net ücretteki payı sert biçimde yükselmiş olacak. Mevcut asgari ücrette yüzde 58 olan oran yüzde 83'e çıkacak.
| Ortalama net | 4 bin 800 |
|---|---|
| Mevcut asgari ücrete oranı | Yüzde 58 |
| Asgari ücret 4 bin TL olursa oluşacak oran | Yüzde 83 |