DO Venture Partners Kurucusu ve Yönetici Ortağı Duygu Öktem Clark "2024 yılı aslında çalkantılı bir yıl olarak tarih sayfalarına geçecek. Dünya’da ve Türkiye’de hem jeopolitik hem de ekonomik anlamda birçok gelişmelerle karşılaştık. Bu rakamlara nasıl yansıdı diye bakarsak, ABD’de 2024’ün ilk üç çeyreğinde 111 milyar dolar yatırım yapıldı, bunlar sadece erken aşama ve ileri aşama teknoloji girişimlerine yapılan yatırımlar. Avrupa’da ise bu rakam 13,7 milyar dolar oldu. Türkiye’de ise bu rakam 700 milyon dolar. Tabi Türkiye’nin zaman içerisindeki ekosistemine bakarsak az ama yine de tutarlı bir rakam diyebiliriz. Hangi alanlar öne çıktı yatırımlarda derseniz, ABD’de yapay zeka yani bu 111 milyar doların yarısı yapay zeka girişimlerine ayrılmış durumda. Avrupa’da yapay zeka yine var ama başı çeken alan temiz teknolojiler oldu, Türkiye’ye baktığımız zamanda da yine yapay zeka yatırımları ivmelenmiş durumda bu da sevindirici bir gelişme. Ama tabi bir taraftan jeopolitik gerginlikler bir taraftan da ABD seçimleri o yüzden yatırım tarafında da gerginlikler devam ediyor, geçen ay FED faizleri indirdi ama burada dramatik bir etki görmedik. Şu anda herkes Amerikan seçimlerine kitlenmiş durumda" şeklinde konuştu.
Seçimin olası etkileri hakkında değerlendirmelerde bulunan Clark "Ben 2014’te San Francisco’ya taşındım ve o zamandan beri hiç görmediğimiz bir kutuplaşma ile karşı karşıyayız. Trump’a baktığımız zaman kriptoyu destekliyor, yapay zekayı destekliyor. Yapay zekada regülasyon koyulmasından; fakat şirketleri de öldürecek bir regülasyon olmamasından yana. Harris ise 'başımıza ne geliyorsa büyük kurumların açgözlülüğünden geliyor' diyor. Dolayısıyla onlara hadlerini bildirmemiz lazım gibi bir yaklaşımları var yani çok regülasyondan ve vergilerden yanalar. Üstelik Harris, realize olmamış kağıt üstündeki kârlardan bile vergi alacağını söyledi. Bu, özellikle bizim gibi Venture Capital tarafından olan insanlar için iyi değil. Bu da tabi doğal olarak Silicon Vadisini negatif etkiledi. Trump gelirse yine jeopolitik gerginliklerin de bir stabilite kazanacağı düşünülüyor, gelişmekte olan ülkeler kendileri açısından Trump’ın seçilmesinin daha iyi olacağını düşünüyorlar" ifadelerini kullandı.
Bloomberg HT'ye konuk olan Clark, girişim sermayesi fonları ile ilgili olarak ise "Aslında Türkiye’nin ekosistemi çok yeni 11 yıllık bir geçmişimiz var. Silicon Valley’e baktığımız zaman çok oturmuş bir sistem ve entellektüel kapitalin de çok yoğun olduğu bir yer. Ama biz Türkiye olarak entellektüel kapital tarafına daha gelemedik. Türkiye’deki gelişmeler güzel özellikle Devletin verdiği güzel destekler var. Şu anda yatırımcılar neye bakıyorlar dersen, tabi yapay zeka oyunu çok değiştirdi burada rekabet avantajına bakmamız lazım, uzay teknolojilerine yatırım çok revaçta Silicon Vadisinde, uzay ile ilgili her şey hatta buraya gelirken iki tane fırsata bakıyordum San Francisco’da ikisi de uzay teknolojileriyle ilgili. Şunlar konuşuluyor işte oraya bir koloni kurulacak dolayısıyla birçok materyalin uzaya götürülmesi gerekiyor işte bunlar trend durumda. Türkiye’de yapay zekadaki rekabette çok da iyi diyemeyeceğim biraz geriden geliyoruz ama yatırımların hızla artacağını düşünüyorum. Aslında bütün gelişmekte olan ülkeler geride çünkü harcayacağınız fazla kapitaliniz yoksa nokta atışı yapıp doğru girişime yatırım yapmanız gerekiyor" dedi.
"Girişimciler sadece yurtiçine odaklanmamalı lokal çalışmamalı"
Türk girişimcilik dünyasında entellektüel kapitalin daha oluşmadığını ifade eden Clark şunları aktardı:
"Entellektüel kapital ekosistemin çok iyi döndüğü yerlerde mevcut. İleride Türkiye’nin ekosisteminin gelişerek öne geçeceğini düşünüyorum. Bir girişime önce melek yatırımcılar yatırım yapar, sonra fonlar gelir onlar yatırım yapar . Bütün bu paraların geri dönüşümünün olması için o startup’ın halka arz edilmesi ya da başka bir şirketin gelip onu satın alması gerekir ki yatırımcılar paralarını geri alabilsinler ve o parayla başka yatırımlar yapabilsinler. Şimdi Türkiye’de bu satın alma kısmı eksik. Dolayısıyla mevcut yatırımcılar ortada bir satın alma olmadığı için paralarını henüz daha geri alamıyorlar ve de iştahları düşük. Türkiye’de en büyük sıkıntı bu, satın almaların artması gerekiyor.
Girişimciler sadece yurtiçine odaklanmamalı lokal çalışmamalı çünkü bu model çalışmıyor. İlk günden itibaren vizyonunu global olarak belirlemen lazım. Türkiye’nin nüfusu çok yanıltıcı, mesela Finlandiya’daki bir girişimci zaten ülkesinde nüfus az olduğu için baştan globali hedefleyerek başlıyor. Ama bizde önce lokal başlayalım sonra globalde gidelim dediğimiz zaman orada olmuyor"
"Erken aşamada iyi bir ekibiniz ve projeniz varsa para bulmanız çok zor değil"
Clark "Girişimciler şu anda Türkiye’de ilk aşama finansman bulmakta zorlanmıyorlar; çünkü devlet destekleri var. TÜBİTAK inanılmaz destek veriyor. TÜBİTAK eskiden sadece hibe veriyordu şimdi fon yapısına da geçti ortak da oluyor. Erken aşamada iyi bir ekibiniz ve projeniz varsa para bulmanız çok zor değil. Ama projeyi belli bir yere getirdiniz ve daha çok yatırım almanız gerektiği noktalarda bir boşluğumuz var. Başka kuruluşların da destek olması lazım, global yatırımcıların gelmesi lazım. Umarız bölgede daha bir stabil ortam oldukça yatırımcılar da sermayelerini bu ülkelere getirirler" diye ekledi.